Doğu Avrupa kereviti
 | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||
| Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823 | ||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||||||||
|
Pontastacus leptodactylus | ||||||||||||||||||||||
Doğu Avrupa kereviti (Astacus leptodactylus), Astacidae familyasından kerevit türüdür.
Türkiye iç sularında yaşayan tek kerevit türü budur. Türkiye'de ve Türkçede kerevit dendiğinde akla gelen ilk türdür ve tatlı su ıstakozu adıyla da anılmaktadır.
Tatlı su ıstakozu ismiyle de bilinen kerevit, Türkiye'de kültürü yapılmayan, doğal su kaynaklarından avcılık yolu ile elde edilen kabuklu bir su ürünüdür. Karın ve kıskaçları gıda olarak tüketilen ve düşük kalorili bir protein kaynağı olan kerevitin, Türkiye'deki doğal türü Astacus leptodactylus’tur.
Uluabat (Apolyont) gölündeki en önemli su ürünlerinden biri de kerevittir. Geçmiş yılda ortalama 700 ton kerevit avlanmakta iken, 1986 yılındaki mantar hastalığı nediniyle kerevit üretimi neredeyse tamamen bitmiştir. Yöredeki balıkçılar son birkaç yıldır hastalığın etkisinin ordan kalkmaya başladığını ve avlanan kerevit miktarında artışlar oldiuğunu belirtmektedirler. Avlanan kerevitlerin tamamı yurtdışına ihraç edilmektedir.
Vücut, başla birleşmiş göğüs (sefalotoraks) ve karın (Abdomen) olarak iki kısımdır. Sefalotoraks tek parça sert bir kabuk (Karapax) ile örtülüdür. Bu sert kabuğun başta ileriye doğru uzanan ve iki göz arasında oluşan çıkıntısına Rostrum adı verilir. Yine başta bir çift birleşik göz ile bir çift uzun anten ve bir çiftte antencik (duyu organı) bulunur. Karın tarafından bakıldığında sefalotoraksın bölümlerinin her birinden 1 çift olmak üzere 5 çift yürüme bacağının çıktığı görülür. Bunlardan birinci çiftin uçları fevkalade gelişmiş ve uçları makas şeklini almıştır. Bunu avlarını yakalamada da kullanırlar. Altı bölümden oluşan karının her bölümünden birer çift yüzme bacağı çıkar. Vücudun son bölümünde ise, yanlarda iki çift ve ortada 1 adet olmak üzere, yüzmeyi kolaylaştıran kuyruk yelpazesi vardır.
Canlı, taze, donmuş ve konserve edilerek değerlendirilirler. Ekim-Kasım'da çiftleşir, Kasım-Aralık'ta yumurtlar, Kasım-Temmuz'da yumurta gelişir, Nisan-Temmuz'ta yumurta açılır.
Adlandırma
- Türk kereviti: İngilizce (Turkish crayfish), Fransızca (écrevisse turque), Danca (tyrkerkrebs), İsveççe (turkisk smalklokräfta), Felemenkçe (turkse rivierkreeft), Hırvatça (turski rak), İspanyolca (cangrejo turco), İtalyanca (gambero turco)
- Tuna kereviti: İngilizce (Danube crayfish), İspanyolca (cangrejo del Danubio), Katalanca (cranc del Danubio), Portekizce (cangrejo do Danubio)
- Galiçya (Orta Avrupa'daki) kereviti: İngilizce (Galician crayfish), Almanca (galizische Sumpfkrebs), Danca (galizisk flodkrebs, galizisk sumpkrebs), Felemenkçe (galicische rivierkreeft), İtalyanca (gambero di Galizia), Macarca (galíciai rák)
- Rus kereviti: İspanyolca (cangrejo ruso)
- Pontus kereviti: İtalyanca (gambero pontico)
- Göl kereviti: Bulgarca (езерен рак), Rumence (racul de lac)
- Bataklık kereviti: Lehçe (rak błotny), Çekçe (rak bahenní); Hırvatça (barski rak); Rumence (racul de balta)
- Avrupa bataklık kereviti: Almanca (europäischer Sumpfkrebs)
- Dar kıskaçlı kerevit: İngilizce (narrow-clawed crayfish), Almanca (Schmalscherenkrebs), İsveççe (smalkloig kräfta), Norveççe (smalklokreps), Litvanca (siauražnyplis vėžys), Letonca (šaurspīļu vēzis), Fince (kapeasaksirapu), Estonca (kitsasõraline vähk), Rusça (узкопалый рак), Beyaz Rusça (даўгапальцы рак), Ukraynaca (довгопалий річковий рак), Hırvatça (uskoškari rak)
- İnce kıskaçlı kerevit: Fransızca (écrevisse à pattes grêles), Rusça (тонкопалый рак)
- Uzun kıskaçlı kerevit: Rusça (длиннопалый рак), İspanyolca (cangrejo de patas largas)
- Keçi kereviti: Macarca (kecskerák)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Utku Güner ve Süleyman Balık (2002), Işıklı Gölü (Çivril-Denizli) Tatlısu Kerevitlerinde (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) Yumurta Verimliğinin Boy ve Ağırlıkla İlişkisi, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2002, Cilt/Volume 19, Sayı/Issue (1-2): 109 – 113
- Muzaffer Mustafa Harlıoğlu ve Önder Aksu (2002), Kerevitlerin (Astacus leptodactylus Eschscholtz 1823) Barınak Kullanımında Eşeyin, Birey Büyüklüğünün ve Barınak Büyüklüğünün Önemi, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2002, Cilt/Volume 19, Sayı/Issue (3-4): 311 – 317
- Muzaffer Mustafa Harlıoğlu ve Ayşe Gül Harlıoğlu (2005), Eğirdir, İznik Gölleri ve Hirfanlı Baraj Gölünden Avlanan Tatlı Su İstakozu Astacus leptodactylus (Eschscholtz, 1823)’un Morfometrik Analizleri ile Et Verimlerinin Karşılaştırılması, F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17 (2), 412-423, 2005
- Utku Güner (2006), Terkos Gölü Kerevitleri (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823)’nin Bazı Morfolojik Özellikleri, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2006, Cilt/Volume 23, Sayı/Issue (1-2): 163–167
- Süleyman Balık, M. Ruşen Ustaoğlu, Hasan M. Sarı ve Selçuk Berber (2006), Demirköprü Baraj Gölü’nde (Manisa) Yaşayan Tatlısu Istakozunun (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) Bazı Üreme Özellikleri, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2006, Cilt/Volume 23, Sayı/Issue (3-4): 245–249
- Muzaffer Mustafa Harlıoğlu ve Serpil Mişe Yonar (2007), Yabancı Tatlı Su Istakoz Türlerinin Türkiye’ye Stoklanmasının Meydana Getirebileceği Muhtemel Sonuçlar, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2007, Cilt/Volume 24, Sayı/Issue (1-2): 213–218
- , Özden Barım Öz ve Fulya Benzer, Keban baraj Gölü'ndeki tatlısu ıstakoz (Astacus leptodactylus Esch. 1823)'larının malondialdehit düzeyleri ve glutatyon peroksidaz aktiviteleri üzerine cinsiyetin etkisi
- Behire Işıl Didinen, Seçil Ekici, Öznur Diler, Seval Bahadır Koca, Arife Dulluç, Astacidae familyası tatlı su istakozlarının yetiştiriciliğinde yavrularda gelişim ve yaşama oranlarını etkileyen faktörler
- Baybars Sağlamtimur, Türkiye'nin iç su alanlarında kerevitin önemi ve gelecekte kerevit stoklarını bekleyen tehditler