Gomidas Vartabed
Komitas Vardapet, Gomitas veya gerçek adıyla Soğomon Kevork Soğomonyan Ermenice yazılımı ile ("Սողոմոն Գևորգի Սողոմոնյան" - "Կոմիտաս Վարդապետ") (26 Eylül 1869, Kütahya - 22 Ekim 1935, Paris), Osmanlı Ermenisi besteci, müzikolog ve koro şefi.
Hayatı
Soğomon Soğomonyan müzikle içli dışlı ve sadece Türkçe konuşan Kütahyalı bir aile içinde doğmuş, 1 yaşındayken annesi, 11 yaşındayken babası ölmüştür. 1880 yılına kadar babaannesinin yanında büyümüş, o yıl içinde iyi bir eğitim alabilmesi için Bursa'daki anneannesi ve dedesinin yanına gönderildi. Dört ay sonra babasının ölüm haberini alması üzerine Kütahya'ya döndü.[1] Eçmiadzin'deki Ermeni kilisesi ruhban okuluna giderek 1895'te buradan mezuniyetiyle papaz olmuştur. 7. yüzyılda yaşamış bir Ermeni halk ozanı olan Katolikos Gomidas'ın ismine atfen Komitas adını almıştır. 'Papaz' anlamına gelen 'Vardapet' unvanı ile birlikte anılmaya başlandı.
Eçmiadzin Manastırı korosunda bulunduktan sonra 1896'da Berlin'e giderek Kaiser Friedrich Wilhelm Üniversitesi'ne kaydolmuş ve müzikoloji öğrenimi görmüştür. 1899'da müzikoloji doktoru payesini almış ve Eçmiadzin'e dönmüştür.
Kırsal kesimde geziler yaparak 3000 kadar Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş ve eşsiz bir koleksiyon oluşturmuştur. Türkçe, Kürtçe ve Farsça derlemeleri de vardır.
En önemli özgün eseri İlahi Litürji Badarak'tır. 1892'de bestelemeye başladığı bu eseri bitirememiştir. Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne Avrupa dışından kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur. Avrupa'da, Türkiye'nin çeşitli yerlerinde ve Mısır'da müzik icra etmiş, konuşmalar yapmıştır.
1910 sonrasında İstanbul'da yaşamıştır. 300 üyeli Gusan Korosu'nu kurmuştur.
Tehcir Kanunu sonrası
Komitas, 24 Nisan 1915 tarihli Tehcir Kanunu gereğince tutuklanan 235 Ermeni ileri geleni arasındaydı. Ertesi gün 180 kadar İstanbullu Ermeni ile birlikte trene bindirilerek Çankırı'ya sürgün edildi. Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edib Adıvar ve yabancı diplomatların girişimleri üzerine Talat Paşa'nın özel emriyle,[2] diğer 8 Ermeni sanatçısı ile birlikte İstanbul'a dönmesine 7 Mayıs'ta izin verildi. Dönüşünden sonra akıl sağlığını yitiren Komitas, önce Şişli'deki La Paix hastanesine, ardından hayatının son 20 yılını geçireceği Paris'teki bir senatoryuma yatırıldı. Hayatının son 18 yılında hiç piyano çalmadı, beste yapmadı, şarkı söylemedi ve konuşmadı. 20 Ekim 1935 tarihinde Paris'te öldü.
.jpg)
Adı verilen eserler
- Eçmiadzin'in merkezi meydanı.
- Erivan Komitas Devlet Musik Konservatuvarı.
- Erivan'ın Arabkir ilçesinin ana caddesi olan Komitas Bulvarı.
- Yazar şair ve müzisyenlerin yer aldığı Komitas Park ve Mezarlığı.
- Adı verilen mezarlığın yanındaki Komitas Müzesi.
Adına yapılan heykeller
Gomidas'ın Erivan'daki dev heykeli.
Erivan'da adı verilen Komitas Park ve Mezarlığında bulunan mezar taşı ve heykeli.
Eçmiadzin'deki heykeli.
Kaynakça
- ↑ Dadyan, Sara, Osmanlı'nın Gayrimüslim Tarihinden Notlar, Yeditepe Yayınları, s. 247
- ↑ Devlet arşivleri.