X. Charles

X. Charles
Fransa ve Navarre Kralı
Hüküm süresi	16 Eylül 1824 - 2 Ağustos 1830
Taç giymesi	28 Mayıs 1825, Reims
Önce gelen	XVIII. Louis
Sonra gelen	XIX. Louis
Eş(leri)	Marie-Thérèse de Savoie
Çocukları	Louis-Antoine, Duke of Angoulême Princess Sophie of France Charles Ferdinand, duc de Berry
Tam ismi Charles-Philippe
Hanedan	Bourbon Hanedanı
Babası	Louis-Ferdinand, Dauphin of France
Annesi	Marie-Josèphe of Saxony
Doğum	9 Ekim 1757 Versailles sarayı, Fransa
Ölüm	6 Kasım 1836 (79 yaşında) Görz, Avusturya İmparatorluğu

X. Charles veya Artois Kontu Charles-Philippe (1824'e değin), (d. 9 Ekim 1757, Versailles - ö. 6 Kasım 1836, Gorizia, Friuli, o zamanda Avusturya İmparatorluğu) 1824-1830 yılları arasında Fransa kralı. XV. Louis'nin torunu, XVI. Louis ve XVIII. Louis'nin kardeşi. Hükümdarlık dönemi, yeniden iktidara gelen Bourbonların tanrısal hak temeline dayalı monarşi geleneği ile 1830 Devrimi öncesinde oluşan demokratik ortamın bağdaşmazlığını sergilemiştir.

Önceki hayatı

Veliaht Louis ile Saksonyalı Maria Josepha'nın beşinci oğluydu. Artois kontu unvanını taşıdığı gençlik yıllarını zevk ve eğlence içinde geçirdi, birçok skandala karıştı. 1773'te Marie-Thérèse de Savoie ile evlendi, bu evlilikten iki çocuğu oldu. 1782'deki Cebelitarık Kuşatması sırasında Fransız ordusunda görev alışı, askerliğe ciddi bir ilgi gösterdiğinden değil, değişik bir eğlence arayışından kaynaklanıyordu. Zamanla yaşam biçimini değiştirerek siyasetle ilgilenmeye başladı. Fransız Devrimi'ni hazırlayan olaylar dizisi içinde, Tiers état'ya (ruhban ve soylular dışında kalan halk) verilen ödünlere karşı çıktı.

Fransız İhtilali ve sürgün yılları

Devrim'den önce birçok rezalete adı karıştığı ve tam bir mutlakiyetçilikten yana olduğu bilindiği için halk arasında pek tutulmuyordu. 14 Temmuz 1789'da Bastille'in düşmesinden sonra, kardeşi Kral XVI. Louis'nin emri üzerine 16 Temmuzu 17 Temmuza bağlayan gece Fransa'yı terkeden Charles önce Avusturya Felemenki'ne gitti, oradan Piemonte'deki Torino kentine geçti. Böylece kraliyet ailesinin sürgüne giden ilk üyesi oldu; Provence kontu olan kardeşi de 1791'de ona katıldı. 1791 ilkbaharına kadar Piemonte'de kaldı ve Devrim'den kaçanların önderi olarak kabul edildi. Braunschweig manifestosu'nu (1792) destekledi. Göçmen ordusunu Valmy'e götürdü.

Provence kontu, XVIII. Louis adıyla kâğıt üzerinde Fransa Kralı ilan edilince Charles'ı kral vekilliğine getirdi. 1814'te Bourbonlar tahta dönünceye değin Charles Avusturya, Prusya, Rusya ve İngiltere'de dolaştı. Yabancı saraylarda yoğun etkinliklerde bulundu. Bu arada Vendée'ye gelerek yöredeki kralcı ayaklanmanın başına geçmek istediyse de başarılı olamadı. İngiltere'ye giderek 1814'e kadar orada kaldı. 1814 nisanında Fransa'ya döndükten sonra geçici hükümet kendisine olağanüstü kral vekili unvanını verdi; ancak krallık kesinlikle yerine oturunca bir kenara itildi ve aşırı-kralcıların partisi Ultraların önderi oldu.

Kraliyet yılları

Fransa kralı X. Charles'ın taç giyme töreni.

1824'te XVIII. Louis'nin ölümü üzerine X. Charles adıyla Fransa kralı oldu (16 Eylül 1824). 29 Mayıs 1825'te, Reims'de, kendisini eski günleri andıran görkemli bir törenle kutsattı. Krallığı süresinde aşırı gerici bakanların oluşturduğu üç hükümet dönemi boyunca, Charles halk arasındaki yandaşlarını bütünüyle yitirdi.

Birinci hükümet

Jean-Baptiste de Villèle tarafından kurulan ilk hükümet döneminde, sürgüne yollanan soyluların devrim sırasında devletleştirilen toprakları karşılığında, devlet tahvillerini ellerinde tutan burjuva kesiminin zararına tazminat ödendi; kiliseye daha geniş yetkiler tanındı ve dine karşı işlenen bazı suçlar için ölüm cezası kondu. Yeni mecliste hükümete karşı bir çoğunluk oluşması üzerine, Villèle görevinden ayrılmak zorunda kaldı.

İkinci hükümet

Charles bunun üzerine yarı-liberal Martignac hükümetini kabullendi, ancak bu ılımlı kralcıya hiçbir zaman güven duymadı. İkinci hükümet, daha ılımlı olmasına karşın ancak Ocak 1828'den Ağustos 1829'a değin ayakta kalabildi, sonunda aşırı sağcılarla birleşen liberallerce devrildi.

Üçüncü hükümet

Sabrını yitiren Charles, halkın tepkisine aldırmadan, kendi istekleri doğrultusunda kilise yanlısı aşırı bir dinci olan ve halk tarafından hiç sevilmeyen Prens Jules de Polignac'ı hükümeti kurmakla görevlendirdi. Bu hükümetteki kilit mevkiler halkın sevmediği birtakım yetersiz kişilere verildi. Bunun üzerine patlak veren ayaklanma kralın uzlaşmazlığını daha da kamçılayarak 1830 Temmuz Devrimi'ne giden yolu hazırladı. Mart 1830'da liberal üyeler Polignac kabinesine karşı çıkınca, Charles hükümeti feshetti.

Temmuz Devrimi

Eugène Delacroix'in Temmuz Devrimiyle ilgili resmi

Mayısta yapılan seçimler kralı memnun etmeyen bir çoğunluğu meclise getirdi. 1830 martında, kışkırtıcı bir söylevin ardından, meclis 221 milletvekilinin imzaladığı ortak bir yazıyla ulusal temsil hakkının dokunulmazlığını ilan etti. Bunun üzerine Charles Saint-Cloud kararnameleriyle zor kullanma yolunu tuttu; bu kararnamelerle basın özgürlüğü askıya alınıyor, seçim yasası değiştirilerek seçmen sayısı daha da sınırlanıyordu. Sonunda, Charles'ın 26 Temmuz'da yayımladığı dört yasanın getirdiği önlemler Paris'te radikallerin ayaklanmasına yol açtı. Böyle bir ayaklanmaya karşı hazırlıksız olan Charles, 27, 28, 29 Temmuz çatışmalarının ardından önce Versailles'a, oradan da Rambouillet'ye kaçtı. 1 Ağustos'ta Orléans dükü Louis-Philippe'i kral vekilliğine getirdi, 2 Ağustos'ta da torunu Bordeaux dükü lehine tahttan feragat etti. Tahta Louis-Philippe'in çıkması üzerine İngiltere'ye giderek Holyrood'da (iskoçya) yaşamaya başladı. Sonra Prag'a yerleşerek, ölümünden kısa süre öncesine değin orada yaşadı. Otuz yılı aşkın bir sürgün yaşamından sonra 6 Kasım 1836 tarihinde Görz'de kolera sonucunda hayatını kaybetti.

Kökenleri

Charles'ın üç nesil öncesine dek ataları

X. Charles	Baba Louis, Dauphin of France	Baba tarafından Büyükbaba XV.Louis	Baba tarafından Büyük-Büyükbaba Louis, duc de Bourgogne
			Baba tarafından Büyük-Büyükanne Marie-Adélaïde of Savoy
		Baba tarafından Büyükanne Maria Leszczyńska	Baba tarafından Büyük-Büyükbaba Stanisław Leszczyński
			Baba tarafından Büyük-Büyükanne Katarzyna Opalińska
	Anne Marie-Josèphe of Saxony	Anne tarafından Büyükbaba Augustus III of Poland	Anne tarafından Büyük-Büyükbaba Augustus II the Strong
			Anne tarafından Büyük-Büyükanne Christiane Eberhardine, Margravine of Brandenburg-Bayreuth
		Anne tarafından Büyükanne Maria Josepha of Austria	Anne tarafından Büyük-Büyükbaba Kutsal Roma İmparatoru I. Joseph
			Anne tarafından Büyük-Büyükanne Wilhelmina Amalia of Brunswick-Lüneburg

Önce gelen: XVIII. Louis	Fransa Kralı 1824 - 1830	Sonra gelen: Louis-Philippe