IV. Henri (Fransa)

IV. Henri
IV. Henri'nin portresi
Fransa Kralı
Hüküm süresi	2 Ağustos 1589 – 14 Mayıs 1610
Taç giymesi	27 Şubat 1594
Önce gelen	III. Henri
Sonra gelen	XIII. Louis
Navarra Krali
Hüküm süresi	9 Haziran 1572 – 14 Mayis 1610
Önce gelen	III. Jeanne
Sonra gelen	II. Louis
Eş(leri)	Margaret Fransali Marie de' Medici
Çocukları	César, Vendôme Dükü Catherine Henriette de Bourbon XIII. Louis, Fransa Kralı Elisabeth, İspanya Kraliçesi Christine, Savoya Düşesi Nicolas Henri, Orléans Dükü Gaston, Orléans Duku Henrietta Maria, İngiltere Kraliçesi
Hanedan	Bourbon Hanedanlığı
Babası	Antoine de Bourbon
Annesi	III. Jeanne
Doğum	13 Aralık 1553 Pau, Navarre Kralligi
Ölüm	Şablon:Ölümtarihi Paris, Fransa
Defin	Saint-Denis Bazilikası, Fransa
Dini	Roman Katolik, önce Protestan Kalvinist Fransa Kilisesi

Bearn prensi ve Fransa Kralı IV. Henri ( 13 Aralık 1553, Pau, Bearn, Navarre - 14 Mayıs 1610, Paris, Fransa), 1589-1610 yılları arasında Fransa kralı, 1572-1610 yılları arasında Naverra Kralı.

Burbon hanedanından gelen ilk kraldır. Nantes Fermanı'nı yayımlayarak (1598) Fransa'da din ayrımcılığına geçici de olsa son vermiştir. 1610'da akıl hastası bir papaz tarafından bıçaklanarak öldürülmüştür.

Hayatı

IV. Henri 13 Aralik 1553'de Bearn Viskontlugu merkezi olan Pau'da, daha once Navarra hukumdari olan anneannesinin satosu olan, "Pau Satosu"'da dogdu. Babasi Vendome Dükü Antoine de Bourbon ve annesi Jeanne d'Albert'ın (1555'ten sonra Navarra kraliçesi) idi. Navarra Krali olan II. Henri (Navarra) uzun zamandir kendi tahtini veliahti olan Jeanne d'Albert'den sonra miras birakacagi bir erkek torun beklemekte idi. Gelecekte Fransa Krali olacak Henri 4 Mart 1554'de Pau Satosu Sapeli'nde Armagnac Kardinali tarafindn Katolik Kilisesi mensubu olarak vaftiz edidi. Vaftiz babalari, buyuk babasi olan Navarra Krali II. Henri ve Fransa Krali Henri idi ve vaftiz anneleri Fransa Kralicesi Catherine de Médicis1 ve Rohan Kontunun dul karisi teyzesi "Isabeau d'Albret" idi. Ama vaftize istirak etmeyen Fransa Krali yerine Henri'nin amcasi (yani babasi Vendome Kontu'nun erkek kardesi olan) Vandome Kardinali tarafından temsil edilmektyedi.

Henri cocuklugunan Coarraze'de bulunan kirsal satoda gecirdi. Burada koylulerle birliklikte avlara katildi. Egitimini Protestan Kalvinci dinsel inancli olan annesi Jeanne d'Albert sagladi ve oglunu gayaet siki olan Protestan Reformcu Kalvinci ahlak kaideleri ve inanclari ile yetistirdi. Henri 1560'ta annesi Kalvinci olarak vaftiz edilince Protestan oldu.

1560'da olen kardesi Fransa Krali II. François yerine tahta cikan genc IX. Charles annesi {{Catherine de Medici]] naipliginde Fransa'yi yonetime basladi. Naip Catherine de Medici, Navarra Kralligi'nin dusman olmasini onlemek icin kral veliahti olan Jeanne d'Albert'in kocasi olan Antoine de Bourbon'un Paris'de sarayda yasamasini istedi. Bunun icin oglu Henri de 1561'de Fransa kralı IX. Charles'ın Paris'deki sarayına gitti ve burada kendi yasinda olan sarayli prens ve asillerle yasadi. Ailesi Henri'nin hangi din egitimi alacagindan cakismakta olup annesi onun siki Protestan Kalvinist ve babasi ise Katolik olarak egitilmesini istemekteydi.

1562-1563'deki Birinci Fransa Din Savasi sirasinda Henri, Farrere Dusesi "Renee de France" veliligi altinda Montagris bolgesinde korunma altind ayasadi. Bu savas sirsinda 1562'de babasi Vendome Dükü Antoine de Bourbon Protestanlarin Rouen kusatmasi sirasinda savunmaci Katolik ordusu icinde bir tufek kursunu yarasi alarak 17 Kasim'da öldü.

Birinci Fransa Din Savasi sona erdikten ve babsinin olumunden sonra Henri, hukumdar olan annesinin yonetimde olan Navarra Kralligi'nin Fransa'ya dost olmasini garanti etmek nedeniyle, bir rehine olarak Fransa sarayinda tutuldu. Henri'nin bir Katolik olarak egitimi ile naip ve ana kralice olan Catherine de Medicis gayet yakindan ilgilendi ve onu nominal olarak 1563'de Guyenne bolgesi valisi yaptirdi. 1564-1566 doneminde Fransa Krali IX. Charles ulkesini yakindan tanimak icin tum Fransa'yi gezmek hedefi ile bir Grand Tur'a cikti ve bu turda Henri kraliyet aiolesinin yaninda tum Fransa'yi gezdi.

Henri iki yil boyunca hic gormedigi Navarra Kralicesi olan annesinin yanina Bearn'a 1566 geri döndu. Burada Henri de Navarra ismini tasiyan Henri, Protestan bir eğitim gördü. 1568'de annesinin onu Ikinci Fransız Din Savaşları'na sokmaya karar verdi ve once Navarra'daki ilk askeri kampanyaya "gozlemci" olarak katildi. Sonra Ucuncu Fransiz Din Savaslari sirasindn La Rochelle'e gecip ve Protestanların önderi olan amcası Conde 1. Prensi Louis de Bourbon'un yanında karargah subayi oldu. Kısa süre sonra Huguenot'lar (yani Fransız Protestanları), Jarnac (13 Mart 1569) ve Moncontour'da (3 Ekim 1569) yenilgilere uğradılar. Jarnac Muharebesinde protestan ordusu komutani olan Conde 1. Prensi Louis de Bourbon' oldu. Henri, annesi tarafından Protestan birliklerin başkomutanı ilan edildi; ancak asıl komuta Fransız ünlü komutan Amiral Gaspard de Coligny'deydi. Bu yüzden Henri, 26 Haziran 1570 tarihli Katoliklere karşı Protestan ordusunun galip geldigi Arney-le Duc Muharebesi'ne değin bir savaş deneyimi kazanamadı.

Ağustos 1570'de imzalanan Saint-Germain Anlaşması'yla Huguenot'lara geniş özgürlükler verildi.

Fransa Ana Kraliçesi Catherine de Medicis, Henri'nin Fransız prensesi Marguerete de Valois'la evlenmesinin barışı güçlendireceğini umuyordu. Bu amaçla Henri annesine başvurdu. Henri'yle Marguerete de Valois'ın evlenmesine karar verildi. 9 Haziran 1572'de annesi Navarra Kralicesi Jeanne Paris'de olunce Henri Navarre Krali oldu ve bu krallik icin III. Henri ismini tasimaya basladi. Ama Fransa'da Henri de Navarre ismiyle bilinmekteydi

Henri de Navarre ile Margeret de Valois'in evlilik toreni 18 Agustos 1572'de Paris'de Notre Dame Katedrali'nde yapildi. Ancak bu evlenmenin hemen ardından Paris'den baslayarak 24 Ağustos 1572'de Saint Barthelemy Katliamı gerçekleşti. Bu katliamda Paris'ded binlerce Protestan katledildi ve sonraki gunlerde Paris disindaki bolgelerde yasayan binlerce Protestan da olduruldu. Henri'nin evlenme torenine istirak icin gelmis olan birkac bin Protestan davetliler bile bu katliamdan kurtulamadan oldurulduler. Henri Katolik'lige donusmeyi kabul ettigini bildirdi ve yeni karisinin da ona destek saglamasi ile hayatini gayet kilpayi olarak kurtardi.

Bundan sonra Paris'de krallik sarayinda yasamasi sart kosuldu. Burada politikaya katilip Fransa krali IX. Charles'in kardesi olan François d'Alençon ile isbirligine basladi. 1573'de Krallik ordusunun baslattigi Protestan ordusunun merkezi olan la Rochelle kalesinin kusatmasina katolik Krallik ordusu ile katildi. Fakat François d'Alençon Fransa krali IX. Charles ve Ana Kralice Catherine de Médicisnin yonetiminden hosnutsuzdu ve bu "Hosnutsuzlar (Malcontents)" bir klik kurup devlet idaresini ele alip Fransizi protestanlara daha toleransli bir devlet yonetim politikasi uygulamaya karar verdiler. Ilk komplo Mart 1574'de uygulanacakti ama bu bastirldi Ikinci komplo 10 Nisan'da uygulanmaya karar verildi. Ama bu da basarisiz kaldi. Henri ve Francois d'Alencon Nisan 1574'de Vincenne Satosu'nda tutuklamaya alindilar. Kral bu komplo organize edenlere karsi gayet merhametli davrabn=ndi ve komplocularin idam edilmelerini onledi. Fakat yine sarayda kalmalari ve yasamalari sart kosuldu.

30 Mayis 1574'de kral IX. Charles oldu ve yeni kral olarak en yasli olan kardesi III. Henri Frnsa Kralligi tahtina gecirildi. III. Henri Polonya krallik adayi oldugu Polonya'da bulunmaktaydi ve uzun bir seyahatten sonra Fransa'ya dondu. 2 Eylul'da Chambery kardesi Francois d'Alencon ve kuzeni Navarra Krali olan Henri tarafından karsilandi. Bu yeni kral kafilesi Lyon'a varmis iken yeni kral III. Henri komploculari af ettiginin ilan etti. 3 Subat 1575'de Reims Katedrali'nde yapilan III. Henri'nin Guise Kardinali tarafından kutsal tac giydirilmesi torenine katildilar.

Uc yil Paris'de sarayda rehine kaldiktan sonra, Besinci Fransa Din Savasi nedni ile cikan krgasaliktan faydalanan Henri de Navarra 1576 baslarinda Paris'deki saraydan kacip Bati Fransa'ya kacti. Orada Protestan gerila birliklerine katildi. 5 Subat 1576'da Tours'da katilamdan kurtulmus olan Protestanlar onunde katoliklikten ayrilip tekra Protestan oldugunu ilan etti.

Evlilik ve meşru çocukları

IV. Henri 18 Ağustos 1572'de ikinci derece kuzeni olan Margaret Valois'lı ile evlilik yaptı. Bu evlilik çocuksuz oldu. 1599'da bu nedenle evlilik resmen sona erdirildi. 17 Aralık 1600'da Kral IV. Henri Mari de' Medici ile evlendi. Bu evlilikten 6 tane çocukları oldu:

İsim	Doğum	Ölüm	Notlar
XIII. Louis, Fransa Kralı	27 Eylül 1601	14 Mayıs 1643	Evlilik: Anne Avusturyalı 1615'de
Elisabeth Bourbon, İspanya Kraliçesi	22 Kasım 1602	6 Ekim 1644	Evlilik: IV. Felipe, İspanya Kralı, 1615'de
Christine Marie Fransalı, Savoya Düşesi	10 Şubat 1606	27 Aralık 1663	Evlilik : I. Victor Amadeus, Savoya Dükü, 1619'de
Nicolas Henri, Orleans Dükü	16 Nisan 1607	17 Kasım 1611	-
Gaston, Orleans Dükü	25 Nisan 1608	2 Şubat 1660	1. evlilik: Marie de Bourbon, Montpensier Düşesi, 1626'de 2. evlilik: Marguerite Lorraineli 1632'de
Henrietta Maria Fransalı, Îngiltere Kraliçesi, İskoçya Kraliçesi ve İrlanda Kraliçesi	25 Kasım 1609	10 Eylül 1669	Evlilik: I. Charles Îngiltere Kralı, İskoçya Kralı ve İrlanda Kralı, 1625'de

Armaları

Kral IV. Henri'nin armaları hayatı boyunca yeni yüksek asalet rütbesi ve hükümdarlık yüklenince aldığı değişik armalar:

• 
  1562'den itibaren ,
  Bearn Prensi ve Vendome Dükü
• 
  From 1572'den itibaren,
  Navarre Kralı
• 
  1589-1789,
  Fransa ve Navarre Kralı
  Sonraki Fransa kralları tarafından da kullanılmıştır>
• 
  1589-1789,
  IV. Henri ve Bourbon Henedanı Fransa Kralları için Büyük Kraliyet Arması )

Resimler galerisi

• 
  IV. Henri ailəsi ile birliktə
• 
  1589'de basılmış bir yarım ekü sikkesi üzərində IV. Henri resmi.
• 
  IV. Henri at üzerinde.
• 
  IV. Henri otoportresi 1575
• 
  IV. Henri portresi Ressam: Frans Pourbus der Jüngere .
• 
  Paris'de Sen Nehri üzerinde Pont-Neuf köprüsünde IV. Henri bronz heykeli. İlk kurulma: Yeniden konulmasi: 1818
• 
  IV. Henri Pont-Neuf'deki heykelinin diğer bir görünümü
• 
  IV. Henri'nin dogum yeri olan Pau'da heykeli.
• 
  IV. Henri otoportresi
• 
  IV. Henri'nin bir tablosu. Tabloda Henri antik Roma mitolojisi tanrısı Mars olarak gosterilmekter.

Kaynakça

Dış kaynaklar

• Baird, Henry M. (1886) ((İngilizce)). The Huguenots and Henry of Navarre (2 cilt). Charles Scribner's Sons.  2 cilt (online Cilt 1 & Cilt 2) Google Books.
• Buisseret, David (1990) ((İngilizce)). Henry IV, King of France. New York: Routledge. ISBN 0-04-445635-2. 
• ((İngilizce)). Exeter: University of Exeter. ISBN 0-85989-310-3. 

Dış bağlantılar

• Henri IV - Le Règne interrompu Fransa Kültür ve İletişim Bakanlığı tarafından hazırlanıp yayımlanan websitesinde

}