Gürcüler

Gürcüler
Toplam nüfus
Yaklaşık 5 ~ 7 milyon
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 Rusya 157.803-900.000[1][2]
 Avrupa Birliği 250.000
 Amerika Birleşik Devletleri 100.000[3]
 İran 72.000[4]
 Türkiye 91.500-1.500.000[5][6]
 Ukrayna 34.199[7]
 Yunanistan 23.159-300.000[8][9]
 Brezilya 20.750
 Japonya 14.000
 İtalya 12.670
 Kazakistan 4.990[10]
 Birleşik Krallık 12.000[11]
 Azerbaycan 9.900[12]
 Singapur 3.500
 Fransa 2.500
 Kanada 2.200[13]
 Beyaz Rusya 2.400[14]
 Letonya 1.172[15]
 Arjantin 1.050
 Meksika 1.000
 Ermenistan 974[16]
 Avustralya ~500[17]
Diller
Gürcüce
Din
Gürcü Ortodoks ve Elçisel Kilise
Gürcü Katolik, İslam (İran, Türkiye ve Acara'nın köylerinde)
İlgili etnik gruplar
Lazlar, Megreller, Svanlar

Gürcüler (Gürcüce: ქართველები Kartvelebi). Gürcülerin büyük bölümü bugün Gürcistan’da yaşamaktadır. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler, Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen halklar olarak kabul edilir.

Adın kökeni

Adı, Gürcü ulusunun atası sayılan Kartlos ile bağlantılıdır. Gürcistan’ın doğu kesinin tarihsel adı olan "Kartli"nin de Kartlos adından geldiği kabul edilir. Gürcüler, değişik dillerde birbirinden farklı adlarla anılırlar. Türkçe’deki Gürcü adı ise, İranlıların Gürcüleri verdiği ad olan Kurc veya Gurc adından gelir. Osmanlı döneminde kullanılan Gürci adı da buradan gelir. İngilizce’de Georgians, Almanca’daki Georgier, Fransızca’daki Géorgiens gibi adların da Gürcülerin Farsça adından geldiği sanılır.

Dil

Gürcülerin konuştuğu dil Gürcüce, günümüzde Gürcistan’ın standart dilidir. Gürcü alfabesi olarak bilinen ayrı bir yazı sistemiyle yazılır. Bu alfabede 33 fonem vardır. Gürcüce, temel olarak Doğu Gürcüce’si üzerinde gelişmiş, süreç içinde edebiyat ve devlet dili olmuştur. Bu standart dile dayanan Gürcü edebiyatı, yaklaşık 1.500 yıllık bir geleneğe sahiptir.

Gürcistan, tarihi boyunca farklı feodal siyasi yapıların varlığını sürdürdüğü bir ülkeydi. Birkaç yüzyılın birleşik bir devlet yapısı olmasına karşın, bu zaman dilimini dışında ülke topraklarında birden fazla krallık ve prenslik bulunuyordu. Ayrı siyasi yapıların da korunduğu bu bölgelere bağlı olarak Gürcüce’nin farklı diyalektleri konuşuluyordu. Günümüzde bu diyalektlere konuşma dilinde rastlanır, ancak bu diyalektler ayrı bir yazı dili olarak kullanılmamıştır.

Tarih

Bizans ve İran arasındaki çekişmenin sahne olduğu Gürcistan toprakları, 7. yüzyılda Müslüman Araplarla da tanıştı. Araplar 654’te Tiflis emirliğini kurdular ve yaklaşık beş yüz yıl Tiflis ve yöresine egemen oldular. 11. yüzyılda Gürcü ulusal bağımsızlık hareketi gelişti ve bu hareket Kraliçe Tamar döneminde (1184-1213) zirvesine ulaştı. Bu dönemde Gürcüler, kuzeyde Çerkesya’dan güneyde bugünkü Azerbaycan’a, batıda Erzurum’dan doğuda Gence’ye uzanan küçük bir Kafkas imparatorluğu kurdular. Altın Çağ olarak adlandırılan bu dönemde Gürcüler, mimari, edebiyat, ekonomi açısından büyük gelişme gösterdiler. Şota Rustaveli'nin ünlü destanı Kaplan Postlu Kahraman'ı (Vephistkaosani) bu dönemde yazdı. 1220’lerdeki Moğol istilası Gürcülerin siyasal birliğini ortadan kaldırdı ve Gürcülerin yaşadığı topraklar yeniden küçük devletlere bölündü.Gürcüler ise küçük prensliklere ayrıldılar.15. yüzyıldan itibaren batıdan Osmanlılar, doğudan İranlılar Gürcüler üzerinde ağır baskılar kurdular.1578 Yılında Lazistan'ın başkenti Batum da Osmanlı'ın Trabzon Eyaleti'ne bağlandı.

İran şahı I. Abbas, Doğu Gürcistan’daki direnişi kırmak için Kartli bölgesinin nüfusunun büyük bölümünü İran’a sürdü. Bugün Fereydan Gürcüleri olarak adlandırılan İran’daki Müslüman Gürcüler, bu sürgün Gürcülerin torunlarıdır. Osmanlılar da Tao-Klarceti ve Samtshe-Cavaheti gibi Tamar dönemindeki birleşik Gürcistan’ın güneybatı bölgelerini topraklarına kattı.

Gürcüler, 1801’de doğudan başlayarak Gürcistan’a ilhak eden Çarlık Rusya’sının egemenliğine girdiler. 1828-1829 ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra, Gürcistan’ın güneybatı kesimi de Rusya’nın eline geçti. Bu ikinci savaşın ardından Müslüman Gürcülerin büyük kesimi, Muhaciroba (Muhacirlik) olarak adlandırılan göçle Türkiye’nin değişik bölgelerine gelip yerleştiler. Ama küçük bir bölümü Acara bölgesinde yerlerinde kaldı.

Gürcüler, 1918 yılında bağımsız Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti’ni kurdular, ama bu cumhuriyet uzun ömürlü olamadı. Gürcistan 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra yeniden bağımsızlığına kavuştu.

Gürcistan bağımsızlığına kavuştuktan sonra 1992-93 yıllarında Abhaz milisler ile savaşmıştır. Rusya destekli Abhazlar de-facto bir devlet kurmuşlardır. Bölgede, 1998 ve 2001'de kısa süreli çatışmalar meydana gelmiştir. 2008 Osetya Savaşı'nda da Kodori Vadisi'nde Abhaz milisler ve Rus Ordusu ile çatışmalar yaşanmıştır. Günümüzde Abhazya'yı Rusya, Nikaragua, Venezuela ve Nauru dışında tanıyan bir devlet yoktur.

Güney Osetya ile 1991-92 yıllarında çatışmalar yaşanmıştır. Savaş sonunda Rus-Gürcü-Oset güçleri ortak olarak bölgeye konuşlandırılmış ve 2004 yılına kadar bölgede çatışma yaşanmamıştır. 2004 yılı itibari ile artan gerilimler, 2008'de savaşa dönüşmüş ve 2008 yılında Rusya ile Güney Osetya kaynaklı çıkan savaş sonucunda Güney Osetya bağımsızlığını ilan etmiştir. Günümüzde Güney Osetya'yı Rusya, Nikaragua, Venezuela ve Nauru dışında tanıyan bir devlet yoktur.

Acaristan özerk bölgesi sorunu ise Gürcistan ile önemli bir soruna yol açmadan çözülmüştür. Acaristan'da yaşayan halk etnik olarak Gürcü olsa da, Abhazya ve Güney Osetya'da Gürcüler azınlıktadır. Abhazya ve Güney Osetya'dan binlerce Gürcü evlerini terketmek zorunda bırakılmıştır.

Nüfus

Gürcistan’ın nüfusu 4.497.600’dür (2012.[18] Gürcistan’ın 2002 yılı nüfus sayımına göre toplam nüfusun %83'ü Gürcüler, %6,5'i Azeriler, %5,7'si Ermeniler, %1,5'i Ruslar, %0,9'u Osetler, %0,4'i Ezidiler, %0,3'ü Rumlar, %0,2'si Çeçenler, %0,2'u Ukraynalılar ve %0,1'i Abhazlardan oluşuyordu.[19]

Kaynakça

  1. ↑ (Rusça) Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года
  2. ↑ ქართულ დიასპორათა განსახლება რუსეთის ფედერაციაში State Ministry on Diaspora Issues of Georgia
  3. ↑ ქართული დიასპორა ამერიკის შეერთებულ შტატებში State Ministry on Diaspora Issues of Georgia
  4. ↑ Ethnic Groups of Israel
  5. ↑ Ethnologue: Georgian
  6. ↑ Ethnic groups in Turkey: Georgians
  7. ↑ Ukrainian Census 2001
  8. ↑ 2001 Greek census
  9. ↑ საბერძნეთის ქართული დიასპორა State Ministry on Diaspora Issues of Georgia
  10. ↑ Kazakhstan Census 2009
  11. ↑ ქართული დიასპორა დიდ ბრიტანეთში State Ministry on Diaspora Issues of Georgia
  12. ↑ Azerbaijan Census 2009
  13. ↑ Statistics Canada: Georgian
  14. ↑ (Rusça) Белстат. Предварительные итоги переписи населения Беларуси 2009 г.
  15. ↑ (Letonca) Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības
  16. ↑ 2011 Armenian Census
  17. ↑ 2006 Census Tables: Australia (Georgian)
  18. ↑ ""Georgia's Population 4.497 million - Geostat"". Civil.ge. 29 Kasım 2013. http://www.civil.ge/eng/article.php?id=24835.
  19. ↑ "" ეთნოსები საქართველოში" (Gürcistan’da etnik gruplar)". nplg.gov.ge. 2008. http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/collect/0001/000725/00-Tituli.pdf.
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/18/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.