Ankara'daki anıtlar ve heykeller

Cumhuriyet dönemi Ankara'sında açılan ilk anıt namazgah tepedeki Etnoğrafya Müzesi önüne yerleştirilen Atlı Atatürk Anıtıdır , anıt 29 Ekim 1927 yılında açılmış , bu anıtı Zafer Meydanındaki Mareşal Atatürk Anıtı ve Ulus Zafer Anıtı izlemiştir.^[1]

1980'li yıllarda dönemin belediye başkanı Ali Dinçer, kentte oluşturulan yaya bölgelerine heykel koymak üzere girişimde bulunur. Ankara, Gazi Eğitim Enstitüsü Heykel hocalarından Burhan Alkar, Remzi Savaş ve Metin Yurdanur üçer adet heykel yaparlar. Burhan Alkar’ın soyut anlayışta galvandizli su borusundan yaptığı Atılım isimli heykeli konulduğu Sakarya yaya bölgesinden kaldırılır. Yine aynı bölgeye konulan Barış kompozisyonu yerinde durmaktadır. Remzi Savaş Abdi İpekçi parkındaki havuza bronz fıskiye kompozisyonuyla, Sakarya yaya bölgesine konulmak üzere iki adet soyutlanmış bronz kompozisyon gerçekleştirir. Ancak bu iki heykel yerlerine konulamadan 12 Eylül 1980 yönetimi tarafından malzemelerinden yararlanmak amacıyla eritilir. Metin Yurdanur’un Ankara Garı önündeki Miras isimli heykeli ve Sıhhıye Abdi İpekçi parkındaki Eller heykeli de bu dönemde yapılmış çalışmalardır.

17-25 Aralık 2007 tarihinde Ankara Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezinde Umut Erhan ve Haldun Cezayirlioğlu katkıları ile Ankara Şehir Anıt ve Heykelleri Fotoğraf Sergisi^[2] düzenlenmiş ve proje devamında Ankara’nın Heykelleri : bir web projesi^[3] adı altında web sitesi yayına başlamıştır.

Liste

Anıt / Heykel	Bulunduğu yer	Yapan	Açılış	Resim
Atatürk ve Hukuk	Ankara Adliye Sarayı bahçesi , Sıhhiye	Metin Yurdanur[4]	1995
TESK anıtı	İnönü Meydanı üzerinde Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu binası önü	Metin Yurdanur	2001
Muzaffer Sarısözen	Ankara Radyosu karşısında Cumhuriyet Parkı içinde.	Metin Yurdanur	1993
Miras	Ankara Garı önü	Metin Yurdanur	1980
Maliye Bakanlığı Anıtı	?	Metin Yurdanur	1994
Eller	Abdi İpekçi Parkı içi	Metin Yurdanur	1980
Dayanışma Heykeli	Batıkent	Metin Yurdanur	1983
İnsan Hakları Heykeli	Yüksel Caddesi yaya bölgesi	Metin Yurdanur	1990
Dans	Cemre Parkı , Demetevler	Metin Yurdanur	1992
Su Perilerinin Dansı	Kavaklıdere , Kuğulu Park karşısı	Metin Yurdanur	1992
Su Perilerinin Dansı	Ankara Güzel sanatlar genel müdürlüğü bahçesi , Hipodrum	Metin Yurdanur	?
Anayasa Mahkemesi Anıtı	?	Metin Yurdanur	1995
27 Aralık Anıtı	?	Metin Yurdanur	2000
İsmet - johibe İnönü Heykeli	Pembe Köşk Bahçesi	Metin Yurdanur	?
Madenci	Olgunlar sokak girişi	Metin Yurdanur	?
Başöğretmen Atatürk	Bakanlıklar semti , MEB bakanlığı bahçesi	Tankut Öktem	1983
Atlı Atatürk Anıtı	Ankara Etnografya Müzesi önü	Pietro Canonica	1927
Mareşal Atatürk Anıtı	Atatürk Bulvarı üzeri , Zafer Meydanı	Pietro Canonica	1927
Zafer Anıtı	Ulus Meydanı	Heinrich Krippel	1927
Cüneyt Gökçer Heykeli	Ankara Opera Sahnesi önü	?	?
İbrahim Çallı Heykeli	Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi bahçesi	?	?
Leyla Gencer Heykeli	Ankara Opera Sahnesi önü	?	?
Mimar Sinan	Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin bahçesinde.	Hüseyin Anka Özkan	1966
Atatürk ve Gençlik	Cebeci Atatürk Öğrenci Yurdu bahçesinde	Hüseyin Anka Özkan	1970
Mithat Paşa	Ulus semti , Ziraat Bankası Genel Müdürlüğünün bahçesinde	Hüseyin Anka Özkan	1966
Kadın Heykel Grubu[5]	Anıtkabir	Hüseyin Anka Özkan	1953
Erkek Heykel Grubu[6]	Anıtkabir	Hüseyin Anka Özkan	1953
Aslan Heykel Grubu[7]	Anıtkabir	Hüseyin Anka Özkan	1953
Kardeş şehirler	İzmir Caddesi’nin Gazi Mustafa Kemal Bulvarı’ndan girişi	?	?
Korede Savaşan Türkler	?	?	1973
Taşankara	Çankaya ilçesi Sakarya Caddesi yaya bölgesi	Jørgen Haugen Sørensen	1992
Hitit Güneş Kursu	Sıhhiye Meydanı	Nusret Suman	1978
Fen Fakültesi Atatürk Anıtı	Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Tandoğan	Nusret Suman	1964
Çocuk Heykeli	Hacettepe Üniversitesi Hastanesi önü	Nusret Suman	?
Güvenlik	Kızılay Meydanında Güvenpark içerisinde	Anton Hanak Joseph Thorak	1935
Atatürk Anıtı	ODTÜ yerleşkesi	Şadi Çalık	1968
ODTÜ Bilim Ağacı	ODTÜ yerleşkesi Eskşehir Yolu kapısı	Tamer Başoğlu	1966
Tarımcı Atatürk (arka yüz)	Atatürk Orman Çiftliği	Burhan Alkar[8]	1981
Tarımcı Atatürk (ön yüz)	Atatürk Orman Çiftliği	Burhan Alkar[8]	1981
Seymenler Anıtı	Seymenler Parkı	Burhan Alkar	1983
Sincan Atatürk Anıtı	Sincan , Lale Meydanı	Burhan Alkar	1993
Hasat Sonu	Kumrular sokak ile Toprak Mahsulleri Ofisi binasının kesiştiği noktada	Burhan Alkar	1989
Uzay ve Gençlik	ODTÜ yerleşkesi	Burhan Alkar	1968
Atatürk Anıtı	Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi	Burhan Alkar	1998
Gençlik Anıtı	Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi	Burhan Alkar	1995
Barış	Çankaya ilçesi Sakarya Caddesi yaya bölgesi	Burhan Alkar	1979
II. Bayezid Heykeli	Türk Standartları Enstitüsü önü	Yavuz Görey	1986
Atatürk ve Madencilik Anıtı	Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü bahçesi	Gürdal Duyar	1971
	Devlet mezarlığı girişinde	?	?
Atatürk’ün Samsun’a çıkışının ifadesi	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Kongreler	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Kongreler	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Savaşlar	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Lozan	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Cumhuriyet	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimleri	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimleri	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimleri	Devlet mezarlığı	Rahmi Aksungur	1988
İrene İrene Heykeli	Bahçelievler, Adnan Ötüken Parkı girişi	Erdal Aksel	1990
İsmet İnönü Heykeli	Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçesi	Rudolf Belling	1945
Atatürk Heykeli	Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçesi	Ratip Aşir Acudoğlu	1930'larda veya 1940'larda dikildiği öngörülüyor.
Çocuk ve Ana Heykeli	Hacettepe Üniversitesi Ana ve Çocuk Sağlığı Merkezi bahçesi	Hüseyin Gezer	?
Atatürk Anıtı	Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi ile Hastane arasındaki meydanda	Hüseyin Gezer	?
TBMM Özgürlük Anıtı	Türkiye Büyük Millet Meclisi yerleşkesi bahçesi	Hüseyin Gezer	1983
TBMM Ata Kompozisyonu	TBMM Milli Egemenlik parkı içi	Rahmi Aksungur	1981
Sarı Kız Heykeli	Kurtuluş Parkı	Selim Turan	1993
Öpüşenler	Kuğulu Park	Muzaffer Ertoran	?
Adsız	Seymenler Parkı	İlhan Koman[9]	1991
İsmet İnönü heykeli	Pembe Köşk önündeki parkta	Mine Sunar	?
Atatürk Heykeli	Cumhurbaşkanlığı köşkü bahçesi	Sabiha Ziya Bengütaş	1946
General Francisco De Miranda heykeli	Birlik Mahallesi ,General Francisco De Miranda parkı	Filinta Önal	2006
Bernardo O'Higgins anıtı	Şili Meydanı	?	?
Havuz Fıskiyesi	Abdi İpekçi Parkı	Remzi Savaş	1980
Atatürk heykeli	Bakanlıklar Yargıtay binası önü	?	?
Adalet heykeli	Bakanlıklar Yargıtay binası önü	?	?
Uçak fırlatan el	Ankara Türk Hava Kurumu Müzesi bahçesi	?	?
Anne Ve Bebeği	Zekai Tahir Burak Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi Bahçesi	Murat Taşkın	?
İbn-i Sina Heykeli	İbni Sina Hastanesi bahçesi	?	?
İhsan Doğramacı heykeli	Hacettepe Üniversitesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi bahçesi	?	?
?	Hacettepe Üniversitesi Sıhhiye yerleşkesi	?	?
?	Hacettepe Üniversitesi Sıhhiye yerleşkesi	?	?
?	Hacettepe Üniversitesi Sıhhiye yerleşkesi	?	?
Tağrık Buğra heykeli	Millî Kütüphane önü	Tankut Öktem	?
Cahit Külebi heykeli	Millî Kütüphane önü	Sait Rüstem	1994
Tunalı Hilmi Bey heykeli	Kuğulu Park	?	?
Lagari Hasan Çelebi	Ankara Türk Hava Kurumu Müzesi içinde	?	?
Bahriye Üçok	Bahçelievler	?	?
Ahmet Adnan Saygun	?	?	?

Yerinden kaldırılanlar

Anıt / Heykel	Bulunduğu yer	Yapan	Açılış	Resim
Su Perileri[10]	Cer Modern bahçesi	?	1925
Atılım[11]	Sakarya Caddesi Yaya Bölgesindeydi	Burhan Alkar	1979
Ahşap Heykel	Atatürk Bulvarı üzeri GAMA iş hanı önünde yer alıyordu	Muzaffer Ertoran	1988

Kabartmalar

Bulunduğu yer	Açıklama	Resim
Anıtkabir Mehmetçik Kulesi üzerinde	Cepheye gitmekte olan Mehmetçik ile elini asker oğlunun omzuna atmış, onu vatan için savaşa gönderen anne tasvir edilmiştir. Kabartma Zühtü Müridoğlu'nun eseridir..[12]
Anıtkabir İstiklal Kulesi içinde	Kabartmada ayakta duran ve iki eliyle kılıç tutan bir gencin yanında kaya üzerine konmuş kartal figürü görülmektedir. Kartal, gücü, istiklâl ve bağımsızlığı, genç ise istiklâli savunan Türk Milleti'ni temsil etmektedir. Kabartma, Zühtü Müridoğlu'nun eseridir.[13]
Anıtkabir Hürriyet Kulesi içinde	Kabartmada elinde "Hürriyet Beyannamesi" tutan melek figürü ile yanında şaha kalkmış bir at tasvir edilmiştir. Melek bağımsızlığın kutsallığını, at ise bağımsızlığı sembolize etmektedir. Kabartma Zühtü Müridoğlu'nun eseridir.[14]
Anıtkabir Müdafaa-i Hukuk Kulesi üzerinde	Kurtuluş Savaşımızda ulusal birliğimizin temeli olan Müdafaa-i Hukuk dile getirilmiştir. Kabartmada bir elinde kılıç tutarken, diğer elini ileri uzatmış sınırlarımızı geçen düşmana "Dur..." diyen bir erkek figürü tasvir edilmiştir. İleri uzatılan elin altında bulunan ağaç yurdumuzu simgelemektedir. Kabartma, Nusret Suman'ın eseridir.[15]
Anıtkabir Barış Kulesi içerisinde	Kabartmada çiftçilik yapan köylüler ve yanlarında kılıcını uzatarak onları koruyan bir Mehmetçik figürü tasvir edilmiştir. Mehmetçik barışın sağlam ve güvenli kaynağı olan Türk Ordusu'nu sembolize etmektedir. Kabartma Nusret Suman'ın eseridir.[16]
Anıtkabir Misak-ı Milli Kulesi içerisinde	Kabartma, Türk Vatanının kurtarılması için içilen millet andını ifade etmektedir. Nusret Suman'ın eseridir.[17]
Anıtkabir	Başkomutanlık Meydan Muharebesi Kabartması [18]
Anıtkabir	Sakarya Meydan Muharebesi Kabartması [19]
Anıtkabir	Kurtuluş Savaşı ve devrimler
Anıtkabir	Kuva-yi Milliye
Anıtkabir
Anıtkabir	TBMM'nin Açılışı, İç İsyanlar
Anıtkabir	Çukurova, Antep, Maraş, Urfa, Trakya'da Milli Mücadele
Anıtkabir	Siyasal Devrimler
Anıtkabir	Hukuk, Kadın Hakları ve Soyadı Devrimleri
Anıtkabir	Tarım, Ormancılık, Sanayi, Ticaret
Anıtkabir	İç ve Dış Siyasi Olaylar (1923-1938)
Anıtkabir
Anıtkabir	Bayrak direği altı
Güvenlik Anıtı
Güvenlik Anıtı
Güvenlik Anıtı
Güvenlik Anıtı
Güvenlik Anıtı
Güvenlik Anıtı
Ankara Etnografya Müzesi önü	Atlı Atatürk Anıtı üzerindeki kabartma
Birlik Mahallesi ,General Francisco De Miranda parkı	General Francisco De Miranda heykeli üzerindeki kabartma
Ankara Türk Hava Kurumu Müzesi girişinde
Devlet mezarlığı	Cumhuriyet Tarih Yolu üzerindeki Savaşlar bölümündeki rölyef
Devlet mezarlığı	Cumhuriyet Tarih Yolu üzerindeki Savaşlar bölümündeki rölyef
Devlet mezarlığı	Cumhuriyet Tarih Yolu üzerindeki Savaşlar bölümündeki rölyef
AOÇ Atatürk Evi Müzesi yanı	Tarımcı Atatürk anıtı'nın etrafındaki rölyef
AOÇ Atatürk Evi Müzesi yanı	Tarımcı Atatürk anıtı'nın etrafındaki rölyef
TBMM	İstiklal Marşı Anıtı

Referanslar

1. Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi - Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları - ISBN 975-95848-3-2
2. "Başkent'in kültür mirası görücüye çıktı". İHA. 18 Aralık 2007. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150225175329/http://www.iha.com.tr/haber-baskentin-kultur-mirasi-gorucuye-cikti-7145/. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015. 
3. "ankaraheykelleri.wordpress.com". 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141226235706/https://ankaraheykelleri.wordpress.com/. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008. 
4. "Metin Yurdanur kendi web sitesi". 4 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110404195442/http://www.metinyurdanur.com.tr:80/calismalar.php. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008. 
5. "TSK - Anıtkabir Kadın Heykel Grubu". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422131020/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p3.html. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008. 
6. "TSK - Anıtkabir Erkek Heykel Grubu". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422135717/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p4.html. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008. 
7. "TSK - Anıtkabir Aslan Heykel Grubu". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422120031/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p26.html. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008. 
8. "Burhan Alkar kendi web sitesi". http://burhanalkar.com/index.html. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008. 
9. "İlhan Koman web sitesi". 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150501160749/http://www.koman.org:80/main/in_frame_works.htm. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008. 
10. "Fotoğraf ve Kartpostal Arşivi - Fıskiyeli havuzun başka bir fotoğrafı". http://81.215.14.238/midas/arsiv.php?id=525&gid=1&git=sonraki&cache_id=14347. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
11. "Burhan Alkar Atılım heykeli". http://burhanalkar.com/anit.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
12. "TSK - Anıtkabir Mehmetçik Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422092139/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p7.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
13. "TSK - Anıtkabir İstiklal Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422115104/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p1.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
14. "TSK - Anıtkabir Hürriyet Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422092058/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p2.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
15. "TSK - Anıtkabir Müdafaa-i Hukuk Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422081041/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p19.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
16. "TSK - Anıtkabir Barış Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422132714/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p11.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
17. "TSK - Anıtkabir Misak-ı Milli Kulesi". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422065918/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p14.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
18. "TSK - Anıtkabir Başkomutan Meydan Muharebesi Kabartması". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422090452/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p21.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008. 
19. "TSK - Anıtkabir Sakarya Meydan Muharebesi Kabartması". 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090422112301/http://www.tsk.mil.tr:80/anitkabir/p20.html. Erişim tarihi: 28 Aralık 2008.