Arnavutköy, Beşiktaş

Koordinatlar: 41°04′05″K 29°02′35″D / 41.06806°K 29.04306°D / 41.06806; 29.04306

<tr class_"mergedrow">

Arnavutköy
—  Mahalle  —

Arnavutköy, Beşiktaş
Beşiktaş
Ülke Türkiye Türkiye
Bölge Marmara
İl İstanbul
İlçe Beşiktaş
Yönetim
 - Muhtar
Nüfus (2014)
 - Toplam 4,220
Zaman dilimi DAZD (+2)
Posta kodu 34345
Alan kodu 212
Plaka kodu 34
Arnavutköy (Şubat 2013)
Arnavutköy İskele ve çevresi (Şubat 2013)
Arnavutköy (Şubat 2013)
Arnavutköy, Akıntıburnu (Şubat 2013)
Arnavutköy sahili
Arnavutköy'ün İstanbul Boğazı'ından görünümü, ortada Akıntıburnu Deniz Feneri (Şubat 2013)
Arnavutköy, İstanbul Boğazından görünüm (Şubat 2013)
Arnavutköy İskelesi ve çevresi (Şubat 2013)

Arnavutköy, İstanbul Boğaziçi'nin Avrupa yakasında Beşiktaş ilçesinin sınırları içinde köklü ve tarihsel yapısı ile ünlü bir mahalledir.

Arnavutköy İstanbul Boğazı'nın Avrupa yakasındaki sahilde Kuruçeşme ile Bebek arasında yer alır. Sahilden başlayan semtin tepelere doğru yükselen arka sınırı günümüzde hızla yayılmakta olan Ulus'a dayanır. Arnavutköy'ün karşısında Boğazın Anadolu yakasındaki semtlerinden Kandilli, Üsküdar ve Vaniköy bulunmaktadır. Arnavutköy denince ilk akla gelen ve otantik yapısını korumuş bir yerleşim yeridir.

Osmanlı döneminde idari yönden Galata Kadılığı'na bağlı iken, Cumhuriyet döneminde Beşiktaş ilçesinde kalmıştır.

Son senelerde yürütülen restorasyon çalışmaları sonuçu Arnavutköy'de otantik bir yapı çehresi oluşmuş bu diğer betonerme yapılardan sıyrılarak daha çekici ve turistik bir karaktere ulaşılmış. Bunun sonucu olarak çeşitli emlakçıların da girişimleri ile emlak fiyatlarında bir patlama oldu. Polis Karakolu ve hemen yanındaki Tevfikiye Camiisi ise Helenik yapı türünden olup mutlaka görülmesi gereken yerlendendir. Burada bulunan eski ahşap yapıların bazıları maalesef zamanın aşındırması ve gerekli özenin gösterilememesi sonucu kaderlerine terk edilmiş durumdadırlar.

Televizyon modasından önce (70 yılların ortasına kadar), bugün Rum İlkokulunun arkasında bulunan bır garaj'ın yerinde 'Dayının sineması' adlı açık hava sineması vardı. Bir de bugünkü Ziraat bankası şubesinin yerinde çarşı içinde, kapalı kış sineması vardı.

1980 li yılların başında sahil yolunun güzergahı "kazıklı yol" tabir edilen Akıntıburnu mevkiinden bugünkü K. Y. Anadolu Lisesine kavis yaparak yalıları önünden geçirildi. Arnavutköy iskelesinin yeri de değiştirildi. Yol çift şeritli olmasına karşın bir gezi yolu özellğini kaybetmemiştir.

Salı günleri halk pazarı kurulmakta. Her yıl haziran ayının ilk haftası Arnavutköy Şenlikleri yapılmaktadır.

Teknik bilgiler

Ekonomi

Arnavutköy'den Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'ne bakış

Arnavutköy diğer komşu semtlere göre ekonomik yapısı daha çok taverna, bar ve cafe türü olup Alaturka kültürden kısmen uzaktır. Sahil şeridinde birkaç hatırı sayılır deniz ürünü lokanta ve restoranları yanında, meşhur köftecileri ve balıkçı restorantları bulunur. Ekonomi genelde esnaf ağırlıklı olup, dört banka şubesine sahiptir. Son zamanlarda Arnavutköy'e özgü ahşap evlerin restore edilmeleri ve Kuruçeşme yamaçlarındaki gecekonduların yıkılarak yerlerine lüks villalar yapılması sayesinde buralar çeşitli branşlarda faaliyet gösteren şirketlerin tercih yeri olmuştur.

Bölgesinde faaliyet gösteren özel okulların yanında, eğitimde ayrı bir yeri olan özel Robert Kolej (Amerikan Robert Koleji) de bulunmaktadır. Arnavutköy'de şu mekanlar ve okullar bulunmaktadır: Amerikan Robert Koleji, Arnavutköy polis karakolu, Helenik tarzda inşa edilmiş Tevkifiye camiisi, Ortodoks kilisesi, banka şubeleri, üç diş hekimi, devlet ilkokulu, çeşitli sanat galerileri, tavernalar, barlar, cafeler, köfte ve balık lokantaları ve diğer branşlarda faaliyet gösteren esnaf ve özellikle belediyenin sosyal tesisi sıralayabiliriz. Arnavutköy'ün ekonomisi daha çok eğlence ve turistik yapıya dönük ve yer imkânın yetersizliği sonucu herhangi bir sanayi ve üretime dönük teşebbüsler yok gibidir.

Tarihsel

Bebek'le Kuruçeşme arasında yer alır. İlkçağda adı Hestai idi. Bizans döneminde Promotu ve Anaplus olarak da bilinirdi. Boğaziçi'ndeki önemli ibadet yerlerinden biri olan Ayios Mihael Kilisesi buradaydı. Konstantinos tarafından yaptırıldığı söylenen bu kilisede Başmelek Mihael'in mozaik bir ikonası saklanıyordu. Büyüklü küçüklü çok sayıda kilise ve ayazmanın yapılmasından sonra ve büyük olasılıkla Ayios Mihael Kilisesi'nin varlığı yüzünden, bölgeye Melekler Köyü dendiği anlaşılmaktadır. Kaynaklarda adı geçen Mihaleion bölgesinin, Karadeniz'den Marmara'ya Boğaz akıntısının en kuvvetli olduğu bugünkü Arnavutköy ile Akıntıburnu arasında bulunduğu sanılmaktadır. Osmanlı döneminde Rumlarca Megali Revmatu (Büyük Akıntı) olarak da anılırdı. Köyün Arnavutköy adını hangi nedenle ve ne zaman aldığı kesinlikle bilinmemektedir. Bir rivayete göre, II. Mehmed (Fatih) Arnavutluk'a egemen olmasından sonra yöreden getirilen Arnavutları bu semte yerleştirmiştir. Bir Arnavut cemaatinin, o zamanlar bakımsız, harap ve yarı metruk olan bu sahile yerleştirilmesinin tarihi olarak 1468 verilmektedir. 1540'larda İstanbul'a gelmiş olan Petrus Gyllius, bu civarın üzüm bağlarıyla kaplı olduğunu yazarken bölgenin adını Arnavutköy olarak anmaz. Buna karşılık 1568'de bostancıbaşıya gönderilmiş bir fermanda, "Bostancıbaşıya hüküm ki, Arnavutköy bağları hassa-i hümâyunum için koru iken bazı kimseler anda şikâr ettikleri işitilmiştir..." denmekte ve halkın buralarda avlanmasının yasaklanması istenmektedir. Bu fermandan anlaşıldığına göre 1568'de bölgenin adı artık Arnavutköy'dür. Arnavutköy'ün daha 16. yy'da İstanbul'un en ünlü mesirelerinden olduğu; bağları bahçeleri bulunduğu; tepelerdeki koruların Sultan'ın hasları olduğu; nüfusunun 19. yy'ın ortalarına kadar Rum ve Musevilerden meydana geldiği; uzun süreler bakımlı, güzel, canlı bir Rum köyü olarak kaldığı bilinmektedir. Arnavutköy'de, 18. ve 19. yy'larda çıkan büyük yangınlarda, yukarıda bazıları sıralanan yalılar yamaçlardaki ve vadideki köşkler hemen hemen tümüyle yanmış; sahilhaneler ve sahilsaraylarla birlikte, köy içlerindeki mahalleler de kül olmuştur. Örneğin 1797'deki yangında Akıntıburnu'ndaki Hasan Halife Bahçesi'yle birlikte yakınındaki bir yalı (muhtemelen III. Mustafa'nın kızı Beyhan Sultan'ın 19. yy başında inşa ettirdiği Beyhan Sultan Sahilsarayı, daha sonraki adıyla Said Paşa Yalısı), onun üstündeki setlerde bulunan Sadrazam İzzet Paşa'nın yaptırdığı Biniş Köşkü (Vezir Köşkü, Boyalı Köşk), sadrazamın kendi yalısı ve Mektupçu İbrahim Efendi yalısı da yanmıştır. 1883'te iskele başında 18 evin, 1887'de 264 evin, 1908'de 109 evin yandığı kaydolunmuş; 1887 yangınından sonra Yahudilerin büyük kısmı köyü terk etmiş, onların yerine Müslümanlar yerleşmeye başlamıştır.

I. Dünya Savaşı arifesinde 1914'te Şirket-i Hayriye'nin yayımladığı Boğaziçi Salnamesi'nde Arnavutköy'de 493 Müslüman, 5.973 Rum, 342 Ermeni, 32 Musevi ve 642 ecnebinin yaşadığı kaydolunmakta, günlük vapur yolcusu sayısı 1.550 olarak hesaplanmaktadır. Ayazmalar, bağlar, bahçeler, koruluklar arasındaki köşkleri, sahil boyunca dizilen sahilhaneleri, sahilsarayları, yalıları ile Arnavutköy'ün çehresi günümüzde tümüyle değişmiş bulunuyor. Ortaköy'den Arnavutköy'e uzanan yol dar olduğu ve ihtiyaca cevap veremez hale geldiği için, önce deniz tarafındaki binaların büyük bölümü yıkıldı ve tramvayın geçtiği yol sahil yolu haline getirildi. Bu sırada ahşap binalar yıktırılarak yerlerine beton binalar yapılmasına da başlandı. Bir dönem yangınlar, daha yakın dönemde yapılaşma ve betonlaşma semtin görünümünü hızla değiştirdi. 1960'lardan sonra sahil yoluna ve vadi boyuna apartmanlar dikilmeye başlandı. 1980 sonrasında, sahil yolunun genişletilmesi sırasında halen var olan yalıların önünden, denizin içinden "kazıklı yol" geçirildi. Yapılaşma daha da hızlandı, arsa ve bina fiyatları arttı. Halen semt, çok sayıda lüks restoran, gazino, gece kulübü, bar ve modern kahvelerle Boğaz'ın canlı bir yaşam ve eğlence merkezi görünümündedir.

Etnik yapı

Arnavutköy'ün Rumca konuşan gayrimüslim nüfusunun birçoğu, 1955'deki 6-7 Eylül Olayları olaylar sonucu, ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır. Bugün gayrimüslim sayısı yok denecek kadar azdır. Bugünkü Arnavutköy toplumunu genelde 50'li yıllarda başlayan köyden kente akımının hızlanması ile dereboyunda gecekondu yapısı oluşmuş.

Ulaşım

Bebek-Ortaköy güzergahında yer alan Arnavutköy'ün düzenli olarak işleyen İETT ve Özel Belediye Otobüsleri hatları yanı sıra Boğaziçi Vapur İşletmeleri'nin daha çok turistik yapısını korumak için tuttuğu iskele ve birkaç taksi durağı da mevcuttur. Bir otobüs durağı da pazar alanı yanında olup Levent-Mecidiyeköy otobüsleri buradan kalkmaktadır. Sahilinde çeşitli gezi gemileri ve motorları istek ve sipariş üzerine boğaz turları da yapmaktadırlar.

Tevfikiye Camii

Arnavutköy’de tarihi polis karakolunun hemen yanında yer alan Tevfikiye Camii, 1832’de Sultan II. Mahmud tarafından yaptırılmıştır. Bodrum üzerine inşa edilen yapı dikdörtgen planlı, üçgen alınlıklı, tek minareli, küçük bir camidir. Duvarları kâgir, çatısı ahşaptır. Son cemaat yeri, hünkar mahfeli ve muvakkithanesi de vardır. II Mahmud camiyi inşa ettirmeye başladığında köyde müslüman nüfus henüz yokmuş. Caminin kışlada bulunan Müslüman askerlerin ibadetlerini yerine getirebilmeleri için yapılmış olma ihtimali var. Caminin geniş avlusu cemaat tarafından boğaza hakim bir balkon olarak kullanılıyor. Caminin hemen altında da, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin sosyal tesisi yer alıyor.

İzzetabad Kasrı

"İzzetabad Kasrı" ya da halk dilinde "Boyalı Köşk", Sadrazam Safranbolulu Hacı Mehmed İzzet Paşa için 1791'de Arnavutköy'de set üzerinde inşa edilmiştir. 7 sene sonra yanan ve tekrar inşa edilen yapı, Sultan III. Selim ve II. Mahmud (1808-1839) tarafından kullanılır. Sultan Abdülmecid devrinde 1840’larda yıktırılıp, bu defa da Sultan II. Mahmud’un torunları Feride ve Seniye Hanım Sultanlar için tekrar inşa edilir. Ece Ajandaları’nın sahibi, 1968’de satın aldığı köşkü, 1975’te yıktırarak yerine Vezir Sitesi’ni kurmak ister, ancak değişen Boğaziçi İmar Yasası buna izin vermez.

1989’da arsayı satın alan Bayraktar ailesi, 1992’de İzzetabad Kasrı’nı yeniden inşa ederek Bayraktar Holding’in merkezi haline getirirler. Böylece ilk olarak 1791'de yapılan bu sade ve şık Kasır, 1992'den bu yana Boğaz'daki görüntüsünü sürdürmeye devam eder.

3. Boğaziçi Köprüsü

Planlama aşamasını geçmiş olan ve adı halen koyulmamış 3. köprünün planlarına göre Avrupa ayağı Arnavutköy semtinin üzerine düşmektedir. Toplumsal tartışmalara sebep olmakta ve özellikle Arnavutköy halkının protestoları sıkça yaptıkları mitingler ve toplantılarla belirtmeye çalışmaktadırlar.

Görülecek yerler

Galeri

Kaynaklar

    Dış bağlantılar

    Beşiktaş ilçesinin mahalleleri

    Abbasağa  · Akatlar  · Arnavutköy  · Balmumcu  · Bebek  · Cihannüma  · Dikilitaş  · Etiler  · Gayrettepe

    Konaklar  · Kuruçeşme  · Kültür  · Levazım  · Levent  · Mecidiye  · Muradiye  · Nisbetiye  · Ortaköy  · Sinanpaşa  · Türkali  · Ulus  · Vişnezade  · Yıldız

    Semtler: Akaretler  · Aşiyan  · Beşiktaş  · Çırağan  · Dolmabahçe  · Ihlamur  · Karanfilköy  · Maçka  · Serencebey  · Valideçeşme
    İstanbul Portalı
    This article is issued from Vikipedi - version of the 10/19/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.