Zabel Yesayan

Zabel Yesayan
Զապել Եսայան

Zabel Yesayan, 1915'ten önce
Doğum Zabel Hovanisyan
4 Şubat 1878
Üsküdar, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 1943 (65 yaşında)
Sibirya, Rusya SFSC, SSCB
Meslek Romancı, şair, yazar ve öğretmen
İmza

Zabel Yesayan (Ermeni: Զապէլ Եսայեան; d. 4 Şubat 1878, Üsküdar, İstanbul – ö. 1943, Sibirya), Ermeni romancı, şair, yazar ve öğretmen.

Biyografi

Mıgırdiç Hovanisyan'ın kızı Zabel Yesayan, 4 Şubat 1878 gecesi, 93 Harbi devam ederken Zabel Hovanisyan ismi ile Üsküdar'da bulunan iki katlı ahşap bir evde dünyaya geldi.[1] Yesayan'ın doğduğu gece Rus ordusu, günümüzde Yeşilköy olarak bilinen San Stefano'ya ulaşmıştı.[2] Öğrenimine, günümüzde hala etkin olan, Üsküdar Surp Haç Tıbrevank ilkokulunda başladı. Paris'te bulunan Sorbonne Üniversitesi'nin edebiyat ve felsefe bölümünden mezun oldu. Ermeni edebiyatının bakış açısı ile Fransız romantizm akımından etkilenen Yesayan, verimli yazarlık kariyerine başladı. 1895 yılında, Gece Şarkısı ve Tsagik (Çiçek) isimli ilk şiirlerini Arşak Çobanyan'ın dergisinde yayımladı. Mercure de France, Massis, Anahit ve Arevelian Mamoul (Doğu Baskısı) isimli dergiler için kısa öykü, edebi makale ile denemeler yazdı ve çeviriler yaptı (Fransızca ve Ermenice).[3]

Zabel Yesayan, 1908'deki Jön Türk devriminin ardından Konstantinopolis'e geri döndü. 1909'da Kilikya'ya giden Yesayan, Adana katliamı üzerine dizi makaleler yazdı. Averagneru Meç (Yıkıntılar Arasında) romanı ve Anetski (Lanet; 1911), Safieh (1911) ve Nor Harsi (Yeni Gelin; Konstantinopolis 1911) isimli kısa öykülerinde de Adana katliamını konu aldı.[4]

Ermeni Kırımı sırasında sürgün listesinde yer alan tek kadın aydın olan Yesayan, bir Osmanlı kadını kılığına girerek Bulgaristan'a kaçtı.[5]

Tehcirin ardından, 1918 yılının sonuna dek Orta Doğu'daki mülteci ve yetimlere yardım etmek üzere çalışmalarda bulundu. Bu süreçte, Ermeni halkına yapılan pek çok adaletsizliği konu alan, Verçin Pacagi (Son Bardak) ve Hokis Aksoryal (Sürgündeki Ruhum; 1919), yeni romanlar yazmaya başladı. Sovyet Ermenistan'ın destekçilerinden biri oldu ve Forces retraite (Çekilen Kuvvetler; 1923) isimli romanında zamanın sosyal ve politik koşullarını anlattı. 1920'lerde, eşinin vefatına dek, Fransa'dan Bakü'ye seyahat etti. 1926 yılında Sovyet Ermenistan'ı ziyaret eden Yesayan, izlenimlerini, Prométhée déchaîné (Zincirsiz Prometheus; Marsilya 1928) isimli romanında anlattı. 1933 yılında Sovyet Ermenistan'a yerleşti ve Moskova'da gerçekleştirilen ilk Sovyet Yazarlar Birliği kongresinde yer aldı. Bu süreçte Vernaşapik Kraki (Ateşten Gömlek, Erivan 1934; 1936 yılında Rusçaya çevrilmiştir) ve ilk otobiyografik kitabı Silihdari Bardezneri (Silahtarın Bahçeleri; Erivan 1935) ile ilgilendi. Fransızca ve Ermenice edebiyat dersleri vermeye başladı.

1943'teki Büyük Temizlik sırasında milliyetçilik ile suçlananan Zabel Yesayan bilinmeyen koşullarda, Sibirya'da öldü. Boğulduğu ya da sürgünde öldüğü iddiaları mevcuttur.[4]

Ermenistan Kadın Kaynak Merkezi'nin kurucusu Lara Aharonyan ve Türkçe–Ermenice yayın yapan Agos gazetesinin Erivan muhabiri Talin Suciyan, Yesayan ile ilgili, Finding Zabel Yesayan (Kayıp Zabel Yesayan) isimli bağımsız bir belgesel film çekti. Film, 7 Mart 2009 tarihinde Utopiana etiketiyle yayınlandı.[6]

Kaynakça

  1. ↑ Ara Baliozian. The Gardens of Silihdar and Other Writings (Birinci bas.). New York, New York: Ashot Press. s. 53. ISBN 0-935102-07-8.
  2. ↑ Ara Baliozian. The Gardens of Silihdar and Other Writings (Birinci bas.). New York, New York: Ashot Press. s. 54. ISBN 0-935102-07-8.
  3. ↑ Kevork Bardakjian (2000). A reference guide to modern Armenian literature, 1500-1920: with an introductory history. Wayne State University Press. s. 714.
  4. 1 2 Ruth Bedevian. "WRITING - HER LIFE’S MISSION". Armenianhouse. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160309172344/http://www.armenianhouse.org/yesayan/bio-en.html. Erişim tarihi: 10 Ekim 2011.
  5. ↑ Gizem Asya Genç. "Eğer kan ve ateşle aklını yitiren bu insanların yaşadığı felaketi anlatabilirsem, bu vatana karşı görevimi yapmış olacağım". Agos. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130126234331/http://agos.com.tr/haber.php?seo=eger-kan-ve-atesle-aklini-yitiren-bu-insanlarin-yasadigi-felaketi-anlatabilirsem-bu-vatana-karsi-gorevimi-yapmis-olacagim&haberid=3655. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013.
  6. ↑ Armenian Reporter: Finding Zabel Yesayan, a film
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/11/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.