Uluslararası Para Fonu

Uluslararası Para Fonu (IMF)
Merkez	Washington D.C. ABD
Başkan	Fransa Christine Lagarde
Borç Alma taban oranı	% 5,50
Üye sayısı	188
Web Sitesi

Uluslararası Para Fonu ya da daha çok bilinen kısaltmasıyla IMF (International Monetary Fund), küresel finansal düzeni takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak gibi görevleri bulunan uluslararası bir organizasyondur. 1944 yılında ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods'da kurulan ve 1947'de fiilen çalışmaya başlayan milletlerarası ekonomik meselelerle uğraşan bir teşkilattır. IMF "küresel para işbirliği, finansal istikrarı sağlamak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak, yüksek istihdam ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik, ve dünya çapında yoksulluğu azaltmayı teşvik etmek için çalışan, 188 ülkenin üye olduğu organizasyondur. Kuruluşun belirtilen hedeflerinde, ödemeler dengesi ihtiyaçlarını karşılamak için üye ülkelerin mali kaynaklarını kullanılabilir hale de getirmekte dahil olmak üzere uluslararası ekonomik işbirliği, uluslararası ticaret, istihdam ve döviz kuru istikrarını teşvik edilmesi olarak tanımlanmaktadır. IMF'nin merkezi ABD'de, Washington, DC'de bulunmaktadır.

Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarından sonra milletlerarası ekonomik meseleler karışık hale gelmiş, I. Dünya Savaşı'ndan sonra düşülen ekonomik buhranla savaş sonrası ekonomik depresyonlar da ekonomik ilişkileri tehdit eder bir vaziyet almıştı. Avrupa devletlerinin II. Dünya Savaşı sonrası bozuk ve depresyon içindeki ekonomik durumlarının aksine Amerika Birleşik Devletleri'nin savaş boyunca ihracatının altın stoklarının artması, ekonomik bakımdan yardım yapacak tek ülke durumuna gelmesine sebep oldu. ABD, Avrupa devletlerine doğrudan yardım yapmak yerine mali müesseseler kurarak yardım yapılması taraftarı oldu ve 1944 yılında Bretton Woods'ta 45 devletin iştirakiyle bir takım kararlar alındı. Bretton Woods Antlaşması'nda; birisi, Milletlerarası Para Fonu, diğeri, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) yahut kısaca Dünya Bankası isimleriyle iki ekonomik müessesenin kurulması kararlaştırılmıştır.

IMF, Avrupa devletlerinin tediye bilançolarında ortaya çıkabilecek geçici (= kısa vadeli) ödeme güçlüklerinde kredi vererek milletlerarası ticaretin bu yüzden daralmasını önlemek; Dünya Bankası da uzun vadeli yatırım kredileri vermek suretiyle, Avrupa devletlerinin yeniden imarını sağlamak, tediye bilânçolarındaki bünyevî dengesizlikleri gidermek için kurulmuştur.

Her iki müessesenin sermaye ve kaynaklarının önemli bir kısmı ABD tarafından temin edilmiştir. Bu müesseselere üye olan ülkelerin prensip olarak, içerde enflasyonu önleyici para politikaları takip etmeleri, dış ticareti ise tek taraflı devalüasyonlar ve ithal tahditleri yüzünden daraltmamaları, bilakis bu tehditleri mümkün mertebe kaldırmaları gerekecekti.

Organizasyon

IMF Merkez binası

IMF kendisini 185 üyeli bir organizasyon olarak tanımlar (Sırbistan-Karadağ 18 Ocak 2007 tarihi itibariyle 185.inci üyesidir).

Kuzey Kore, Küba, Andorra, Lihtenştayn, Tuvalu ve Nauru hariç bütün Birleşmiş Milletler üye devletleri IMF'ye doğrudan olarak katılır.

Vatikan, Çin Cumhuriyeti (Taiwan), Filistin Otoritesi (IMF'nin teknik yardımını almasına rağmen) ve Sahravi Arap Demokratik Cumhuriyeti (Batı Sahra) Birleşmiş Milletler tam üyesi değillerdir.

IMF'nin kuruluş amaçları

• Milletlerarası ticaretin dengeli şekilde gelişmesini üye devletlerin tam istihdama ve yüksek büyüme hızına ulaşmasına imkân hazırlamak;
• Ödemeler dengesi güçlüklerinin çözümünde yardımcı olmak;
• Kambiyo istikrarını kurmak ve tek taraflı değer düşürmelerine mani olmak;
• Çok taraflı dış ödemeler sisteminin kurulmasını sağlamak.

Bu gayeleri sağlamak için fona üye ülkelerin girmiş olduğu bazı taahhütler de şunlardır:

• Dış turizm de dahil olmak üzere dış ticaret muamelelerinde döviz kontrol ve tahditlerini önlemek;
• Milli para biriminin altın veya dolar olarak paritesini tespit ve fona tescil ettirmek;
• Fona tescil edilen pariteyi değiştirmemek ve ancak tediye bilançolarındaki bünyevi değişikliklerde, çok zaruri hallerde değer düşürmeye gitmek (% 10'a kadarki develüasyonlar da muhtar kılınmış, aşan miktarlardaki değer düşürmeler için izin alma keyfiyeti getirilmiştir.);
• Üye ülkelerin altın mukabilinde döviz alıp satabilmeleri, müstahsil ülkelerin altın satmaları serbest bırakılmıştır.

IMF'nin, tediye bilançoları açık veya fazlalık veren ülkelere düzenleyici müdahale yapma imkânı vardır. Fonun en yetkili organı, üye ülkelerin mümessillerinden teşekkül eden Güvernörler Heyeti dir. Yılda bir toplanır. Bu heyet kendi arasından 12 kişilik bir Müdürler Meclisi seçerek yetkisini bunlara devreder. Güvernörler Heyetinde her üye ülke, sabit bir oy sayısı yanında fona iştirak hissesiyle oranlı bir oy sayısına da sahiptir. Buna göre en fazla oy hakkına sahip ülke, en fazla sermayeyle iştirak eden ABD'dir.

Herhangi bir ülke mutlaka hem Milletlerarası Para Fonuna (IMF) ve hem de Dünya Bankası'na (IBRD) bir arada üye olmak durumundadır. Fona üye devletlerin hisselerine kota denmektedir. Kotaların % 25'i altın ile, kalan% 75'i milli para ile ödenmiş veya taahhüt edilmiştir. Başlangıçta 8 milyar dolar olan sermayesi diğer yıllarda çok artmıştır. Bunun yanında serbest dövizli ülkelerde tahvil satmak suretiyle fon ve kaynaklarını artırma imkânı da mevcuttur. Fon, her üyeye kotasının % 25'i tutarında krediyi talep vukuunda, otomatik olarak vermekle mükelleftir. Fonun verdiği kredilerde vade 5 yılı geçemez.

Dünya Bankası'nın teşkilatı, IMF'nin teşkilatı gibidir. Başlangıçta 8 milyar dolar sermaye ile kurulan banka 1959 yılında bu sermayesini 20 milyar dolara yükseltmiş, daha sonraki senelerde bu miktar çok artmıştır.

Banka, kredi açarken aşağıdaki şartları gözönünde bulundurmaktadır:

• Borç almak isteyen ülkenin, özel piyasadan ve makul şartlarla kredi alamayacağı belli olmalıdır.
• Banka tarafından verilen kredinin kullanılacağı projenin bankaya sunulması ve kabul edilmesi gerekmektedir.
• Banka; üye ülkelerle sadece hazine, merkez bankası, istikrar fonu idaresi ve diğer resmi veya yarı resmi müesseselerle temas eder ve üye devletlere kamu yatırımları için bu kanallardan kredi sağlar.
• Borçlanan doğrudan üye devlet değil de, üye ülkedeki özel teşebbüs ise, Banka projeleri tetkik etmekle beraber krediyi doğrudan teşebbüse açmaz; mutlaka üye devletin kefaleti ile merkez bankası veya başka bir resmi yahut yarı resmi teşekkülün tavassutunu alır. Mesela Türkiye'de özel teşebbüse Türkiye Sınai Kalkınma Bankası kanalıyla ikrazda bulunmaktadır.

IMF verilerine göre (2006) fonun borç verme kaynağı 174 milyar dolar. Alacakları ise 75 ülkeden 34 milyar dolardır. 2010 verilerine göre IMF'ye en çok borcu olan ülkeler sıralaması şöyledir: Yunanistan (30 Milyar), Romanya (13,9 Milyar), Ukraine (12,66 Milyar), Macaristan(11.7 Milyar) dolardır.

Karşıt Görüşler: IMF/Dünya Bankasının Askeri Rejimler ve Diktatörlüklerle ilişkisi

Bretton Woods enstitülerinin dünya ekonomisine özellikle soğuk savaş yıllarındaki etkisi çok tartışılmıştır. IMF'nin kasıtlı olarak Amerika ve Avrupa menşeli şirketlerle iyi ilişkiler kuran askeri diktatörlükleri desteklediği iddia edilmektedir. Hatta bazı eleştirmenler IMF'nin demokrasi, insan hakları, işçi hakları konularına olumsuz hatta saldırgan bir tutum sergilediğini iddia etmektedirler. Bu düşünceler dünyadaki küresellik karşıtı harekete ivme kazandırmıştır. IMF taraftarları ise IMF'nin asıl gücünün veya görevinin demokrasi değil ekonomik istikrar olduğunu, ekonomik istikrarın da demokrasinin temel taşı olduğunu iddia etmektedirler.^[1]

IMF/Dünya Bankasına üyeyken Askeri Diktatörlüklerce yönetilen ülkeler(çeşitli kaynaklardan borçlanmalar - Milyar $):^[2]

IMF/Dünya Bankasına Borçlu Ülke	Diktatör	İktidara Geliş Tarihi	Düştüğü Tarih	Rejim Başlangıcında Ülke Borcu(1)	Rejim Sonunda Ülke Borcu(2)	1996 Toplam Borç	Diktatörlerin Aldığı Toplam Borç	Diktatörlerin Yarattığı Borç Yüzdesi
Arjantin	Askeri Diktatörlük	1976	1983	9.3	48.9	93.8	39.6	42.00%
Bolivya	Askeri Diktatörlük	1962	1980	0	2.7	5.2	2.7	52.00%
Brezilya	Askeri Diktatörlük	1964	1984	5.1	105.1	179	100	56.00%
Şili	Augusto Pinochet	1974	1989	5.2	18	27.4	12.8	47.00%
El Salvador	Askeri Diktatörlük	1979	1994	0.9	2.2	2.2	1.3	59.00%
Etiyopya	Mengistu Haile Mariam	1977	1991	0.5	4.2	10	3.7	37.00%
Haiti	Jean-Claude Duvalier	1971	1986	0	0.7	0.9	0.7	78.00%
Endonezya	Suharto	1967	1998	3	129	129	126	98.00%
Kenya	Moi	1979	2002	2.7	6.9	6.9	4.2	61.00%
Liberya	Doe	1979	1990	0.6	1.9	2.1	1.3	62.00%
Malawi	Banda	1964	1994	0.1	2	2.3	1.9	83.00%
Nijerya	Buhari/Abacha	1984	1998	17.8	31.4	31.4	13.6	43.00%
Pakistan	Zia-ul Haq	1977	1988	7.6	17
Pakistan	Askeri Diktatörlük	1990	günümüz	20.6	29.9	29.9	18.7	63.00%
Paraguay	Stroessner	1954	1989	0.1	2.4	2.1	2.3	96.00%
Filipinler	Marcos	1965	1986	1.5	28.3	41.2	26.8	65.00%
Somali	Siad Barre	1969	1991	0	2.4	2.6	2.4	92.00%
Güney Afrika	apartheid		1992		18.7	23.6	18.7	79.00%
Sudan	Nimeiry/al-Mahdi	1969	günümüz	0.3	17	17	16.7	98.00%
Suriye	Assad	1970	günümüz	0.2	21.4	21.4	21.2	99.00%
Tayland	Askeri Diktatörlük	1950	1983	0	13.9	90.8	13.9	15.00%
Zaire/Kongo	Mobutu	1965	1997	0.3	12.8	12.8	12.5	98.00%

Dipnot: Rejim Başlangıcında ülke borcu; Dünya bankasının en eski kayıtlar 1970 yılından kalmadır. Pakistanda iki farklı dönemde askeri rejim iktidara gelmiştir. Bu tablo 1996 yılında hazırlandığı için son borç olarak 1996'yı baz almaktadır.

Başkanlık görevinde bulunanlar

İsim	Ulus	Başlama	Bitiş
Camille Gutt	Belçika	6 Mayıs 1946	1951
Ivar Rooth	İsveç	Ağustos 1951	Ekim 1956
Per Jacobsson	İsveç	Aralık 1956	5 Mayıs 1963
Pierre-Paul Schweitzer	Fransa	1 Eylül 1963	1 Eylül 1973
H.Johannes Witteven	Hollanda	1 Eylül 1973	17 Haziran 1978
Jacques de Larosière	Fransa	17 Haziran 1978	16 Ocak 1987
Michel Camdessus	Fransa	16 Ocak 1987	14 Şubat 2000
Horst Köhler	Almanya	1 Mayıs 2000	4 Mart 2004
Anne Kruger	Amerika Birleşik Devletleri	4 Mart 2004	4 Mayıs 2004
Rodrigo Rato	İspanya	4 Mayıs 2004	31 Ekim 2007
Dominique Strauss-Kahn	Fransa	1 Kasım 2007	18 Mayıs 2011 (istifa)
John Lipsky	Amerika Birleşik Devletleri	18 Mayıs 2011	5 Temmuz 2011 (geciçi)
Christine Lagarde	Fransa	5 Temmuz 2011

Notlar

1. "World Bank - IMF support to dictatorships". cadtm. http://www.cadtm.org/spip.php?article809. Erişim tarihi: 2007-09-21. 
2. "Dictators and debt". Jubilee 2000. http://www.jubileeresearch.org/analysis/reports/dictatorsreport.htm. Erişim tarihi: 2007-09-21. 

Kaynakça

• Jan Joost Teunissen and Age Akkerman (eds.)(2005).Helping the Poor?The IMF and How-Income Countries FONDAD.ISBN 90-74208-25-8
• Dreher,Axel (2002).The Development and Implementation of IMF and World Bank Conditionality HWWA.ISSN 1616-4814
• The IMF and The World Bank:How do they differ?

Dış bağlantılar

• USD/TL Dolar Kuru

Bakınız

• Bretton Woods Anlaşması

Koordinatlar: 38°54′00″K 77°2′39″B / 38.9°K 77.04417°B