Bellinzona Kaleleri

Bellinzola Kaleleri*
UNESCO Dünya Mirası

Bellinzona'nın yukarısında Montebello ve Sasso Corbaro kaleleri
Ülke İsviçre
Tür Kültürel
Kriter iv
Referans 884
Bölge** Avrupa ve Kuzey Amerika
Tescil bilgisi
Tescil 2000  (24. Oturum)
Uzatma 24.
* Dünya Mirası resmî listesi.
** UNESCO resmî sınıflandırması.

Bellinzona Kaleleri İsviçre'nin, Ticino kantonunda Bellinzona şehrinin çevresinde bulunan savunma amaçlı bir grup kale ve koruma duvarından oluşan tahkimattır. Grup Castelgrande, Montebello kalesi, Sasso Corbaro kalesi ile koruma duvarlarından oluşur. Castelgrande vadiyi kuşbakışı gören kayalık bir tepededir ve şehri koruma amacıyla yapılmış duvarlarıyla eski şehri korurken Montebello kalesine bağlanır. Üçüncü kale olan Sasso Corbaro kalesi ise diğer iki kaleden izole olmuş, diğer iki kalenin güneydoğusunda kayalık bir çıkıntıda yer alır.[1] Bellinzola kaleleri denilen üç kale UNESCO Dünya Mirasları listesinde bulunmaktadır.

Tarihçe

Tarih öncesi ve Roma dönemi

Bellinzona, İsviçre Alpleri'ndeki coğrafi konumu nedeniyle her zaman önemli bir yer oldu. Alplerden geçen Nufenen, St. Gotthard, Lukmanier, San Bernardino gibi bütün geçitler Beninzona civarında bir yerde birleşiyor ve önemli bir ticaret merkezi meydana getiriyordu.

Bellinzona kalelerinin yukardan görünümü. Dar vadide kayalık bir yükselti üzerine kurulan kalenin konumu doğal bir koruma alanı yaratıyor.

Bölgeye erken Neolitik dönemde, MÖ. 4. bin yılda yerleşildiği dönemden beri yerleşim bölgelerinden izole edilmiş olan gömüt yerleri bulunmuştur. Bunların çoğu bugünkü Castelgrande'nin bulunduğu kayalık bölgede ortaya çıkmıştır.[2] MÖ. 1. yüzyılda Roma imparatoru Augustus tarafından bu masif Gnays kayalıkların üzerine bir kale yaptırıldı. Sonraki yüzyıllarda kale harap hale geldi ve MS. 4. yüzyılda yeniden inşa edildi ve önemli ölçüde genişletildi.Diokletian ve Constantin'in hükümranlığı dönemlerinde kuzey İtalya'yı işgallerden koruyabilmek için kale ve gözetleme kulelerinden oluşan bir zincir inşa edildi. Bellinzona savunma açısından kilit bir konumdaydı ve bu yüzden Castlegrande'ye büyük bir kale inşa ettirildi. Bu kale bir Kohort'u ya da yaklaşık 1000 kişiyi barındırabilecek kapasitedeydi.[3] 475 yılında 900 Aleman askerinin saldırısına uğrayan kale küçük bir kale birliği ile savunulabilmişti.

Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünü izleyen süreçte ardıl devletler, MS. 500'de Ostrogotlar, 6. yüzyılın ortalarına doğru Bizans imparatorluğu, 568/70'den sonra Lombardlar Bellinzona'nın kontrolünü ellerinde tuttular ve Castelgrande kalesini çevredeki geçitlerin kontrolü amacıyla kullandılar. Lombardlar döneminde Bellinzona, komşu Frank ve Alaman kabilelerin saldırılarına karşı kalıcı bir askeri garnizona dönüştü. Tarihçi Tours'lu Gregor 590 yılında Frankların, kaledeki Lombardların direnişi ile karşılaşınca işgali sona erdirdiklerini yazmıştır. Efsaneye göre işgal sırasında bir düşman komutanı kale savunmasındakilerin mızrakları ile ölünce işgal sona erdirilir.[4] Lombardlar, Bellinzona sayesinde Varese'den Ponte Tresa'ya, Biasca'ya ve Monte Ceneri Geçidi'ne kadar olan bölgeyi ve Lukmanier geçidi üzerinden Chur'u kontrol edebiliyorlardı. Bazı araştırmacılar Bellinzona'nın Ticino'daki vadilerin çoğunu içeren bir bölgenin başkenti olabileceğini düşünürler.[5]

774 yılında Frank Krallığı (Karolenj İmparatorluğu olmalı) Ticino'nun kontrolünü ele geçirdi. Castlegrande bir şapel, binalar, kuleler ve kışlalar ile genişletildi, eski binalar ve duvarlar yenilendi ve güçlendirildi. Buna karşın kalenin güney bölümü 800'lü yıllarda çıkan bir yangından dolayı yıkıldı.

Erken Orta Çağ

Üç kalenin Bellinzona'daki konumunu gösteren harita

200 yıl sonra, eski Roma'nın şöhretini yeniden yakalamak isteyen Kutsal Roma İmparatoru III. Otto İtalya'ya doğru genişlemeyi planladı ve Lukmanier ve St. Bernard geçitlerini açtı. Bellinzona'nın kontorolü temel bir rol oynuyordu. Şehir Milan tarafından ele geçirilmiş ve Ottonian hanedanını destekleyen Como Katolik Piskoposluğuna hediye olarak verilmişti. 1002'de III. Otto'nun ölümünden sonra Ivrea'lı Arduin kendisini İtalya Kralı ilan etti ve piskoposluğun Castelgrande sahipliğini onayladı. İki yıl sonra, Arduino, [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]|Kutsal Roma Cermen İmparatoru] II. Heinrich tarafından mağlup edildi. II. Heinrich kalenin Como piskoposluğuna hediye olarak verilmesini yeniden onayladı.[6] Piskoposluk sadece İç kale'nin sahibi olarak kalıyor, burası piskoposluk sarazı haline getiriliyordu. Buna karşın kalenin birçok bölgesinde bulunan kuleler ve binalarda çok sayıda soylu görevlendiriliyordu.

Papa ve İmparator arasındaki çatışmalar

Visconti hanedanının arması

İmparator ve Papalık arasında 11. yüzyılda ortaya çıkan Atama Tartışması sırasında Bellinzona ve kalesi Svabyalı Hohenstaufen Hanedanının kontrolüne girdi. Buna karşın, 1180'de I. Friedrich şehrin yargılama yetkisini Como şehrine verdi. Sonraki yıllarda Como, imparator karşısında Papa'yı destekleme eğilimine girdi. Fakat, 1239'da Como hızla Bellinzona'ya doğru ilerleyen II. Friedrich'in yanında yer aldı ve Castelgrande güçlendirildi. 1242 yılında Milano, Guelfoları Simone di Orello'nın komutası altında Bellinzona'ya yolladı.[6] Şehir ve kale ele geçirildi ve imparatorun Alplerin güneyindeki gücü azaldı. Yine de, şehir 1249'da yeniden Como'nun yargı yetki alanı haline geldi. Kuzey İtalya'daki çatışmalar sürdü ve şehir 1284, 1292 ve 1303'de değişik kereler işgal edildi. Bu dönem boyunca bir Ghibellino ya da imparator yanlısı olan Como'lu Rusca ailesi, Guelfo olan ya da papalık yanlısı Visconti hanedanının kontrolündeki gücü giderek yükselen Milan'a karşı sınırlı başarılar gösterdi. 13. yüzyılın sonlarında Rusca ailesi kendi kontrollerindeki Bellinzona'da yeni bir kale, Montebello kalesini inşa ettirdi. Bu yeni kale Rusca ailesinin işine yarayacaktı, çünkü 1335'te aile Como'dan sürüldü ve Bellinzona'ya çekilmek zorunda kaldı. 5 yıl sonra 1340'ta Bellinzona, Milano tarafından işgal edildi. Şehir Milano'nun eline geçmesine karşıni Rusca ailesi Montebello'yu korumayı başardı. Papalık yanlısı Milano Bellinzona'yı sonraki 150 yıl boyunca kontrol etmeyi başarırken, imparatorluk yanlısı Rusca ailesi şehrin bir kısmını ellerinde bulundurdular.

Milan yönetimindeki Bellinzona'nun genişlemesi

Murrata' ya da şehir duvarları, Bellinzona

Visconti hanedanı yönetiminde ticaret gelişti ve şehir büyüdü. Alpler üzerinden alternatif bir geçiş yolu olmasına rağmen Schöllenen köprüsü açıldı ve Gotthard üzerindeki trafik hiçbir dönem görülmediği kadar yüksek bir seviyeye ulaştı.[7] 14. yüzyılın ikinci yarısı boyunca tüm Tessin vadisi boyunca Murata adı verilen uzun bir duvar inşa edildi. Bu duvar Milan'a Gotthard üzerinden geçen ticaret yollarını korumayı ve vergilendirmeyi sağladı.[5] Visconti hanedanının 1340'dan sonra sürdürdüğü hakimiyet aslında resmi bir feodal ünvana ve haklara sahip değildi, ta ki 1396'ta Bavyera kralı Wenzel bu hakları tanıyana kadar. Bununla birlikte, Bellinzona'nın düzenli gelişmesi 1402'de Dük Gian Galeazzo Visconti'nin ölümünden sonra tehlikeye girdi. 1403'te Bellinzona Misox'lu Alberto di Sacco'nin kontrolüne geçti. Sacco, bölgeyi 1419'a kadar elinde tuttu, fakat Uri (kanton) ve Obwalden, Leventina vadisine kadar yayılarak Bellinzona'yı kontrolleri altına aldılar. 1422'de Eski İsviçre Federasyonu'na yapılan şehri satma teklifi reddedilince Milano şehre saldırdı. Uri ve Obwalden'daki askeri kuvvetler hızla şehirden çıkarıldı ve daha sonra Arbedo muharebesinde mağlup edildi. Bu yenilgi Uri'nin ve bağlaşıklarının Maggiore Gölü çevresindeki yayılmacı heveslerini bir süre için kırdı.

Gian Galeazzo Visconti'nin ölümünden sonra başlayan karışıklık yıllarında, şehrin dışına, daha sonra üçüncü kale Sasso Corbaronun çekirdeği haline gelecek olan bir kule inşa edildi.

1426'da Uri ile Milan arasında yapılan bir sınır anlaşması yapılmış olmasına rağmen, Uri 1439'da tekrar şehre saldırdı. Bellinzona'yı ele geçirememelerine karşın, 1941 yılında Milan kuvvetleri karşısındaki başarıları sayesinde Leventina vadisinde Pollegio'dan Uri'ye kadar olan bölgeyi ele geçirdiler. Dük Filippo Maria Visconti'nin 1447'deki ölümünün ardından, Bellinzona Uri'nin müttefiki olan Locarno'lu Franchino Rusca ve Misox'lu Heinrich ile Milan arasında bir dizi vekalet kavgalarının içine düştü. Bu çatışmalar Francesco Sforza'nın büyük bir askeri kuvvetle Milano'yu ele geçirmesine kadar sürdü. Bellinzona hemen yeni Sforza hanedanını kabul etti ve bağlılığını bildirdi. Ardından yeni bir barış ve istikrar dönemi geldi.[5]

Bu barış dönemi 1478'de İsviçre konfederasyonunun yeniden ve başarısız bir saldırısıyla bozuldu. Buna karşın Giornico muharebesinde 600 İsviçreli askerin 10.000 kişilik Milan ordusu karşısında zafer kazanması İsviçre'lilerin gururlarını yeniden yükseltti. Bu saldırıyı takiben Milano bir yüzyıl önce inşa edilen kulenin olduğu yere Sasso Corbaro kalesini inşa ettirdi.[5] Diğer iki kale güçlendirildi ve vadi boyunca uyanan Murata duvarı yenilendi. Şu anki kale ve koruma duvarlarının büyük kısmı 15. yüzyılda yapılan bu inşaat döneminden kalmadır.

İsviçre Konfederasyonu ile birlik

Bellinzona önünde İsviçreli askerleri gösteren bir çizim, 1470

Milan'ın hakimiyetine, bir buçuk yüzyıl sonra, 1499'da Fransa kralı XII. Louis son verdi. Bellinzona'yı işgal etti ve İsviçrelilerin saldırmasından çekindiği için Castelgrande kalesini 1000 kişilik bir askeri güçle korumaya aldı.[8] 1499/1500 kışında Bellinzona'daki huzursuzluk büyüdü ve Bellinzona halkı silahlı bir ayaklanma ile Fransız askerlerini şehirden attı. Nisan 1500'de Ludovico Sforza'nın yakalanmasından sonra Bellinzona, 14 Nisan 1500'de İsviçre Konfederasyonuna katıldı. Bu tarihten itibaren 1798'deki Napoleon'un ülkeyi işgal edip Helvetia Cumhuriyeti'ni kurmasına kadar geçen 300 yıla yakın süre içinde Bellinzona, Uri, Schwyz ve Unterwalden'ın ortak yönetimi altında kaldı. Artık Bellinzona kalelerini İsviçre'ye karşı korumaya ihtiyaç kalmamıştı ve kaleler çürümeye terkedildi. 1515 yılındaki bir sel baskını Murata duvarının bir kısmını hasara uğrattığında duvar yeniden onarılmadı. Her kanton bir kaleye küçük bir askeri birlik yerleştirdi ve zamanla kaleler toplar karşısında önemini yitirdi.[9]

1803'ten bugüne

1803'teki Aracılık Yasası ile Bellinzona, Ticino kantonunun bir parçası oldu ve kaleler de devlete ait sayıldı. Montebello, Sasso Corbaro ve şehir duvarları ihmal edildi ve 1900'de ciddi derecede bakıma muhtaç bir hale geldi. Castelgrande ise kantonun silah deposu ve cezaevi olarak kullanıldı. 1850'de yeni federal devlet komşu ülkelerdeki huzursuzluklardan endişeşiydi ve St. Gotthard geçidi boyunca bir dizi savunma amaçlı istihkam yaptı. Bu proje çok sayıda işsiz Ticino vatandaşını istihdam etmeye yaradı. Bellinzona'daki duvarları ve kışlaların inşasını içeren inşaatlar ortaçağ savunma inşaatlarını andırıyordu. Bu yeni savunma birimleri Castelgrande kompleksinin bölümleri oldu. 1881'de ise devlet Castelgrandeyı satmayı düşündü ancak alıcı bulunamadı.

Savunma duvarlarını onarmak için ilk girişim 1900'de yapıldı. 1953'te kantonun kurulmasının 150. yılı kutlamaları çerçevesinde kalelerin onarılması için büyük bir proje başlatıldı. Buna karşın büyük onarım işleri onyıllarca aksadı ve ancak 1992'de bitirilebildi. Ticino'lu mimar Aurelio Galfetti'nin kontrolünde yürütülen proje binaların birçoğunu restore etmeyi olmayı içerdiği kadar yeni kullanım alanları oluşturmayı da içeriyordu. Örneğin kalenin temeline bir park yapıldı, ana odalar ise müze odaları haline getirildi.

Ghiringhelli ailesinin özel mülkiyeti olan Montebello ise kantona devredildi ve 1902 ile 1910 arasında restore edildi. Kale şu anda çok sayıda arkeolojik eserin bulunduğu Museo Civicoya evsahipliği yapmaktadır. Sasso Corbaro ise 1871'de bir grup tarafından satın alındı ve otele çevrildi, daha sonra bir de restorant eklendi. 1919'da kanton kaleyi koruma altına aldı ve yeni inşaatları yasakladı. 1930 ile 1935 arasından ve daha sonra 1964 ve 1997'de yeniden restore edildi ve bugün Museo delle arti e delle tradizioni popolari ticinesi'ne ev sahipliği yapmaktadır.[5]

Dış bağlantılar

Kaynakça

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.