Ebola virüsü hastalığı
| Ebola virus disease | |
|---|---|
|
Bir ebola hastası ve hemşireler, 1976 | |
| Sınıflandırma ve dış kaynaklar | |
| ICD-10 | A |
| ICD-9 | 065.8 |
| Hastalık Veri Tabanı | 18043 |
| MedlinePlus | 001339 |
| eMedicine | med/626 |
| MeSH | D019142 |
Ebola virüsü hastalığı (EVD) veya Ebola kanamalı ateşi (EHF) veya kısaca Ebola, Ebola virüsünün neden olduğu, insanlarda ve diğer primatlarda görülen bir hastalıktır. Belirtiler tipik olarak virüse yakalandıktan sonra ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı ve başağrısı ile iki gün ila üç hafta sonra başlar. Tipik olarak bulantı, kusma ve ishal, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma ile birlikte takip eder. .Bu noktada, bazı kişilerde kanama sorunları görülmeye başlar.[1]
Tarihi
Ebola ilk olarak 1976 yılında Sudan’ın Nzara ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Yambuku kentlerinde eş zamanlı 2 salgına yol açmıştır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülen salgının Ebola Nehri yakınında bir köyde meydana geldiğinden hastalığa bu isim verilmiştir.[2] Daha çok sahra altı batı Afrika ülkelerinde (Gine, Siera Leona, Liberya) son olarak Nijerya’da görülmüştür. 22.08.2014 tarihi itibariyle 2615 vaka görülmüş bu hastalardan 1427 kişinin ölümüne neden olmuştur.[3]
Ebola Virüsü Hastalığı Salgınlarının Kronolojisi[4][5]
| Yıllar | Ülke | Ebolavirus | Vaka | Ölüm | Ölüm Oranı | 2012 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Bundibugyo | 57 | 29 | 51% | ||
| 2012 | Uganda | Sudan | 7 | 4 | 57% | ||||||||
| 2012 | Uganda | Sudan | 24 | 17 | 71% | ||||||||
| 2011 | Uganda | Sudan | 1 | 1 | 100% | ||||||||
| 2008 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Zaire | 32 | 14 | 44% | ||||||||
| 2007 | Uganda | Bundibugyo | 149 | 37 | 25% | ||||||||
| 2007 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Zaire | 264 | 187 | 71% | ||||||||
| 2005 | Kongo | Zaire | 12 | 10 | 83% | ||||||||
| 2004 | Sudan | Sudan | 17 | 7 | 41% | ||||||||
| 2003 | Kongo | Zaire | 35 | 29 | 83% | ||||||||
| 2003 | Kongo | Zaire | 143 | 128 | 90% | ||||||||
| 2001-2002 | Kongo | Zaire | 59 | 44 | 75% | ||||||||
| 2001-2002 | Gabon | Zaire | 65 | 53 | 82% | ||||||||
| 2000 | Uganda | Sudan | 425 | 224 | 53% | ||||||||
| 1996 | Güney Afrika (ex-Gabon) | Zaire | 1 | 1 | 100% | ||||||||
| 1996 | Gabon | Zaire | 60 | 45 | 75% | ||||||||
| 1996 | Gabon | Zaire | 31 | 21 | 68% | ||||||||
| 1995 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Zaire | 315 | 254 | 81% | ||||||||
| 1994 | Fildişi Sahilleri Cumhuriyeti | Taï Forest | 1 | 0 | 0% | ||||||||
| 1994 | Gabon | Zaire | 52 | 31 | 60% | ||||||||
| 1979 | Sudan | Sudan | 34 | 22 | 65% | ||||||||
| 1977 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Zaire | 1 | 1 | 100% | ||||||||
| 1976 | Sudan | Sudan | 284 | 151 | 53% | ||||||||
| 1976 | Demokratik Kongo Cumhuriyeti | Zaire | 318 | 280 | 88% |
Sebep ve tanı
Virüs, enfekte olmuş bir hayvanın (genellikle maymunlar veya meyve yarasaları) kan veya vücut sıvıları ile temas sonucunda bulaşabilir.[1] Doğal ortamda hava yoluyla yayıldığı belgelenmemiştir.[6] Meyve yarasalarının virüsü etkilenmeden taşıyıp yaydıklarına inanılmaktadır. İnsan enfekte olduktan sonra hastalık insanlara da yayılabilir. İyileşen erkekler, yaklaşık iki ay boyunca meni yoluyla hastalığı bulaştırabilirler.[1] Tanıyı koymak için, tipik olarak sıtma, kolera ve diğer viral kanamalı ateş gibi benzer belirtileri olan hastalıklarının öncelikle kapsamdan çıkarılmalıdır. Tanıyı doğrulamak için kan örneklerinden viral antikorlar, viral RNA veya virüsün kendisi aranır.[1]
Korunma
Korunma, hastalığı taşıyan maymun ve domuzlardan insanlara hastalığın yayılmasını azaltılmayı içerir. Bu hayvanlarda enfeksiyon olup olmadığını kontrol ederek ve eğer hastalık tespit edilirse bu hayvanları öldürüp cesetlerini düzgün olarak bertaraf ederek yapılabilir. Eti doğru dürüst pişirmek ve eti muamele ederken koruyucu giysiler giymenin yanı sıra , hastalık taşıyan bir kişinin yakınında da korucu giysiler giymek ve elleri yıkamak yardımcı olabilir. Hastalıklı insanların vücut sıvısı ve doku örnekleri de özel itina ile muamele edilmelidir.[1]
Tedavi, hastalığın seyri ve epidemiyoloji
Hastalığın belirli bir tedavisi yoktur; enfekte olmuş kişilere yardımcı olmak için oral rehidrasyon terapisi (hafif tatlı ve tuzlu içme suyu) veya intravenöz sıvılar verilmektedir.[1] Hastalığın ölüm oranı yüksektir: genellikle virüsle enfekte olanların % 50 ila %90 arasında ölümler olmaktadır.[1][7] EVD ilk olarak Sudan ve Demokratik Kongo Cumhuriyetinde belirlenmiştir. Hastalık tipik olarak Sahara altı Afrikası’nın tropikal bölgelerinde salgın olarak görülmektedir.[1] 1976 yılından (ilk kez belirlendiği) 2013 yılına kadar, yılda en az 1000 kişi enfekte olmuştur.[1][8] 2014 yılında devam etmekte olan en büyük salgın 2014 Batı Afrika Ebola Salgını ise Gine, Sierra Leone, Liberya ve büyük olasılıkla Nijerya'yı etkilemektedir.[9][10] 2014 yılı Ağustos ayı itibariyle, 1600’ü aşkın vaka belirlenmiştir.[11] Aşı geliştirme çalışmaları sürmektedir ancak henüz mevcut bir aşı bulunmamaktadır.[1]
Referanslar
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 "Ebola virus disease Fact sheet N°103". World Health Organization. March 2014. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151211025401/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/. Erişim tarihi: 12 April 2014.
- ↑ http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/
- ↑ http://bilheal.bilkent.edu.tr/aykonu/ay2014/ebola/ebola.htm
- ↑ http://www.seyahatsagligi.gov.tr/hastaliklar/ebola.aspx
- ↑ http://www.cdc.gov/vhf/ebola/index.html
- ↑ "2014 Ebola Virus Disease (EVD) outbreak in West Africa". Apr 21 2014. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151017234513/http://www.who.int/ith/updates/20140421/en/. Erişim tarihi: 3 August 2014.
- ↑ C.M. Fauquet (2005). Virus taxonomy classification and nomenclature of viruses; 8th report of the International Committee on Taxonomy of Viruses. Oxford: Elsevier/Academic Press. s. 648. ISBN 9780080575483. http://books.google.ca/books?id=9Wy7Jgy5RWYC&pg=PA648.
- ↑ "Ebola Viral Disease Outbreak — West Africa, 2014". June 27, 2014. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151120222615/http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6325a4.htm?s_cid=mm6325a4_w. Erişim tarihi: 26 June 2014.
- ↑ "CDC urges all US residents to avoid nonessential travel to Liberia, Guinea, and Sierra Leone because of an unprecedented outbreak of Ebola.". July 31, 2014. 21 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150421233629/http://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/warning/ebola-liberia. Erişim tarihi: 2 August 2014.
- ↑ "Outbreak of Ebola in Guinea, Liberia, and Sierra Leone". August 4, 2014. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150516222427/http://www.cdc.gov:80/vhf/ebola/outbreaks/guinea/index.html. Erişim tarihi: 5 August 2014.
- ↑ "Ebola virus disease update - West Africa". Aug 4, 2014. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150530035027/http://www.who.int:80/csr/don/2014_08_04_ebola/en/. Erişim tarihi: 6 August 2014.
- Bibliyografi
- Klenk, Hans-Dieter (January 1999). Marburg and Ebola Viruses (Current Topics in Microbiology and Immunology). Berlin: Springer-Verlag Telos. ISBN 978-3-540-64729-4.
- Klenk, Hans-Dieter; Feldmann, Heinz (2004) (Limited preview). Ebola and Marburg viruses: molecular and cellular biology. Wymondham, Norfolk, UK: Horizon Bioscience. ISBN 978-0-9545232-3-7. http://books.google.com/?id=EV_mFgnyPoMC.
- Kuhn, Jens H. (2008) (Limited preview). Filoviruses: A Compendium of 40 Years of Epidemiological, Clinical, and Laboratory Studies. Archives of Virology Supplement, vol. 20. Vienna: SpringerWienNewYork. ISBN 978-3-211-20670-6. http://books.google.com/?id=LaOue0F9Ns4C.
- McCormick, Joseph; Fisher-Hoch, Susan (June 1999) [1996] (Limited preview). Level 4: Virus Hunters of the CDC. Horvitz, Leslie Alan (Updated [3rd] bas.). Barnes & Noble. ISBN 978-0-7607-1208-5. http://books.google.com/?id=QEvR3aJX2m0C.
- Pattyn, S. R. (1978) (Full free text). Ebola Virus Haemorrhagic Fever (1st bas.). Amsterdam: Elsevier/North-Holland Biomedical Press. ISBN 0-444-80060-3. http://www.itg.be/ebola/.
- Ryabchikova, Elena I.; Price, Barbara B. (2004). Ebola and Marburg Viruses: A View of Infection Using Electron Microscopy. Columbus, Ohio: Battelle Press. ISBN 978-1-57477-131-2.
Dış bağlantılar
- ViralZone: Ebola-like viruses – Virological repository from the Swiss Institute of Bioinformatics
- CDC: Ebola hemorrhagic fever – Centers for Disease Control and Prevention, Special Pathogens Branch
- WHO: Ebola haemorrhagic fever – World Health Organization, Global Alert and Response
- Virus Pathogen Database and Analysis Resource (ViPR): Filoviridae
- 3D macromolecular structures of the Ebola virus archived in the EM Data Bank(EMDB)
- Google Map of Ebola Outbreaks
- WHO recommended infection control measures