Genç Dryas

Bu maddenin sonunda bir kaynak listesi olmasına rağmen, metin içi dipnotlar yeterince veya hiç kullanılmadığı için, bazı bilgilerin kaynağı belirsizdir. Maddeye uygun biçimde kaynaklar ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Big Freeze olarak da adlandırılan Genç Dryas 12.800 ile 11.500 yılları arasında meydana gelen soğuk iklim koşulları ve kuraklığın jeolojik kısa dönemidir. Farklı kuramlar öne sürülmesine rağmen Genç Dryas'ın Kuzey Amerika Kıtası buz tabakalarının çözülmesi nedeniyle olduğu düşünülmektedir.

Bu dönem Pleistosen sonunda ve Holosen'den önce gerçekleşmiştir. Bunun bir göstergesi olarak dağ-tundra ismi ile adlandırılırken, daha sonra Dryas Octopetala ismini almıştır. İrlanda'da bu dönem Nahanagan Stadial olarak bilinmektedir. Birleşik Krallık'ta da Loch Lomond Stadial olarak adlandırılan bu dönem en son Grönland Stadial-1 (GS-1) olarak adlandırılmıştır. Genç Dryas da Blytt-Sernander iklim döneminde Kuzey Avrupa bataklık turba katmanları tespit edilmiştir. Dryas Stadials da soğuk dönemler var. 20.000 yıl önce son buzuldan bu yana ısınma eğilimi kesilmiştir. Yaşlı Dryas 3000 yıl sürüyor ve yaklaşık Genç Dryas'tan 1000 yıl önce meydana gelmiştir. Eski Dryas yaklaşık 18.000 ve 15.000 BP arasında gerçekleşmiştir.

Genç Dryas

Ani iklim değişikliği

Genç Dryas önceki Buzul Gerilemesinde ısınmanın aksine, Kuzey Yarımkürede yüksek enlemlerde 12,9-11,5 ka BP arasında buzul koşullarına hızlı bir dönüş gerçekleşmiştir. Ancak başlangıcı hızlı olsa da, bu geçişlerin her biri on yıl kadar bir sürede meydana geldiği düşünülmektedir. GISP2 buzul örnekleri Grönland buz çekirdekleri nitrojen ve argon izotop verilerine göre; Genç Dryas'ta Grönland zirveleri günümüze göre 15° daha soğuk olduğunu göstermektedir. İngiltere'de koleopterana (böceği) Periglasyal koşullarda Icefields ve buzullar arazilerde oluşurken, ova bölgelerde yıllık ortalama sıcaklığı 5°'ye düşmüştür. Ani iklim değişikliği bu dönemde hızlı bir şekilde yaşanmıştır.

Küresel etkiler

Genç Dryas'da Batı Avrupa ve Grönland serin dönemdedir. Kuzey Atlantik'te soğuma birkaç yüz yıl öncesinde olurken; Güney Amerika'da sonlandırılması kesinlik gösterir. Antarktika soğuk iptali Genç Dryas'tan bin yıl önce başlamış, Peter Huybers Genç Antarktika'da ki Dryas'ın Yeni Zelanda ve Okyanusya parçalarından olduğunu ileri sürmüştür. Genç Dryas'ta düşük enlemlerde buz çekirdeği kayıtlarına rastlanmaktadır. Bunun bir örneği, DSR zamanlamasında Sajama buz çekirdeğidir. DSR esnasında Andes iklim değişikliğinde muhtemelen çok yağışlı ve soğuk koşullar meydana gelmiştir. Batı Kuzey Amerika'da Genç Dryas etkileri Avrupa'dan daha az yoğunluktadır, ancak buzul kanıtları Genç Dryas'ın Kuzeybatı Pasifik' de oluştuğunu gösterir.

Görülen diğer özellikler şunlardır;

• Buzul tundra ile İskandinavya ormanını değiştirme
• Artan karla dağın buzullaşması
• Kuzey Avrupa'da toprak akması ve lös yataklarının oluşumu
• Asya çöllerinden kaynaklanarak atmosferde daha fazla toz olması
• Doğu Akdeniz'de kuraklık, tarımı geliştirmek için Natufion kültürünün oluşması
• Kuzey Amerika'da hayvan soyunun tükenmesi

Nedenleri

Geçerli olan teori; Genç Dryas'da Kuzey Atlantik'te önemli azalmalar meydana gelmektedir. Alternatif bir teori; jet stream termohalin dolaşımını yavaşlatmak için eriyen buz tabakasının Kuzey Atlantik'te zorlayarak kuzeye kayarak Kuzey Amerika Kıtasına daha fazla yağmur getirmiştir. Tüm kıtada megafaunal (büyük hayvan) neslinin olmuş olabileceğine dair bazı kanıtlar da vardır. Önceki bazı buzul sonlandırmaları gibi Genç Dryas'da da benzer buzul soğuma dönemleri olduğunun kanıtları vardır.

Kaynakça

1. Berger, W. H. (1990). "The Younger Dryas cold spell – a quest for causes". Global and Planetary Change 3 (3): 219–237. Bibcode:1990GPC.....3..219B.doi:10.1016/0921-8181(90)90018-8.

2. Muscheler, Raimund et al. (2008). "Tree rings and ice cores reveal ¹⁴C calibration uncertainties during the Younger Dryas". Nature Geoscience 1 (4): 263–267. Bibcode:2008NatGe...1..263M. doi:10.1038/ngeo128.

3. Seppä, H.; Birks, H. H.; Birks, H. J. B. (2002). "Rapid climatic changes during the Greenland stadial 1 (Younger Dryas) to early Holocene transition on the Norwegian Barents Sea coast". Boreas 31 (3): 215–225. doi:10.1111/j.1502-3885.2002.tb01068.x

4. Walker, M. J. C. (2004). "A Lateglacial pollen record from Hallsenna Moor, near Seascale, Cumbria, NW England, with evidence for arid conditions during the Loch Lomond (Younger Dryas) Stadial and early Holocene". Proceedings of the Yorkshire Geological Society 55: 33–42.doi:10.1144/pygs.55.1.33.  

5. Mangerud, J.; Andersen, S. T.; Berglund, B. E.; Donner, J. J. (2008). "Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification". Boreas 3 (3): 109–126. doi:10.1111/j.1502-3885.1974.tb00669.x. edit  

6. Alley, Richard B. (2000). "The Younger Dryas cold interval as viewed from central Greenland". Quaternary Science Reviews 19 (1): 213–226. Bibcode:2000QSRv...19..213A. doi:10.1016/S0277-3791(99)00062-1.

7. Alley, Richard B. et al. (1993). "Abrupt accumulation increase at the Younger Dryas termination in the GISP2 ice core". Nature 362 (6420): 527–529. Bibcode:1993Natur.362..527A. doi:10.1038/362527a0.

8. Choi, Charles Q. (2 December 2009). Big Freeze: Earth Could Plunge into Sudden Ice Age. Retrieved 2 December 2009.

9. Severinghaus, Jeffrey P. et al. (1998). "Timing of abrupt climate change at the end of the Younger Dryas interval from thermally fractionated gases in polar ice". Nature 391(6663): 141–146. Bibcode:1998Natur.391..141S. doi:10.1038/34346.

10. Atkinson, T. C. et al. (1987). "Seasonal temperatures in Britain during the past 22,000 years, reconstructed using beetle remains". Nature 325 (6105): 587–592.Bibcode:1987Natur.325..587A. doi:10.1038/325587a0.

11. How Stable was the Holocene Climate?

12. http://www.sciencedaily.com/releases/2010/09/100908132214.htm

13. Thompson, L. G. et al. (2000). "Ice-core palaeoclimate records in tropical South America since the Last Glacial Maximum". Journal of Quaternary Science 15 (4): 377–394. . Bibcode:2000JQS....15..377T. doi:10.1002/1099-1417(200005)15:4<377::AID-JQS542>3.0.CO;2-L.  

14. Friele, P. A.; Clague, J. J. (2002). "Younger Dryas readvance in Squamish river valley, southern Coast mountains, British Columbia". Quaternary Science Reviews 21 (18–19): 1925–1933.Bibcode:2002QSRv...21.1925F. doi:10.1016/S0277-3791(02)00081-1.

15. Broecker, Wallace S. (2006). "Was the Younger Dryas Triggered by a Flood?".Science 312 (5777): 1146–1148. doi:10.1126/science.1123253. PMID 16728622

16. Eisenman, I.; Bitz, C. M.; Tziperman, E. (2009). "Rain driven by receding ice sheets as a cause of past climate change". Paleoceanography 24 (4): PA4209. Bibcode:2009PalOc..24.4209E. doi:10.1029/2009PA001778. edit

17. LaViolette PA (2011). "Evidence for a Solar Flare Cause of the Pleistocene Mass Extinction" (pdf). Radiocarbon 53 (2): 303–323. Retrieved 20 April 2012.

18. Carlson, A. (2008). "Why there was not a Younger Dryas-like event during the Penultimate Deglaciation". Quaternary Science Reviews 27 (9–10): 882–887. Bibcode:2008QSRv...27..882C. doi:10.1016/j.quascirev.2008.02.004.