Şirin Tekeli

Şirin Tekeli
Doğum 1944
Ankara
Meslek Kadın hakları savunucusu, yazar, çevirmen
Dönem 1968-günümüz
Konu Bilimsel

Şirin Tekeli (d. 1944, Ankara) Türkiye'deki ikinci kadın hareketinin içinde öncü kadın hakları savunucusu, feminist yazar ve aktivist.[1]

Yaşamı

Gençliği

İki felsefe öğretmeninin tek çocuğudur. Babası Yunus Kazım Köni döneminin önemli bürokratlarındandır ve İlköğretim Genel Müdürlüğü görevinde de bulunmuştur. [2]

Ankara Kız Lisesi'nin fen bölümüne devam ettiği yıllarda yoğun bir şekilde edebiyat ve felsefe kitaplarını okumaya başlar. 1961 yılında liseyi bitirdikten sonra döviz sınavını kazanarak Paris'e giderek ilk önce Fransızca öğrenir, 1962 yılında da hukuk okumaya başlar. Şehirdeki politik ortamın hareketli olması, terör, çatışmalar yaşanması hem de okuduğu bölümde umduğunu bulamaması gerekçeleriyle Paris'ten ayrılır. Lozan Üniversitesi'nde Sosyal ve Siyasal Bilimler okurmaya başlar.

Akademisyen

1967 yılında öğrenimini bitirip İstanbul'a döner ve aynı yıl İstanbul Üniversitesi'nin İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi Kürsüsü’ne girer. Bu dönemde öğrencilik döneminden tanıdığı eşi Ahmet Tekeli ile evlenir. 1973 yılında David Easton'un Sistem Teorisi merkezli doktora çalışmasını tamamlar. 1978 yılında kadınların siyasete katılması konusundaki doçentlik tezini bitirir. Doçentliği sonrasında seçimler üzerine çalışmaya başlar, Fransız hükümetinden burs alarak Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nde (Centre National de la Recherche Scientifique - CNRS) ‘haritalama’ (cartographie) tekniğini öğrenir. Bu merkezdeki çalışmalarında bir yandan Türkiye’nin bütün seçim verilerini bilgisayara işlerken, bir yandan da Jean Ranger ve ekibi ile birlikte ‘şehirde’ seçim sosyolojisi konusunu inceler. 1980-81 ders yılında üniversitede İstanbul’a uyarlanmış bir siyaset sosyolojisi semineri gerçekleştirir.

12 Eylül sonrası

1980 askeri darbesi sonrasında kurulan YÖK'ün sosyal bilimlerde ‘düşünce ve araştırma’ özgürlüğünü budadığını, tamamen ordu benzeri bir dikey örgüt yapısı kurduğunu, bilim yapmak yerine resmi ideolojiyi öğretmek amacını güttüğünü, öğrencileri ve öğretim görevlilerini siyaset-dışılaştırdığını protesto etmek için 1981 yılında üniversitedeki görevinden istifa eder.

Üniversiteden ayrıldıktan sonra, yazar, redaktör ve çevirmen olarak çalışmaya başlar. Kadınlarla ilgili Eşitlik Politikaları konulu bir araştırma gerçekleştirir. 1981 yılında Yazarlar Kooperatifi, YAZKO'nun davetiyle feminist yayınları çevirmek üzere bir grubun içinde yer alır. Bu grup bir yandan bilinç yükseltme grubu deneyimine olanak verir, bir yandan da feminizmin terminolojisini Türkçede oluşturmak gibi önemli bir işlev görür.

1982 yılında Kadınlar ve Siyasal-Toplumsal Hayat adıyla kitap olarak yayınladığı doçentlik tezi, Türkiye'de kadınların politik ve toplumsal alanda marijinalleşmesi üzerine Türkçe yayınlanan ilk kitaptır.

Aktivist

1985'te Kadınlara Karşı Her Türlü Ayırımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW-Committee on the Elimination of Discrimination against Women )'nin uygulanmasını talep eden dilekçe kampanyasını, Medeni Kanun reformu mücadelesini başlatır.

1987’deki Aile İçi Şiddete Karşı Yürüyüş ve Kariye Şenliği ile başlayan, 1989'da Mor İğne Kampanyası ile devam eden, genç kadınların, taşralı kadınların, Kürt kadınların katılmalarıyla gerçek anlamda bir toplumsal harekete dönüşen aktivitelerin içinde ve başında yer alır.

1989'da Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı'nın kuruluş çalışmalarını başlatır.

1990'da genç feminist araştırmacıların çalışmalarını bir araya getiren bir derleme olan 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar kitabını hazırlar. Bu kitap Almanca ve İngilizce olarak da yayımlanır.

1997 yılında KA-DER (Kadın Adayları Destekleme Derneği), Anakültür Kooperatifi ve Winpeace -Türk ve Yunan Kadınları Barış Girişimi'nin oluşumunda kurucu olarak yer alır.

Üniversiteden ayrıldıktan sonra hayatını kazanmak için çeviri yapar. 2011 yılına kadar, Fransızca ve İngilizce'den çoğu kadınlar ve demokrasi ile ilgili 25 kitabı Türkçeye kazandırmıştır.

1996 yılında kendisine Fransa Kültür Bakanlığı'nın Akademik Palmiye Ödülü Officier dans l’ Ordre des Palmes Académiques verilir. [3]

Şirin Tekeli, halen Bodrum'da yaşamaktadır.

Çalışmaları

Kitapları

Türkçe

Almanca

İngilizce

Çevirileri

Kaynakça

  1. ↑ "Feminist Way of Organization" (İngilizce) (pdf). Turkish Journal of Politics. Fatih Üniversitesi. 2011. ss. 6. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304054143/http://tjp.fatih.edu.tr/docs/articles/97.pdf. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
  2. ↑ "Siyaset Biliminde Yeni Bir Soluk" (Türkçe) (pdf). İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. İstanbul Üniversitesi. 2009. ss. 109. http://www.iudergi.com/tr/index.php/siyasal/article/viewFile/9352/8690. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
  3. ↑ "Şirin Tekeli" (İngilizce). answers.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304082059/http://www.answers.com/topic/irin-tekeli-4. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
  4. ↑ "Yazarlar" (Türkçe). Kazete Bağımsız Kadın Gazetesi. 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120413142451/http://www.kazete.com.tr:80/yazarlar. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
  5. ↑ "Die neue Frauenbewegung in der Türkei der 80er Jahre" (Almanca). eudot.eu. 25 Nisan 1992. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304030146/http://www.eudot.eu/vortrag212.html. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.