Ölüm cezası
| Ölüm cezası |
|---|
 |
| Ülkelere göre ölüm cezasının kullanımı |
| Halen kullanılan infaz yöntemleri |
|
| Geçmişte kullanılan infaz yöntemleri |
|
| İlgili konular |
Ölüm cezası, bir devletin suçun karşılığı olarak bir mahkûmun hayatına son vermesidir. Ölüm cezasına çarptırılan kişinin cezasının infaz edilmesine idam denir.
Ölüm cezası suçu cezalandırmak ve siyasi ve dinî ihtilafları bastırmak amacıyla geçmişte çoğu toplum tarafından kullanılmıştır. Tarihsel olarak, ölüm cezaları sıklıkla işkence eşliğinde infaz edilmiş ve halka açık olarak yapılmıştır.
Şu anda, 58 ülkede halen ölüm cezası kullanılmaktadır. 98 ülke ölüm cezasını hukuken (de jure) tamamen kaldırmış, 7'si savaş suçları ve istisnai durumlar dışında kaldırmış, 35'i ise fiilen (de facto) ölüm cezasını uygulamadan kaldırmıştır.[2] Uluslararası Af Örgütü, 140 ülkeyi hukuken ya da fiilen idam karşıtı, 58 ülkeyi idam taraftarı olarak sınıflandırmaktadır.[2] Ölüm cezası en yaygın olarak Asya'da kullanılmaktadır, infazların % 90'ı Asya kıtasında gerçekleşmektedir.[3]
Ölüm cezası tartışmalı bir konudur. Ölüm cezasını destekleyenler, kişiyi suç işlemeden caydırdığını ve cinayet gibi bazı suçlarda hak edilen cezanın verildiğini iddia etmektedirler. Ölüm cezası karşıtları, ömür boyu hapis cezası ile caydırıcılık konusunda hiçbir farkı olmadığını, insan haklarını çiğnediğini, yanlış infazlara yol açtığını, müebbet hapis cezasının yeterli olduğunu iddia etmektedirler.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2007, 2008 ve 2010'da ölüm cezalarını uygulamama çağrısı yapan kararlar almıştır.[4] Avrupa Birliği'nde, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi'nin 2. maddesi gereği ölüm cezası kullanımı yasaktır.[5] Avrupa Birliği'ne ek olarak, Türkiye ve Rusya'nın da üyesi olduğu Avrupa Konseyi de üyelerinin ölüm cezasını kullanmasını yasaklamaktadır. Bu doğrultuda Türkiye'de ölüm cezası 1984'ten beri uygulanmamakta, 2004'ten beri hukuk sisteminde mevcut bulunmamaktadır.
Ölüm cezası, uygulandığı çoğu yerde, önceden tasarlanmış cinayet, casusluk, vatana ihanet veya askeri adalet kapsamında kullanılır. Birçok ülkede, uyuşturucu kaçakçılığı da kişiyi ölüm cezasına çarptırmaya yetecek bir suç sayılır. Çin'de, insan kaçakçılığı ve ciddi yolsuzluk davaları ölüm cezası ile sonuçlanabilir. Dünya çapındaki askeriyelerde, askeri mahkemeler korkaklık, firar, asilik ve ayaklanma gibi suçlarda ölüm cezasını uygulamıştır.
Ölüm cezasının küresel dağılımı
Gelişmiş ülkeler arasında yalnızca Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya'da ölüm cezası halen yürürlüktedir. Avrupa ve Latin Amerika devletlerin'de ölüm cezasını yürürlükten kaldırmıştır. Avrupa kıtasında sadece Belarus ve Kazakistan'da ölüm cezası vardır. Bunlardan Kazakistan'da ölüm cezası sadece özel durumlar için yürürlüktedir, Belarus'ta ise cezalar infaz edilmektedir. Avrupa ve Latin Amerika haricinde, gelişmemiş ve demokratik olmayan ülkelerde ise ölüm cezasının kullanımı yaygındır.
Yıllara göre infazlar
.jpg)
2008 yılında gerçekleştirilen idamlar
| Ülke | İnfaz |
|---|---|
 Çin Halk Cumhuriyeti |
1700+[6] - 5000 [7] |
 İran |
349+ |
 Suudi Arabistan |
102+ |
 Kuzey Kore |
63+ |
 Amerika Birleşik Devletleri |
37 |
 Pakistan |
36+ |
 Irak |
34+ |
 Vietnam |
19+ |
 Afganistan |
17+ |
 Japonya |
15 |
 Yemen |
13+ |
 Endonezya |
10 |
 Libya |
8+ |
 Sudan |
5+ |
 Bangladeş |
5 |
 Belarus |
4 |
 Somali |
3+ |
 Mısır |
2+ |
 Birleşik Arap Emirlikleri |
1+ |
 Malezya |
1+ |
 Moğolistan |
1+ |
 Singapur |
1+ |
 Suriye |
1 |
 Bahreyn |
1 |
 Botsvana |
1 |
 Saint Kitts ve Nevis |
1 |
2006 yılında gerçekleştirilen idamlar
| Sıralama | Ülke | İnfaz sayısı |
| 1 | Çin | 2,100+ |
| 2 | İran | 523 |
| 3 | Pakistan | 217 |
| 4 | Irak | 110+ |
| 4 | Sudan | 110+ |
| 5 | Amerika Birleşik Devletleri | 65 |
| 6 | Suudi Arabistan | 70+ |
| 7 | Yemen | 50+ |
| 8 | Vietnam | 13 |
| 9 | Kuveyt | 11+ |
| 10 | Somali | 9+ |
| 11 | Singapur | 5+ |
| 12 | Japonya | 8 |
| 12 | Malezya | 4 |
| 12 | Mısır | 4+ |
| 12 | Ürdün | 4+ |
| 13 | Bahreyn | 4 |
| 13 | Moğolistan | 3 |
| 13 | Endonezya | 3+ |
| 14 | Kuzey Kore | 3 |
| 14 | Suriye | 2 |
| 14 | Uganda | 2 |
| 15 | Bangladeş | 2 |
| 15 | Botsvana | 2 |
| 15 | Ekvator Ginesi | 2 |
| Toplam | 3,323 |
- "+" belirtilen sayının daha yüksek olabileceği ihtimalini belirtir
- Dünya genelinde toplam infaz sayısı 2005 yılında 2,148 2006 yılında ise 2,200
- Çin hükümeti infaz sayılarını resmi olarak açıklamadığı için belirtilen rakamın gerçekte 7,000 ve 8,000 arasında olduğu tahmin ediliyor
- İran'da evli olan kişilerin başkasıyla cinsel ilişkiye girmesi halinde verilen ölüm cezası taşlanarak infaz edilmeye devam ediyor
- 2006 yılında infazı bekleyenlerin sayısının 19,000 ve 24,000 arasında olduğu tahmin ediliyor
- 2006 yılında 5 çocuk idam edildi (4'ü İran'da, 1'i Pakistan'da) [8]
- Kaynak:[9] ve [10]
Tartışma: Destekçiler ve Karşıtlar
Karşıtlar hareketi
Ölüm cezası karşıtlarının nedenleri
- Evrensel İnsan Hakları'nın 5.maddesini ihlal ediyor. 5. maddeye göre "Hiç kimseye işkence yapılamaz ya da zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muammele uygulanamaz."
- Suçluları suç işlemekten caydırmıyor. Örneğin, ölüm cezasını destekleyen ABD ölüm cezasına karşıt Avrupa ülkelerine göre daha yüksek bir suç oranına sahiptir.
- Bazı kişiler infazlarına dakikalar kala ortaya çıkan yeni deliller sebebiyle affedilmiş, beraat etmiş veya yeni dava açmalarına izin verilmiştir. Amerika'da ölüm cezasının 1976 yılında yeniden yürürlüğe girmesinden bu yana yaklaşık 100 kişi idamdan kurtulmuştur. DNA kanıtları idam davalarının çok azında mevcut olmasına rağmen, Amerika'da 1992 yılından bu yana, senede birden fazla kişinin beraat etmesine sebep olmuştur.[11] Birleşik Krallık'ta yakın zamanda yeniden gözden geçirilen davalar, 1950 ve 1953 yıllarında idam edilenler arasında, bir kişinin af edilmesi ve üç kişinin de beraati ile sonuçlanmıştır.
- Şiddetle yanıt verilince, ölüm cezasının kaldırılmasını destekleyen bazı kişiler toplumun daha şiddetli bir hale geleceğine inaniyorlar çünkü ölüm cezası devlet tarafından uygulanan bir şiddet haline geliyor.
- Suç işlemiş insanların doğru yolu bulup toplumun yeniden bir parçası olmalarını engelliyor.
- İdam mahkumları duygusal nedenlerle ölmek istemiyorlar bu da insan haklarını ihlal ediyor.
- Bir yerlerde birilerinin idam edildiğini bilmek toplum için bir vicdan azabı olabiliyor.
- Vahşice idam yöntemleri insanlarda psikolojik yaralar açıyor.
- İdam mahkumları kaybedecek hiçbir şeyleri olmadığı için isyan edip gardiyanlara vb. zarar verebiliyor.
- Müebbet hapis gibi bir seçeneğimiz varken idam insanlık dışı kalıyor.
Ünlü karşıtlar
- Fransa
- İtalya
- ABD
- John Kerry
- George Ryan
- Michael Dukakis
- Clarence Darrow
- Güney Afrika
Destekçiler hareketi
Ölüm cezası destekçilerinin nedenleri
- Burada esas olan suçluları veya suç işlemeye niyetleri olanları caydırmak değil insanların vicdanındaki adaleti ve adalete olan güveni sağlamaktır.
- İleride cinayet işlenmesine karşı caydırıcıdır.
- Suçlu cinayet işlediğinde, kendi yaşama hakkını kaybetmiştir, ve bu nedenle hayatını yaşamaya layık değildir.
- Suçlunun yaşamasına izin verilmediği takdirde, mağdur aile adaletin yerine geldiğine inanır.
Ünlü destekçiler
- Fransa
- ABD
İdam Yöntemi Çeşitleri
- Aç bırakma
- Asarak infaz (Mısır, Afganistan, Irak , İran, Japonya, Ürdün, Pakistan, Singapur ve diğer ülkelerde halen uygulanıyor[8])
- Kurşuna dizerek infaz (Mısır, İran, Endonezya, Libya, Çin, ABD ve diğer ülkelerde uygulanıyor.)
- Ateş açarak infaz (tek kişilik, mahkumun ensesinden ve/veya kalbinden tek vuruş ile yapılan idam çeşididir.)(Belarus, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin ve diğer ülkelerde uygulanıyor.)
- Boğazlayarak infaz
- Çarmıha germe
- Ezerek infaz (Asya ülkelerinde çoğunlukla görülmekle beraber genellikle fillerle yapılır)
- Elektrikli sandalye ile infaz (ABD'de halen uygulanıyor[8])
- Gaz odaları
- Giyotin ile baş kesme
- Kılıçla infaz (Suudi Arabistan'da halen uygulanıyor[8])
- Öldürücü iğne ile infaz (ABD, Çin, Guatamala, Tayland'da halen uygulanıyor[8])
- Recm (Suudi Arabistan Afganistan ve İran'da halen uygulanıyor[8])
Ayrıca bakınız
- Türkiye'de ölüm cezası
- Ülkelerin ölüm cezasına göre konumu
- Ülkelerin son infazları
- Avrupa'da ölüm cezası
Kaynaklar
- ↑ "Who Was the Afghan Mom Executed by Taliban?". ABC News. 2 Ekim 2002. http://abcnews.go.com/GMA/story?id=125721.
- 1 2 "Abolitionist and retentionist countries". Amnesty International. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150215102820/http://www.amnesty.org/en/death-penalty/abolitionist-and-retentionist-countries. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
- ↑ "University of Oslo Calls World Universities against Death Penalty - The Nordic Page - Panorama". Tnp.no. 5 Aralık 2011. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160324220129/http://www.tnp.no/norway/panorama/4100-university-of-oslo-norway-calls-world-universities-against-death-penalty. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014.
- ↑ "moratorium on the death penalty". United Nations. 15 Kasım 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304094828/http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=24679&Cr=general&Cr1=assembly. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
- ↑ "Charter of Fundamental Rights of the European Union" (PDF). 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160728051657/http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
- ↑
- ↑
- 1 2 3 4 5 6 (İngilizce) Uluslararası Af Örgütü
- ↑ (İngilizce) "Stop the state killing", Uluslararası Af Örgütü (Nisan 2007)
- ↑ (İngilizce) Pakistan 'tops death row league', BBC News (27 Nisan 2007)
- ↑ http://www.innocenceproject.org/about/faq.php
Dış bağlantılar
Ölüm cezasına karşı bağlantılar
- Amnesty International (Uluslararası Af Örgütü) (ing)
- Avrupa Birliği (ing)
- "Dünya çapında 20.000 kişi ölümü bekliyor" (Uluslararası Af Örgütü)
- Death Penalty Information Center (ing)
- Madde işaretli liste ögesi
Ölüm cezasını destekleyen bağlantılar
- Pro Death Penalty.com (ing)
| |||||||||||||||||||||||