Asit
Asitler, suyla hidrojen iyonları üreten hidrojen bileşiğidir. Hidrojen iyonları çözeltiyi asidik yapar. Asitler mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir. Eski Türkçede hamız, ve bazı kaynaklarda da ekşit denir.
Gıdaların çoğu asit içerir. Limonda sitrik asit, sirkede ise asetik asit bulunur. Farklı asitler, limona, sirkeye, ekşi elmaya ve şerbete keskin tadını verir. Aküler, sülfürik asit; midedeki sindirim sıvıları, hidroklorik asit içerir. Asitler, suda çözündüğünde hidrojen iyonları (H+) üreten madde çözeltileridir. Asit maddelerin çoğu, saf katılar, sıvılar ya da gazlar olarak bulunsa da, sadece suda çözündüğünde asit gibi tepki verir.
Asitlerin genel özellikleri
Asitler, çözeltiye hidrojen iyonu bırakan bileşiklerdir. Bütün asitler hidrojen (H+) içerir. Genelde;
- Tatları ekşidir
- Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler
- Bazlarla tepkimeye girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.
- Ciltte yanıcı bir his uyandırırlar.
- Fenolftalein damlatıldığında renk değiştirmezler
- Asitlerin pH derecesi 7'den küçüktür
- Suda çözündüklerinde elektrik akımını iletirler
- Metil oranj'ın rengini kırmızıya çevirirler
Bundan başka çok çeşitlilik gösteren başka özellikleri de bulunur. Bu spesifik özellikler, anyon muhtevası ve ayrılmamış moleküllerden dolayı olur. Çeşitli asitlerin molekülleri, çözeltiye farklı miktarda serbest Hidrojen bırakma eğilimindedirler.
Asit türler
Asitler başlıca iki grupta toplanabilirler:
İnorganik asitler
Minerallerden ve metal olmayan maddelerden yapılan asitlere, inorganik asitler adı verilir. Yaygın inorganik asitler arasında, sülfürik asit (H2SO4), hidroklorik asit (HCl), nitrik asit(HNO3) ve fosforik asit (H3PO4) yer alır. Endüstri her yıl bu asitlerden milyonlarca üretir. Bunlar plastik, lif, gübre, boya kimyasallarının yapımında kullanılır. Konsantre inorganik asitler çok aşındırıcıdır. Cilde zarar verebilir ve diğer metallerin içinde hızla eriyebilirler. Hidroflorik asit (HF), camın yapısını bozarken diğer inorganik asitler cam için tehlikeli değildir.
Organik asitler
Bitkiler, hayvanlar ve insanlar, organik asitler adı verilen çeşitli asidik karbon bileşimleri üretir. Bunların çoğu zararsızdır; meyveler ve diğer yiyeceklere tat verir.
Organik asitler yapıları karbon iskeletine dayalı asitlerdir. Formik, asetik, propiyonik, bütirik, fumarik, sorbik, sitrik ve malik asit gibi asitler ve bunların tuzları başlıca organik asitlerdir.
Doğada saf olarak bitkisel ve hayvansal organizmada bulunabilirler ve ayrıca doğal yollardan elde edilebilirler. Hayvan vücudunda kullanılıp, metobolize olduktan sonra karbondioksit ve suya okside olurlar.
Dolayısıyla canlı organizma için herhangi bir sağlık sorunu ya da bir risk oluşturabilecek hiçbir kalıntı bırakmazlar.
Bu özellikleri nedeniyle organik asitler,kâr büyütme faktörlerinin hayvan beslemede kullanımının yasaklanmasından sonra antibiyotiklerin yerini alabilecek çok sayıda yapay organik asit üretilmiştir.
Bazı asitlerin bulundukları yerler
- Akrilik asit : bazı boyalarda bulunur.
- Asetik asit : sirkelerde bulunur.
- Asetilsalisilik asit : Aspirin®'de bulunur.
- Askorbik asit : C vitamini : turunçgillerde bulunur.
- Benzoik asit : hazır meyve sularında bulunur.
- Bütirik asit : tereyağında bulunur.
- Folik asit : çilekte bulunur.
- Formik asit : karıncada bulunur.
- Fosforik asit : bazı ilaçlarda bulunur.
- Karbonik asit: gazozda bulunur.
- Laktik asit : sütte veya yoğurtta bulunur.
- Malik asit : elmada bulunur.
- Nitrik asit : kezzapta bulunur.
- Oleik asit : zeytinyağında bulunur.
- Sitrik asit : limonda bulunur.
- Tartarik asit: üzümde bulunur.