Agop Ayvaz
Hagop Ayvaz, (d. 1911, İstanbul -ö. 29 Eylül 2006, İstanbul), Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar, yayımcı.
Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.
Yaşamı
1911’de İstanbul’un Yenikapısemtinde dünyaya geldi. Ailesinin tek çocuğuydu[1]. 8 yaşındayken babasını kaybetti.[2] Topkapı Levon Vartuhyan ve Taksim’deki Esayan Okulu’nda okudu.
Ortaokulu bitirdikten sonra Beyazıt’taki Çatal Han’da ayakkabı imalatı yapan üvey babasının yanında çıraklık yaptı.[3]. Bu handa sayacılık yapan Harutyun Samurkaş’ın aracılığıyla tiyatrocu Krikor Hagopyan’ın Arevelyan Taderakhump’u (Doğu Tiyatrosu) ile tanıştı.
18 yaşındayken 1929’da figüran olarak “Değirmencinin Kızı” operetinde ilk oyununda rol aldı. Çeşitli oyunlarda ufak tefek roller almaya devam etti. Genellikle "uşak" ve "polis" rollerine çıktı[4]. Çeşitli kumpanyalarla yazın Büyükdere’deki Hafız Ahmed’in bahçesinde, Talimhane’deki Altın Tepe bahçesinde, Yenişehir Kuşdili Tiyatrosu’nda, Üsküdar Beyleroğlu bahçesinde; kışları ise Beyoğlu Ses Tiyatrosu, Şehzadebaşı Millet Tiyatrosu, Pangaltı İnci Tiyatrosu gibi kapalı salonlarda sahne aldı[3]. "Kara Değirmen Cinayeti" oyunundaki "aşık" rolünden sonra genellikle "aşık" rollerini canlandırdı[4]. 1935’te askere gidene dek bir yıl kadar Boğos Karakaş’ın tiyatro heyetinde yer aldı. Afyon'da askerliğini yaptıktan sonra yeniden tiyatro hayatına döndü.
1935’te Ara Aginyan vasıtasıyla Jamanak gazetesiyle tanıştı ve tiyatro eleştirileri kaleme almaya başladı. Jamanak’taki yazılarını 1945’e kadar 10 yıl sürdürdü.
1946’da Ermenice tiyatro yasağı kalkıp Ermeni tiyatro grupları ortaya çıkınca Ermenice bir tiyatro dergisi olan Kulis dergisini kurdu ve 1996’ya dek 50 yıl boyunca hiç ara vermeden bu dergiyi yayımladı. 15 günde bir yayınlanan dergiyi, Suriye’den ABD’ye, İran’dan Mısır’a kadar pek çok ülkede takip edilen bir yayın haline getirdi[1]. Dergi, 1950’nin sonlarında bir süre Türkçe olarak da yayımlanmaya başladı[1]. 1990 yılında derginin yönetimini oğluna bıraktı. 1996’da dergiyi kapattı.
1950 yılında Esayan Okulundan Yetişenler Derneği'nin sahnesinde birçok tiyatro oyunu sergiledi. Aynı tarihten itibaren İstanbul Ermeni basınında etkin bir rol oynamaya başladı. 1997 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Basına Hizmet” madalyasıyla ödüllendirildi.
1996’da Agos gazetesi kurulduktan sonra, bu gazetenin Türkçe ve Ermenice sayfalarında, "Hatırladıklarım" "Sahne Arkadaşlarım" "Lutsika Dudu" başlıklarıyla yazılar kaleme aldı. Lutsika Dudu yazıları Aras Yayıncılık tarafından kitaplaştırıldı.
1937 yılında Arşaluys Balayan ile evlenen Agop Ayvaz, bu evlilikten iki çocuk, dört torun sahibi oldu[2]
Türk tiyatrosuna emek vermiş kişilerin mezarlarının bakımını gönüllü olarak üstlenen Agop Ayvaz, Haldun Taner'den Neyyire Neyir'e kadar birçok tiyatrocunun mezarlarının bakımını üstlenip, sık sık ziyaret etti.[5] 2004'te "Tiyatro Tiyatro Dergisi" tarafından düzenlenen "Tiyatro Ödülleri 2004" töreninde teşekkür plaketi aldı. 2005 Ekim'inde "Tiyatro Eleştirmenler Birliği" Ayvaz'a onur ödülü verdi[6].
29 Eylül 2006'da 95 yaşında hayatını kaybetti. Feriköy Surp Vartanats Ermeni Kilisesi’nde düzenlenen törenin ardından Şişli Ermeni Mezarlığı’nda, tiyatro sahnesi biçiminde tasarlanmış bir mezara[2] gömüldü.
Ölümünün ardından dergileri ve arşivi Agos Gazetesi'ne verilmiştir[4].
Kaynakça
- 1 2 3 Ali Can Sekmeç, Bir Dergiye Ömrünü Verdi, Chronicle Dergisi, Sayı 6, 2006
- 1 2 3 Cüneyt Yalaz, Hagop Ayvaz'ı ne zaman kaybettik? Bgst sitesi, 24.10.2006
- 1 2 Aras Yayıncılık resmi web sitesi, Hagop Ayvaz, Erişim tarihi:08.02.2012
- 1 2 3 Dikmen Gürün, Hagop Ayvaz'ın Kulisi, Mimesis Tiyatro/Çeviri-Araştırma Dergisi, Sayı: 13, Ekim 2007
- ↑ Tiyatro, Agop Ayvaz’ı uğurladı, NTVmsnbc.com sitesi, 5 Ekim 2006
- ↑ Garine B. Saropyan, Tiyatroda Bir Ermeni Ulu Çınar: Agop Ayvaz, İstanbul Bia Haber Merkezi, 29.08.2009