Doğan Güreş

Doğan Güreş
Doğum	1926 Adana
Ölüm	14 Ekim 2014 (88 yaşında) Ankara
Bağlılığı	Türkiye
Hizmet yılları	1945-1994
Rütbesi	Orgeneral
Komuta ettiği	Zırhlı Birlikler Okulu ve Eğitim Tümeni, Genelkurmay Personel Başkanı, 3. Kolordu, 1. Ordu, Türk Kara Kuvvetleri
Savaşları/Çatışmaları	Süpürge Harekâtı Ekim 1992 sınır ötesi harekatı Huzuru Temin Harekâtı
Madalyaları	TSK Üstün Hizmet Madalyası TSK Şeref Madalyası
Ailesi	Eşi: Efser Güreş Çocukları: 2
Sonraki işi	Milletvekili

Doğan Güreş, (1926, Adana - 14 Ekim 2014, Ankara). Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 21. Genelkurmay Başkanı'dır.

Askeri kariyeri

1945 yılında Kuleli Askeri Lisesi'nden, 1947 yılında Nakliye (Ulaştırma) Asteğmen rütbesi ile Kara Harp Okulu'ndan mezun oldu. 1949 yılında Ulaştırma Sınıf Okulu'nu bitirdi. Muhtelif karargâh ve birliklerde kısım amirliği, bakım subaylığı, takım ve bölük komutanlığı yaptı. 1963 yılında girdiği Harp Akademisi'ni 1965 yılında bitirerek Kurmay oldu. 1973 yılına kadar çeşitli karargâh ve birliklerde, Atina'da görev yaptı. Aynı yıl tuğgeneral, 1977 yılında tümgeneral, 1981 yılında korgeneral ve 1985 ise yılında orgeneral rütbesine terfi etti. Tuğgeneral rütbesi ile Kara Kuvvetleri Tayin Daire Başkanlığı, SHAPE Lojistik ve Silahlanma Dairesi Başkan Yardımcılığı ve Zırhlı Birlikler Okulu ve Eğitim Tugay Komutanlığı, Tümgeneral rütbesi ile Zırhlı Birlikler Okulu ve Eğitim Tümen Komutanlığı, Korgeneral rütbesi ile Genelkurmay Personel Başkanlığı ve 3. Kolordu Komutanlığı görevlerinde bulundu. Orgeneral rütbesinde Harp Akademileri Komutanlığı ve 1. Ordu Komutanlığı yaptı. 23 Ağustos 1989 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.

Genelkurmay Başkanlığı

4 Aralık 1990 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı görevine atandı. Komutanlığı döneminde ki ilk sınır ötesi harekat Irak'a yapılmıştır.^[1] Türkiye'ye karşı sınır bölgelerinde saldırıları arttıran PKK'ya karşı 5-21 Ağustos 1991 tarihleri arasında Türk Hava Kuvvetleri'ne ait helikopter ve savaş uçakları eşliğinde Süpürge Harekâtı adı verilen^[2] sınır ötesi operasyon düzenlendi.^[1] Yine 2 Eylül 1992 tarihinde silahlı kuvvetler havadan ve karadan Türkiye-Irak sınırı yakınındaki ve Irak sınırları içerisindeki PKK kamplarına karşı havadan harekat gerçekleştirilmiştir. 11 Ekim 1991 tarihindeki "sınırlı" sınır ötesi operasyon ardından 25 Ekim 1991 tarihinde PKK militanları Çukurca ilçesinde üç jandarma karakoluna saldırmış, 17 asker hayatını kaybetmiş, saldırının akabinde Kuzey Irak'taki Kürt grupların desteği ile havadan ve karadan 25 Ekim 1991 tarihinde Irak'a sınır ötesi harekat başlatıldı, operasyonlar sonrası PKK ağır zafiyat vermiştir.^[1]

Güreş'in komutanlığı döneminde PKK'ya karşı 28 Ocak 1994 tarihinde o güne kadar düzenlenen en kapsamlı sınır ötesi hava operasyonu yapıldı.^[1] Türk Savaş uçakları, Irak'ın başkenti Bağdat'ın doğusundaki Süleymaniye kenti yakınlarındaki PKK'nın Zeli Kampı'nı hedef aldı. 6 Şubat 1994 tarihindeki operasyonun ardından Hakkari Dağ Komando Tugayı'nda Tuğgeneral Osman Pamukoğlu'nun komuta ettiği 4 bine yakın asker Irak topraklarına 15 kilometre içeri girerek teröristlerin bulunduğu bölgelerde operasyon yaptı. PKK ile mücadelede dönemin başbakanı Tansu Çiller ile uyumlu çalışmalarıyla tanınan Güreş, O zamanlar bir gazetenin "Tak emrediyor, şak yapıyorum" demecinde İngiltere Genelkurmay Başkanı'nın "Kadın Başbakanınız emir veriyor mu?" sorusuna "Ne demek rahat emir verebiliyor mu? Tak diye emir veriyor ben de şak diye selamı çakıp emri uyguluyorum" demişti.^[3] Yine Güreş'in genelkurmay başkanlığı döneminde Çekiç Güç olarakta bilinen, Türkiye'nin isteğiyle gerçekleştirilen ve Birleşik Krallık güçlerininde katıldığı Huzuru Temin Harekâtı sırasında Türkiye ile Birleşik Krallık arasında Yeşilova Olayı olarak adlandırılan kısa süreli bir kriz yaşanmış, Türkiye'ye sığınan Iraklı Kürt sığınmacılar için getirilen malzemelere el koymak isteyen Türk askerleri ile Britanya Kraliyet Deniz piyadeleri arasında yaşanan gerginlik yaşanmıştır. Yine komutanlığı döneminde bir sınır karakoluna PKK tarafından gerçekleştirilen saldırı sonrası gazeteci Uğur Dündar'ın genelkurmaya yönelik askerin yeterli eğitim görmeden^[4] PKK ile mücadele saflarına götürüldüğüne dair eleştirisine Doğan Güreş komando tugayını ziyareti sırasında "Bazı münafıklar var, yeterli eğitimi görmeden oraya götürülüyorlar diyor. Bunlar münafık" demişti.^[5]

Kürt sorunu

Doğan Güreş Genelkurmay Başkanlığı döneminde Türkiye'nin Kuzey Irak'taki PKK hedeflerine karşı gerçekleştirdiği ilk operasyondan, Çekiç Güç'ten, sınırı ihlal eden uçaklardan ve dönemin Diyarbakır Jandarma Asayiş Kolordu Komutanlığı görevindeki Orgeneral Necati Özgen'e verdiği "vur" emirlerden dönemin cumhurbaşkanı Turgut Özal'a, Başbakan Süleyman Demirel'e danışmadığını, MGK'da görüşmediğini ve o dönem her istediğini yapabilecek bir ortamı olduğunu gazeteci Fikret Bila'ya verdiği röportajında söylemiştir.^[6]

Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da güvenlik güçlerine karşı meydana gelen ayaklanmalar için Doğan Güreş 25 Eylül'de gerçekleştirilen Milli Güvenlik Kurulu toplantısının akabinde 26 Eylül 1992 tarihinde yayınlanan, Milliyet gazetesine verdiği bir demecinde Kürt sorunun olmadığını, güneydoğu sorunun olduğunu ve dönemin hükumetiyle işbirliği ile topyekun mücadele döneminin başladığını söylemiştir.^[7]

Suikast girişimi

1991 yılında dönemin Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş, Kara Kuvvetleri Komutanı Muhittin Fisunoğlu, 1. Ordu Komutanı İsmail Hakkı Karadayı ve 3. Kolordu Komutanı Korgeneral Hikmet Köksal denetimde bulunma amacıyla gittikleri İstanbul'da bulunan 26. Zırhlı Birlikler Tugay Komutanlığında siyanürlü suikast girişimine maruz kalmış, komutanlar için hazırlanan özel yemeğe ve ikram edilen kahvelere siyanür katıldı. Komutanların özel yemek yerine Mehmetçik karavanasından yemek yemeleri sonrası suikast girişimi sonuçsuz kalmış, siyanürlerin Tugay Komutanı Tuğgeneral Habil Küçük'ün özel aşçıları tarafından koyulduğu anlaşılmış 20 yıl boyunca görülen dava 2012 yılında özel yetkili sivil mahkemeye devredilmiş ancak zanlılar yakalanamamıştır.^[8]

Siyasi yaşamı

Türk Silahlı Kuvvetleri'nde 30 Ağustos 1994 tarihinde görev süresi bitmesinin ardından Doğru Yol Partisi ile siyasete girdi. 20 ve 21. dönemde Kilis Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görev yaptı.^[9]

Vefatı

14 Ekim 2014 tarihinde, Ankara'da tedavi gördüğü GATA'da vefat etti.^[10] 16 Ekim 2014 tarihinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve eski başbakanlardan Tansu Çiller'in katıldığı cenaze töreni ile Cebeci Askeri Mezarlığı'na defnedilmiştir.^[11]

Kaynakça

1. İhsan Dörkardeş (20 Ekim 2011). "Irak'a yapılan en büyük kara harekatı". DHA. 14 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150114050334/http://www.dha.com.tr:80/iraka-yapilan-en-buyuk-kara-harekati_223858.html. 
2. "En çok şehit verdiğimiz dördüncü saldırı". DHA, Hürriyet. 20 Ekim 2011. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160203085618/http://www.hurriyet.com.tr/en-cok-sehit-verdigimiz-dorduncu-saldiri-19025718. 
3. "Geriye o sözler kaldı: Tak emrediyor şak yapıyoruz". Hürriyet. 15 Ekim 2014. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160205193548/http://www.hurriyet.com.tr/geriye-o-sozler-kaldi-tak-emrediyor-sak-yapiyoruz-27387374. 
4. "Doğan Güreş Uğur Dündar'a münafık demişti". haberpan.com. 14 Ekim 2014. http://www.haberpan.com/haber/dogan-gures-ugur-dundara-munafik-demisti. 
5. Mehmet Ali Birand - "Son Darbe 28 Şubat". "Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş: Bazı Münafıklar Var". CNN Türk. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160224182404/https://www.youtube.com/watch?v=nlrlKQjQ8JU. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
6. "93’te darbeye gerek yoktu, istediğimizi yapıyorduk". Aksiyon. 18 Ekim 2010. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160224182408/http://www.aksiyon.com.tr/darbe/93-te-darbeye-gerek-yoktu-istedigimizi-yapiyorduk_527764. 
7. Semih Hiçyılmaz. "Soygun Rüşvet Cinayet İşte Derin Devlet Araştırılamayan". Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://books.google.com.tr/books?id=00jYBgAAQBAJ&pg=PT157&lpg=PT157&dq=muhittin+fisunoğlu+üstün+hizmet&source=bl&ots=Qt9P4d32_h&sig=1IbgkzaD_9ArG-zEvQSMyUOw8-Y&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwj4zMnfu_zKAhVJ8XIKHSNNAv0Q6AEIKTAD#v=onepage&q=muhittin%20fisuno%C4%9Flu%20%C3%BCst%C3%BCn%20hizmet&f=false. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
8. "Diğer çaycıda PKK'lı çıktı". Haber7.com. 7 Nisan 2012. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:8_x90itQKi8J:www.haber7.com/guncel/haber/865928-diger-caycida-pkkli-cikti+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016. 
9. "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150627020554/https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt3/index.html. Erişim tarihi: 16 Ekim 2014. 
10. "Doğan Güreş hayatını kaybetti". haberturk.com. 14 Ekim 2014. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141017030137/http://www.haberturk.com:80/gundem/haber/999485-dogan-gures-hayatini-kaybetti. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014. 
11. "Doğan Güreş'in cenazesinde sürpriz isim". internethaber.com. 16 Ekim 2014. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20141223061402/http://www.internethaber.com:80/dogan-guresin-cenazesinde-surpriz-isim-730735h.htm. Erişim tarihi: 16 Ekim 2014. 

Askerî görevi
Önce gelen: Necip Torumtay	TSK Genelkurmay Başkanı 6 Aralık 1990 - 30 Ağustos 1994	Sonra gelen: İsmail Hakkı Karadayı
Önce gelen: Kemal Yamak	Türk Kara Kuvvetleri Komutanı 23 Ağustos 1989 - 6 Aralık 1990	Sonra gelen: Muhittin Fisunoğlu
Önce gelen: Recep Orhan Ergun	1. Ordu Komutanı 3 Ağustos 1987 - 23 Ağustos 1989	Sonra gelen: Muhittin Fisunoğlu
Önce gelen: Recep Ergun	TSK Harp Akademileri Komutanı 17 Ağustos 1985 - 3 Ağustos 1987	Sonra gelen: Sabri Deliç