Emmanuel-Joseph Sieyès
Emmanuel-Joseph Sieyès (d. 3 Mayıs 1748, Fréjus - ö. 20 Haziran 1836, Paris, Fransa), Fransız din adamı ve anayasa kuramcısı. Geliştirdiği halk egemenliği kavramıyla, Fransız Devrimi'nin başlarında burjuvazinin monarşi ve aristokrasiye karşı mücadelesine yön vermiştir. 1799'da Napoléon Bonaparte'ı iktidara getiren 18 Brumaire Darbesi'nde de önemli rolü vardır.
Fréjus noterinin oğluydu. Sorbonne'da din eğitimi gördü ve kilisede yükselerek piskopos yardımcısı oldu (1780), ardından Chartres piskoposluk bölgesinde yüksek bir mevkiye getirildi (1788). Ama aristokrat olmadığı için kilisede yükselme şansı sınırlıydı. Bu yüzden aritokrasiye karşı tepkisi, 1788'de États généraux'nun toplanmasından çok önce oluşmaya başlamıştı. États généraux'nun nasıl örgütleneceği konusunda genel bir tartışma başladığında Chartres piskopos naibi olan Sieyès, Qu'est-ce que le tiers état? (Ocak 1789; Tiers Etat Nedir? ya da Üçüncü Güç Nedir?) adlı bir broşür yayımladı. Bu çalışmasında ayrıcalıksız Tiers état'yı Fransız ulusuyla özdeşleştirerek yalnızca onun anayasa yapma hakkı olduğunu söyledi. Kendisine büyük ün kazandıran bu broşür, Mayıs 1789'da toplanan États généraux'ya Paris'ten Tiers état temsilcisi olarak seçilmesini sağladı.[1]
Sieyès'in öncülüğündeki Tiers état temsilcileri Fransız halkı adına yasama yetkisine sahip Ulusal Meclis'i ilan ettiler (17 Haziran). Kral, 23 Haziran'da meclisi tanımadığını açıkladığında da Sieyès bu meydan okumaya karşı kararlı davranmaları için temsilcilere çağrı yaptı. Artık devrim başlamıştı. Sonraki aylarda Ulusal Meclis, feodaliteyi kaldıran ve kraliyet ayrıcalıklarını sınırlayan kararlar aldı. Bu kararlarda Sieyès'in "etkin" (seçme yeterliliği olan) ve "edilgin" yurttaş ayrımı benimsenerek, seçme ve seçilme hakkı mülkiyet temeline dayandırıldı; böylece iktidarın burjuvazi elinde kalması güvence altına alınıyordu. Ama Sieyès, kilisenin topladığı ondalık vergisini kaldıran ve krala yasama konusunda sınırlı bir veto hakkı tanıyan kararların çıkmasını önleyemedi. Kuramcı olarak ünlenmesine karşın, önemli bir siyasal etkinlik kazanamadı. Kralın idam edilmesi (Ocak 1793) yönünde oy kullanan temsilcilerden biriydi. Haziran 1793'te Jakobenlerin iktidara gelmesiyle başlayan Terör Dönemi'nde siyasetten çekildi.
1795'te altı ay süreyle görev yaptığı Kamu Güvenliği Komitesi'nde yayılmacı bir dış politkayı savunan Sieyès, 1795'te cumhuriyetçi anayasaya göre kurulan Beş Yüzler Konseyi'ne (Conseil des Cinq-Cents), 1799'da Direktörler Meclisi'ne seçildi. Artık yürütmenin, yasama pahasına güçlendirilmesi gerektiğine inanıyordu. General Napoléon Bonaparte, Joseph Fouché ve Talleyrand'la birlikte, Direktuvar'ın devrilmesiyle sonuçlanan 18 Brumaire Darbesi'ni (9 Kasım 1799) hazırladı. Ertesi gün, Bonaparte ve Pierre-Roger Ducos'yla birlikte konsül oldu. Hazırladığı yeni anayasa taslağında, yürütme içinde hassas bir güçler dengesi gözetmişti, ama Bonaparte anayasayı değiştirerek kendini birinci konsül ve ülkenin en yüksek yöneticisi yaptı. Bundan sonra siyasal etkisini yitiren Sieyès senatör olarak kaldı; 1804'te Légion d'honneur nişanının "grand officier" unvanını aldı. 1808'de kont oldu.
1815'te Kral XVIII. Louis'nin iktidara gelmesinden sonra XVI. Louis'nin öldürülmesinde sorumluluğu olduğu gerekçesiyle sürgüne gönderildi. Brüksel'e yerleştiyse de Temmuz 1830'a Kral X. Charles'ın tahttan indirilmesinden sonra Paris'e döndü.[2]