Anthropoid Operasyonu
Operasyon Anthropoid Schutzstaffel (SS) -Obergruppenführer ve Reichssicherheitshauptamt (Reich Ana Güvenlik Ofisi, RSHA) genel başkanı General der Polizei Reinhard Heydrich'in öldürülmesinin kod adıydı; Nazi Almanyası'nın birleşik güvenlik hizmetleri ve Bohemya ve Moravya Protektorası]] Reichsprotektor[1] görevlerinde bulundu. Operasyon, Çekoslovak hükümetinin onayı ile İngiliz Özel Operasyonlar İdaresi tarafından hazırlandıktan sonra 27 Mayıs 1942'de Prag'da gerçekleştirildi. Saldırıya uğrayan Heydrich, 4 Haziran 1942'de yaralanmalarından öldü. Ölümü, Alman SS birliklerince, köylerin tahrip edilmesi ve sivillerin öldürülmesi de dahil olmak üzere acımasız misilleme dalgasına yol açtı. Antropoid, II. Dünya Savaşı]] sırasında üst düzey bir Nazi liderinin başarılı suikastını gerçekleştirdi.
Heydrich, Nazi Almanyası'nda ki en güçlü adamlardan biriydi ve Adolf Hitler'in yükselişinde önemli bir figürdü; bir Nazi gücü olarak Avrupa'daki Yahudilerin Nihai Çözümün (Holokost) genel sorumluluğunu üstlendi. Risklere rağmen, Çekoslovaklar, Edvard Beneš'in sürgündeki Hükümeti'ndeki yasal haklarının yanı sıra Heydrich'in sert kuralına karşı cezalandırılmasına yardımcı olmak için operasyonu üstlenmeye karar verdiler.[2]
Arkaplan
- Bohemya ve Moravya Korunması
Heydrich, Eylül 1939'den beri RSHA'nın şefi olmuş ve Eylül 1941'de Konstantin von Neurath'ın yerine Bohemya ve Moravia'nın Koruyucusu olarak atanmıştır. Hitler, Reichsführer-SS Heinrich Himmler ve Heydrich ile birleşerek, von Neurath'ın Çeklere nispeten yumuşak yaklaşımı ile anti-Alman tutumunu desteklediğini ve anti-Alman direnişini grevler ve sabotajla teşvik ettiğini kabul etti.
Heydrich, "politikayı güçlendirmek, direnişe karşı önlemler almak" için Prag'a geldi ve Çek motorlarının ve silahlarının "Alman savaş çabası için son derece önemli" olan üretim kotalarını sürdürdü. Heydrich, Bohemya ve Moravia'nın fiilen bir diktatörü rolünde, şoförüyle üzeri açık olan makam arabasıyla kenti gezdi. Bu, işgal güçlerine olan güvene ve hükümetinin etkinliğine dair bir gösteriydi. Onun acımasız verimi nedeniyle, Heydrich, Prag Kasabı, Sarışın Canavar ve Cellat lakaplarını aldı.
- Stratejik bağlam
1941 sonlarına gelindiğinde, Hitler neredeyse tüm Avrupa kıtalarını kontrol etti ve Alman kuvvetleri Moskova'ya yaklaşıyordu. Müttefikler, Sovyet teslimiyetini muhtemel görüyorlardı. Çekoslovakya'nın sürgündeki hükümet başkanı Edvard Beneš yönetimindeki hükümet, 1938'de ülkenin Südet bölgelerinin işgal edilmesinden bu yana görünürde çok az direnç gösterdiği için İngiliz istihbaratının baskısı altındaydı. (Bütün ülkenin işgali 1939'da başlamıştı.) Bu bölgelerin devralınması Münih Anlaşması ile zorlanmıştı ve müteakiben Alman Reich'in terörü, bir süre için Çeklerin iradesini kırdı.
Direniş, açık savaşta yenilmiş birkaç ülkede (örneğin Polonya, Yugoslavya ve Yunanistan) işgalin başlangıcından beri aktifti. Ancak boyunduruk altındaki Çek toprakları nispeten sakin kaldı ve Üçüncü Reich için önemli miktarda materyal üretti. Sürgündeki hükümet, Çekoslovaklara ilham verecek bir şey yapmak zorunda kalmasının yanı sıra, Çek ve Slovaların müttefikler olduklarını dünyaya göstereceklerini de düşünüyordu. Reinhard Heydrich, Bohemia ve Moravia'nın koruyucusu ve yerel vatandaşları terörize etme konusundaki ünü nedeniyle Karl Hermann Frank üzerinden bir suikast hedefi olarak seçildi. Operasyonun üst düzey Nazilere, müttefik güçlerin ve destekledikleri direniş gruplarının ötesinde olmadığını da göstermesi amaçlandı.
İşlemler
- Planlama
Operasyona "insan formuna" sahip olan Anthropoid adlı bir kod adı verildi. Genellikle hayvan bilimlerinde kullanılan bir terimdir. Hazırlık 20 Ekim 1941'de İngiliz Özel Operasyonlar İdaresi (SOE) ile başladı. Operasyona 28 Ekim 1941'de (Çekoslovakya Bağımsızlık Günü) gerçekleştirilmek üzere Emniyet Müdürü Jozef Gabčík (Slovak) ve Personel Çavuşu Karel Svoboda (Çek Cumhuriyeti) seçildi. Svoboda, eğitim sırasında bir kafa travması geçirdiği için, sonrasında Jan Kubiš (Çek Cumhuriyeti) ile değiştirildi ve Kubiš eğitim almadığı için görevde gecikmelere neden oldu ve bu yüzden gerekli sahte belgeler hazırlanamadı.
- Yerleşme
Jozef Gabčík ve Jan Kubiš, Birleşik Krallık'taki Çekoslovakya sürgünde ordudan yedi asker ve 138 Askeri Kraliyet Hava Kuvvetleri Halifax tarafından Silver A ve Silver B (farklı görevlerde bulunmuşlar) adlı iki grupla birlikte uçağa bindiler. 28 Aralık 1941'de saat 22: 00'de Çekoslavakya'ya uçtular. Gabčík ve Kubiš, Prag'ın doğusunda Nehvizdy'nin yakınında indi. Plan Pilsen'e inmekti, ancak pilotların navigasyon problemleri vardı. Askerler daha sonra müttefikleriyle temasa geçmek için Pilsen'e taşındılar ve orada saldırının planlandığı Prag'a gittiler.
Prag'da, suikast için hazırlıklarda kendilerine yardımcı olan çeşitli ailelere ve anti-Nazi örgütleriyle temasa geçtiler. Gabčík ve Kubiš başlangıçta bir tren üzerinde Heydrich'i öldürmeyi planladılar, ancak pratikliklerin incelenmesinden sonra bunun mümkün olmayacağının farkına vardılar. İkinci plan, Heydrich'in evinden Prag'a giderken ormandaki onu öldürmekti. Heydrich'in arabasını durduracak bir kablo çekmeyi planladılar, ancak birkaç saat bekledikten sonra komutanları Lt.Adolf Opálka'yı (Out Distance grubundan) Prag'a geri getirmek için geldiler. Üçüncü plan, Heydrich'i Prag'da öldürmekti.
- Prag'daki saldırı
Heydrich, 27 Mayıs 1942'de saat 10: 30'da Panenské Břežany'deki evinden Prag Kalesi'ne giderken her gün yolculuğuna başladı. Gabčík ve Kubiš, tramvay durağında 8-Libeň Prag'daki Bulovka Hastanesi yakınlarında sıkı bir eğri izledi. Nokta seçildi çünkü eğri aracın yavaşlamasını zorladı. Josef Valčík (Gümüş A grubundan) Yaklaşmakta olan otomobilin gözü önünde Gabčík ve Kubiš'in yaklaşık 100 metre (109 yard) kuzeyinde konumlandırıldı.
Kaynakça
- ↑ McNab 2009, ss. 41, 158-161.
- ↑ Burian 2002, s. 31.