İçtençeneliler

İçtençeneliler
Acerentomon sp.
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar) Şube: Arthropoda (Eklem bacaklılar) Alt şube: Hexapoda Sınıf: Entognatha
Takımlar
Diplura - Çatal kuyruklular Protura - Duyarga bacaklılar Collembola - Sıçrar kuyruklular
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta İçtençeneliler ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. Wikispecies'te İçtençeneliler ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

İçtençeneliler (Entognatha), altı bacaklılar (Hexapoda) alt şubesinin bir sınıfıdır.

Böcekler (Insecta) sınıfı dışında tutulsalar da, bunlar da böcek olarak nitelendirilir. Önceleri böcekler (Insecta) sınıfının kanatsız böcekler (Apterygota) alt sınıfına sokulan içtençeneliler, günümüzde ayrı sınıf olarak değerlendirilmektedir. 3 takıma ayrılırlar: Çatal kuyruklular (Diplura), duyarga bacaklılar (Protura), Sıçrar kuyruklular (Collembola).

Bu üç takımın birbiriyle filogenetik ilişkisi açık değildir. En ilkeli Diplura takımıdır. Protura'da normal abdomen sayısı postembriyonik gelişme sırsaında tamamlanır. Collembola'da bu sayı hiçbir zaman tamamlanmaz.

Ufak boylu böceklerdir. Genelde 1 mm civarında olurlar.

Anatomi

Ağız çukurunun yanları (labium ile genae) kaynaşarak gelişmiş ve ağız parçalarının etrafını çeviren bir boşluk meydana getirmiştir. Birleşik gözleri körelmiş, bazen birkaç nokta göze indirgenmiştir. Tibia ve tarsusları kaynaşmış, stigmaları körelmiştir. Collembola'da abdomen segmentleri sayıca dumura uğramış ve 4. abdomen segmentine ait bacak zıplama organı şeklinde gelişmiştir. Protura'da duyarga körelmiş, ön bacaklar bir çift duyarga şeklinde gelişmiştir. Böcekler (Insecta) sınıfındaki kamçı şeklinde duyargalardan farklı olarak, gerçek segmentli duyargalar yalnızca Collembola ve Diplura da vardır. Bunlarda duyarganın son segmenti hariç, diğerlerinin hepsi kaslarla donatılmıştır ve her biri ayrı ayrı hareket etme yeteneğine sahiptir. Duyargada Johnston organı yoktur. Bu olmayış onları böceklerden ayıran en temel göstergedir. Malpighi tüpleri (varsa) küçüktür. Erkeklerinde çiftleşme organı gelişmememiştir. Bilindiği kadarıyla, erkekler spermatoforlarını dişinin eşey açıklığı tarafından alınacak şekilde yerleştirirler.

İnsanla karşılaşmaları

Sıçrar kuyruklular (Collembola) takımı üyeleri evlerdeki saksılarda çokça bulunmalarına rağmen, ufak oldukları için dikkatleri üzerlerine çekmezler.

Adlandırma

Labiumun genae ile kaynaşması sonucu oluşan bir kese içinde ağız üyelerinin bulunması dolayısıyla içtençeneliler adını alırlar.

Resim galerisi

• 
  Diplura
• 
  Protura
• 
  Collembola
• 
  Collembola (Sminthuridae)

Kaynakça

• Prof. Dr. Alı Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)