Ayaspaşa Mezarlığı
Ayaspaşa Mezarlığı, Harbiye'den[1] başlayarak Taksim ve Gümüşsuyu üzerinden Dolmabahçe ve Fındıklı'ya kadar uzanan, bugün var olmayan mezarlık.
Mezarlığın adı I. Süleyman dönemi vezirlerinden Ayas Paşa'dan gelmektedir. Bu bölgenin Ayas Paşa Vakfı'na ait olması ve Ayas Paşa Konağı'nın da aynı yörede bulunması nedeniyle bu ismi aldığı bilinir.[2] Bugün Atatürk Kültür Merkezi'nin bulunduğu alan Gümüşsuyu'nun aşağısına kadar uzanan kesim Müslüman, Taksim'den Talimhane boyunca Harbiye'ye uzanan kısım Ermeni Gregoryen, Gümüşsuyu'dan inişte sağda kalan bir bölüm de Katolik mezarlığıydı.[1] İstanbul'u anlatan eski seyahatnamelerde tasvir edilen ve gravürlerde görülen Ayaspaşa Mezarlığı daha I. Dünya Savaşı sırasında harap vaziyetteydi. Mezarlık 1933'te Vakıflar İdaresi tarafından kadro dışı bırakılmış ve İstanbul Belediyesi'ne devredilmiştir.
Eylül 1926 tarihli Jacques Pervititch paftasında mezarlığın vaziyeti planı bulunmaktadır. I. Dünya Savaşı yıllarında çekilen hava fotoğraflarında ise mezarlığın servilerle kaplı olduğunu göstermektedir. Mezarlık alanında inşaatların yapılması tartışmalara neden oldu. Abdülmecid döneminde inşaat edilen Gümüşsuyu Askeri Hastanesi için mezarlığın kısmen kaldırılması halk arasında Abdülmecid aleyhine sözler söylenmesine sebep oldu.[3] 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda yaralanıp Gümüşsuyu Askeri Hastanesi'ne getirilip vefat eden asker kabirlerinin başka yerlere nakli yine tartışmalara neden oldu. Ama arazinin çok değerlenmesi, tartışmaların bir etki yaratmasına imkan vermemiş ve mezarlık parsellenip satılmıştır. Mezar taşlarının büyük bölümü tahrip olmuş ya da inşaat temellerinde kullanılmıştır. Bunlardan çok küçük bir bölümü Alman Elçiliği (bugün Başkonsolosluk) bahçesinde muhafaza altına alınmıştır.
Mezarlıktaki kıymetli taşların kitabeleri 19. yüzyıl sonlarında Fındıklı İsmet Efendi tarafından tespit edilmiş, ancak yayımlanmayan bu eser, yazarın eviyle birlikte yanmıştır.
Tarihçi Fındıklılı Silahdar Mehmed Ağa, şair İbrahim Şinasi gibi ünlü kişilerin gömülü olduğu mezarlığın bir bölümü üzerinde de, bugün Atatürk Kültür Merkezi bulunmaktadır.[1] Karşı köşede Gümüşsuyu'na inen yolun başındaki işhanı da 1980'lerde inşa edilmiş ve mezarlığın kalan son parçası ortadan kalkmıştır.
Ayrıca
Kaynakça
- 1 2 3 Taksim Meydanı eskiden mezarlıktı ve yapılan binaların akıbeti de tuhaf oldu, Murat Bardakçı, haberturk.com, 2 Haziran 2013.
- ↑ Kıymetli sadrazamın anısına, cadde.milliyet.com.tr, 19 Haziran 2013.
- ↑ Nuran Yıldırım, "Gümüşsuyu Askeri Hastanesi", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Tarih Vakfı, 1994. ISBN 975-7306-00-2.