Malezya
| Malezya Malaysia
Malezya Devleti |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Slogan: Bersekutu Bertambah Mutu (Türkçe: "Birlik Güçtür")[1] |
||||||
| Marşı: Negaraku | ||||||
.svg.png) |
||||||
| Başkent | Kuala Lumpur (resmî) Putrajaya (idarî) 3°08′K 101°42′D / 3.133°K 101.7°D | |||||
| En büyük | Kuala Lumpur1 | |||||
| Hükûmet | Federal Parlamenter Monarşi | |||||
| • | Yang di-Pertuan Agong | V.Muhammed | ||||
| • | Başbakan | Necip Rezak | ||||
| Kuruluşu | ||||||
| • | Birleşik Krallık'tan (Malaya) | 31 Ağustos 1957 | ||||
| • | Federasyon (Sabah, Saravak ve Singapur2 ile birlikte) | 16 Eylül 1963 | ||||
| Yüzölçümü | ||||||
| • | Toplam | 329,847 km2 (67) İfade hatası: Beklenmedik div operatörü mil2 |
||||
| • | Su (%) | 0.3 | ||||
| Nüfus | ||||||
| • | 2010 sayımı | 28,334,135 | ||||
| • | Yoğunluk | 86/km2 (114.) 222,7/mil2 |
||||
| GSYH (SAGP) | 2012 tahmini | |||||
| • | Toplam | $491.967 milyar (30.) | ||||
| • | Kişi başına | $16,942 (59) | ||||
| Gini (2002) | 46.1 yüksek |
|||||
| İGE (2008) | 0.823 çok yüksek · 63. |
|||||
| Para birimi | Ringgit (RM) (MYR) | |||||
| Zaman dilimi | MST (UTC+8) | |||||
| • | Yaz (SU) | not observed (UTC+8) | ||||
| Trafik akışı | sol | |||||
| Telefon kodu | 60 | |||||
| Internet TLD | .my | |||||
| 1 Putrajaya hükûmetin baş merkezidir. 2 9 Ağustos 1965'te Singapur birlikten ayrılmıştır. |
||||||
Malezya ya da resmî adıyla Malezya Devleti, Güneydoğu Asya’da yer alan, doğu ve batı olarak iki kara parçasına ayrılmış, 13 eyaletten oluşan, “seçmece krallıkla” yönetilen federe bir ülkedir. Malezya 18.000 den fazla ada devletinin birleşmesiyle oluşmuştur.
28 milyon nüfusa sahip Malezya’da halkın %55’i Malay, %25’i Çinli, %10’u Hint ve geriye kalan %10’luk kesimse diğer etnik kökene sahiptir. Bunların 5.44 milyonu Doğu Malezya ve 21.2 milyonu Batı Malezya'da yaşamaktadır. Resmi dil Malayca olmasına rağmen halkın hemen hemen hepsi kusursuz İngilizce konuşabilmekte, bunun yanı sıra Arapça da geçerli diller arasında yer almaktadır. Ülkede resmi din İslam’dır ve Müslüman olan halkın çoğu Malay kökene sahip, az bir kısmı ise Hint'tir. Budizm, Çinli halk tarafından benimsenen din iken Hindu dini de Müslüman olmayan Hintlerin inancıdır. Hristiyanlık da yaygın olan dinler arasındadır. Malezya federal anayasal monarşiye dayalı parlamenter demokrasi sistemiyle yönetilmektedir. 11’i Batı Malezya, 2’si Doğu Malezya’da olmak üzere toplam 13 eyaleti vardır (Johor, Kedah, Kelantan, Labuan, Melaka, Negeri Sembilan, Pahang, Perak, Perlis, Pulau Pinang, Sabah, Sarawak, Selangor, Terengganu, Persekutuan) bu eyaletlerden 9’u Sultanlar, 4’ü valiler tarafından yönetilir ve her 5 yılda bir dönüşümlü olarak 9 eyaletin sultanından biri Kral olarak seçilir. Devlet başkanı, Kraldır. Her eyaletin kendi anayasası, kendi meclisi ve senatosu vardır. Meclisi oluşturan üyeler halk tarafından seçim yoluyla belirlenir. Senatoyu ise sultanlar belirler. Bunların dışında ülkede 3 federal bölge vardır ve bu bölgelerin anayasası eyalet yasalarının üstündedir. Federal bölgeleri yöneten ise Kraldır.
Malezya’nın siyasi partileri sultanlardan daha çok önem arz ediyor her ne kadar devlet başkanı Kral olsa da. En önemli siyasi parti, Malezya’nın bağımsızlığından bile önce kurulan, halkın geneline hitap edip desteğini alan, İslam’ın önemini vurgulayan fakat yine de Batı etkisinden kurtulamayan Birleşik Malay Ulusal Organizasyonu'dur. Muhalefette ise, 1980 yılında kurulan, İslam’ın siyasetin dar bir çerçevesine sığdırılamayacağını, tüm hayata homojen bir şekilde yayılması gerektiğini savunan, kamusal ve toplumsal her alanda İslamileştirme çalışmaları başlatan ve azımsanamayacak kadar çok destekçisi olan parti, Malezya İslam Partisi’dir. Bu partinin galip geldiği eyaletler ise şeriat yasalarıyla yönetilir.
Tarihçe
13. yüzyılla kadar 500 yıl süreyle Malezya, Srivicala Hindu ve Buddha'cı krallığının bir parçası olarak Sumatra'dan yönetildi. Malezya daha sonra Cavalılar ve Malakka'nın Malezyalı hükümdarlarının egemenliği altına girdi. 15. yüzyılda Malakka'da İslamiyet yayıldı ve bütün yarımadayı kapladı. Portekizliler[1511'de Malakka'yı ele geçirdiler. Ancak Hollandalılar ile Portekizliler arasında sürekli bir mücadele başladı. 1641'de Portekizliler Malakka'dan çekildi. Hollandalılar 1795 yılına kadar buraya egemen oldular. Penang'da 1786'da ve Singapur'da 1824'de yerleşmeye başlayan İngilizler giderek ticari ve siyasi etkinliklerini artırdılar. Bu arada çeşitli Malezya devletleri üzerinde hak iddia eden Tayland'la mücadeleler yapıldı. Malakka'yı Hollandalılar 1826'da tekrar işgal ettiler. Ancak 1826'da İngilizler Boğazlar Hükümeti'ni kurdu ve 1914'te son Malezya eyaleti olan Johore İngilizlere boyun eğdi.
II. Dünya Savaşı sırasında Malezya, Japonya tarafından işgal edildi. 1948'de Malezya Federasyonu hükümetine karşı gerillalar bir ayaklanma başlattılar. 1956'da yapılan İngiltere-Malezya konferansından sonra 1957'de Malezya'nın İngiliz Milletler Topluluğu içinde kalması şartı ile bağımsızlığı kabul edildi.[2]
Bağımsızlık ve sonrası
1961'de Malezya başbakanı Abdurrahman, Güneydoğu Asya'daki İngiliz kolonilerinin bir federasyon halinde birleşmesi fikrini ortaya attı. Bu federasyona Malezya, Singapur, Saravak, Sabah ve Brunei sultanlıkları katılacaktı. Çin, Endonezya ve Filipinler'in federasyon fikrini engellemeye çalışmalarına rağmen, İngiltere, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nin desteği ile 16 Eylül 1963'te yeni federasyon kuruldu. Federal devlete Brunei sultanlığı hariç adı geçen bütün devletler katıldı. Yeni federasyon Malaysia (Büyük Malezya) diye adlandırıldı. Ülke topraklarından büyük çıkarı olan İngiltere, Federasyon'un savunma görevini üstlendi[2]. Fakat Çin ile barış isteyen akımların ülke içinde güçlenmesinin yanı sıra, Endonezya'nın gerillacıları fiilen destekleyen tutumu yüzünden federasyon güçlüklerle karşılaştı[2]. Malaysia Federasyonu kurulurken Malezya federasyonu'nun anayasası bazı değişiklikler ile kabul edilmiştir.
Singapur 1965 yılında federasyondan ayrılmıştır.[2]
Coğrafya
Güneydoğu Asya ülkelerinden biri olan Malezya, kuzeyden Tayland, Güney Çin Denizi ve Brunei, doğudan Selebes Gölü, güneyden Endonezya, Singapur ve Malakka Boğazı, batıdan Hint Okyanusu'yla bitişik olan Andaman Denizi'yle çevrilidir. Akarsu bakımından oldukça zengindir. En önemli akarsuları Rejang, Kelantan, Sai Perak ve Sai Rompın ırmaklarıdır. Malezya toprakları iki büyük kara parçasıyla bunların arasındaki Güney Çin Denizi içinde yer alan adalardan meydana gelir. İki büyük kara parçası Batı Malezya ve Doğu Malezya'dır. Batı Malezya bir yarımada şeklindedir ve ince bir kara bağlantısıyla şimdiki adı Tayland olan Siyam'a bağlıdır. Doğu Malezya, büyük bir kısmı Endonezya hakimiyetinde olan Borneo adasının içindedir. Malezya topraklarının % 30'u tarım alanı, % 61'i ormandır.[3]
Etnik Yapı
2006 sayımlarına göre Malezya'nın nüfusu 26.640.000'dir[4].Bunların 5.44 Milyonu Doğu Malezya ve 21.2 milyonu Batı Malezya'da yaşamaktadır[5]. Malezya'da yıllık nüfus artış hızı %2,4'dür.15 yaşın altındaki insan sayısı toplam halkın %34'üdür. Halkın %50,4'ü Malay, %23,7'si Çinli, %11'i yerli, %7,1'i Hint ve %7,8'i diğer etnik gruplardır.
Din
Malezya sahip olduğu etnik gruplar ve kültürler kadar din bakımından da bütün bir ülke değildir. Malezya'da en önemli din halkın yarıdan fazlasının inandığı Müslümanlık olmakla birlikte ikinci büyük din Budizm'dir. 2000 yılında yapılan sayıma göre;
- İslam: %55,4,
- Budizm: %25,2,
- Hristiyanlık: %10,1,
- Hindu: %6,3,
- Konfüçyüsçülük/Taoizm/Çin dinleri: %2,6,
- Diğer (Sihizm, Şamanizm, Bahailik, Animizm vb.): %2,4[6]'dür.
Bumiputralar
Malezya'da birinci sınıf vatandaş anlamına gelen Bumiputra'lar Vergi ödemez, Üniversite'ye sınavsız girer.Bumiputra'lar sadece Malay'lar arasından çıkar.
İklim
Malezya'nın iklimi ekvatoral iklimdir. Muson rüzgarlarının etkisiyle de özellikle Ocak ve Mayıs ayları arasındaki sürekli yağışlar, ülkenin nem miktarının % 80 civarına kadar yükselmesine neden olur. Yıllık yağış ortalaması bölgelere göre büyük farklılık gösterir. Genelde 2000–2540 mm olan bu oran, Sabah'da 1500–4500 mm, Saravak'da ise 300–400 mm arasında değişir. Günlük sıcaklık, alçak yerlerde 21 °C ila 32 °C arasında iken, yüksek bölgelerde daha düşüktür. Başlıca özellikleri sıcaklık, rutubet ve nem olan iklimi sebebiyle, ülkenin % 70'ini kaplayan tropikal ormanları vardır. Ormanlardaki mevcut 15.000 tür bitkinin 6000 türünü çeşitli ağaç cinsleri meydana getirir. Bu ağaçlardan bazıları 45 m yüksekliğe kadar büyüyebilir. Bambu gibi kerestesi makbul ağaçlar ve kauçuk ağaçları ve daha 800'ü aşkın tür orkide yetişir.
İdari Yapılanma
.png){kind=spacer}
Ekonomi
.jpg)
Malezya Güneydoğu Asya ülkeleri içerisinde yıllık kalkınma oranı en fazla olan ülkelerden biridir. Malezya, ekonomik açıdan kendi kendine yeterlidir. Enflasyonu düşük, güçlü bir sermaye yatırımına sâhip ekonomisi, sürekli gelişme içerisindedir.İşşizlik oranı % 7 civarındadır. Önceleri kauçuk ve kalay'a bağlı kalan ekonomisi, 1980 yılından sonra daha başka alanlara da sarkmıştır.Serbest dış alım ve hür teşebbüsün tesirindeki ekonomi 1980 yılında % 8,5 luk artış hızı göstermiştir.Kişi başına düşen milli gelir 8617 dolardır. Yıllık milli hasılanın % 18 ini imalatçılık , % 23’ünü tarım, % 4'ünü de madencilik teşkil eder.
En önemli ürünleri kauçuk, hindistancevizi, pirinç, muz, patates, ananas, hurma, mısır, çay, tütün'dür. Orman ürünleri bakımından oldukça zengin olup, özellikle kerestesi çok makbuldür.
Maden bakımından da zengin bir ülke olan Malezya, kalay üretiminde dünya birincisi olup, dünya kalay üretiminin % 70'ini karşılar. Diğer önemli madenleri demir, boksit, petrol, manganez, altın, tungsten ve titandır. Sanayide Güneydoğu Asya ülkeleri arasında ileri bir seviyededir. Başlıca ihracatı kalay, kauçuk, demir filizi, boksit, kereste, teneke kutu ve palmiye yağıdır.Dışarıdan makina, kimyevi maddeler, teknik araç ve gereçler almaktadır.Balıkçılık ve turizm önemli gelir kaynaklarıdır. [7]
Sanayi
Malezya sanayi bakımından gelişmiştir. Petrol arıtma tesislerinin yani sıra otomobil, dayanıklı tüketim malları, tekstil ürünleri, çeşitli gıda maddeleri, çimento ve diğer inşaat malzemeleri, mobilya ve ağaç ürünleri, kâğıt ve kırtasiye malzemeleri, kimyasal maddeler, gübre, kauçuk, plastik eşya, toprak ve madeni eşya, mekanik araçlar, elektrik gereçleri, ilaç, palmiye yağı vs. üreten çok sayıda fabrika kurulmuştur. İmalat sanayisinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı % 27'dir. Çalışan nüfusun yaklaşık % 18'i sanayi sektöründe iş görmektedir.[3]
Eğitim
Malezya'da eğitim federal hükümetin Eğitim Bakanlığı tarafından yönetilir.[8]
Çoğu Malezyalı eğitime 3 ila 6 yaşları arasında anaokulunda başlar. Anaokulları genel olarak özel olarak çalıştırılsa da, devlet tarafından yönetilen okullar da mevcuttur.
İlkokul
Malezya'da İlkokul 7 yaşında başlar ve 6 senedir. Eğitim dili okullara göre değişmektedir. Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce egitim veren okullar vardır.[9]
Genel olarak devlet tarafından yönetilen ve denetlenen olarak iki türlü ilk öğretim okulu mevcuttur. Ulusal okullar (Sekolah Kebangsaan) Malayca ağırlıklı olarak eğitim verirken, Ulusal-tip okullar (Sekolah Jenis Kebangsaan) Çince ve Tamilce ağırlıklı eğitim vermektedir. Ortaokula başlamadan önce,6.sınıfta, öğrenciler "Ujian Pencapaian Sekolah Rendah" (UPSR) veya "İlköğretim Takdir Sınavı" adı verilen sınava girerler.
Ayrıca önceleri "Penilaian Tahap Satu (PTS - İlk seviye takdir) sınavı verilen başka bir sınavda yapılmaktaydı. Bu sınavla başarılı öğrenciler anlaşılması ve 4. sınıf atlanarak 3. sınıftan 5. sınıfa atlamaları sağlanmaktaydı.[10] Bu sınav 2001 yılında kaldırıldı.
Ortaokul ve Lise
Ortaokul Toplam 5 sene olup, özel okulda okumak isteyen öğrenciler ilkokul sonrası yapılan (UPSR) sınavı sonuçlarına göre çeşitli özel liselere kayıt yapabilmektedirler. Devlet liselerine kayıt yapmak için sınava girmeye gerek yoktur. Bu okullardaki başlıca diller Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce'dir. Lise 4'den Lise 5'e geçmek için PMR sınavı vardır.[9]
Üniversite
Üniversite harç parası ve üniversitedeki bütün masraflar projeden sorumlu hoca tarafından karşılanır. Eğitim süresi Lisans için 3-8 sene, Mastır için 2-3 sene ve Doktora için 3 veya daha fazla senedir. Eğitim dili Mühendisliklerde %80 İngilizce, %20 Malayca, Sosyal Bilimlerde %50 İngilizce, %50 Malayca. Mastır ve Doktora egitiminin tamami İngilizce ile yapılmaktadır.[9]
Yabancı Öğrenciler
Malezya'daki yabancı öğrencilerin çogunlugunu Arap ülkelerinden gelenler oluşturur. Öğrenciler genellikle yaşlı ve eğitim seviyeleri düşüktür. Arap ögrencilerin çoğunluğunu Sudan ve Libyalılar oluşturur. Sudanlıların buyuk bir kısmı Malezya'dan burslu, yani üniversitedeki projelerde çalışır.[9] Türkiye için şu anda danışmanlık adı altında birçok sahte ve yetersiz siteye rastlanmaktadır. Malezya'da öğrenim görmek isteyen öğrencilerin, danışmanlık şirketlerinin yetki belgelerini istemesi ve dikkatli olmaları tavsiye edilir.[9]
Yönetim
Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir konfederasyondur. Konfederasyonu oluşturan federal eyaletler de krallıkla yönetilir. Batı Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarından biri dört yıllığına genel kral, yani "yüce başkan" seçilir. Ülke 31 Ağustos 1957'de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. İki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birinci meclis 69, ikinci meclis 180 üyeden oluşur. Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir. Malezya Birleşmiş Milletler, D-8, İslam Konferansı Örgütü, Asya Pasifik Ekonomik İşbirligi, İngiliz Milletler Topluluğu ve Uluslararası Para Fonu gibi birçok uluslararası örgüte üyedir.
Ulaşım
Malezya'da ulaşım gelişmiştir.Ülkede 64672 km Karayoluna karşılık 1801 km Demiryolu vardır.Su yolları da ülkede önemli yer tutar.7,296 km su yolu vardır.115 Havaalanına karşılık 1 Helikopter alanı vardır.Başlıca Limanları:Bintulu, Kota Kinabalu, Kuantan, Kuching, Kudat'dır. Malezya'nın hayatında su yolları önemli bir yer alır. Halkın çoğu, su yollarına veya deniz kıyısına yakın yerlerde oturur.Bazı yerler sık ormanlarla kaplıdır. Bu bölgelerde ilerlemek çok zordur.Bu sebeple su yolları, en kullanışlı ve en pratik ulaşım şeklidir.
Kaynakça
- ↑ Malezya bayrağı ve amblemi. myGovernment. Extracted September.
- 1 2 3 4 Cumhuriyet Ansiklopedisi sayfa:2242
- 1 2 http://www.enfal.de/malezya.htm
- ↑ "Key statistics", Department of Statistics, Malaysia.
- ↑ "Key data (2006)", Department of Statistics, Malaysia.
- ↑ "Nüfus sayımı" Basın açıklaması, Malaysia İstatistik Dept.. Haziran 2007'de erişildi.
- ↑
- ↑ Malezya Anayasası. Dokuzuncu madde.
- 1 2 3 4 5 http://www.malezya.net/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=2
- ↑ Dünya Eğitim Forumu. UNESCO. Education for All 2000 Assessment Report. Malaysia. Haziran 2007'de erişildi.
Dış bağlantılar
- Malezya İstatistik Dairesi
- Malezya resmî turizm portalı
- Encyclopædia Britannica
- Wikimedia Atlas'da Malaysia
-
Vikigezgin'de Malezya gezi rehberi
.svg.png)
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||
| ||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
