Hacı Çelebi Han
| Hacı Çelebi Han | |
|---|---|
| 1. Şeki hanı | |
| Hüküm süresi | 1743 – 1755 |
| Sonra gelen | Ağakişi Bey |
| Çocukları |
Ağakişi Bey Hasan ağa Cafer ağa Hacı Abdülkadir Han |
| Hanedan | Çelebi Hanedanı |
| Babası | Şekili Kurban Efendi |
| Ölüm |
1755 Şeki, Şeki Hanlığı |
| Dini | İslam |
Hacı Çelebi Han (Azerice: Hacı Çələbi Xan)(d. ? - ö. 1755, Şeki Hanlığı) - Çelebi Hanedanı'nın kurucusu ve Şeki Hanlığı'nın ilk hanı. 1551 yılında Safevi şahı I. Tahmasb'a karşı çıkan Şeki isyanının lideri Derviş Muhammed Han'ın torunudur.
Hayatı
1551 yılında Safevi Şahı I. Tahmasp, Şeki'nin bağımsızlığına son verip, onu Safeviler Devleti'nin idaresi altına aldı. Safevilerin yıkılmasından sonra yönetime geçen Nadir Şah Afşar, aktif bir fetih politikası yürüttüğünden onun büyük ordusunun masraflarının karşılanması için vergiler arttırıldı. Şah'ın atadığı yöneticilerin halktan aşırı vergi toplamasına karşı çıkan Şeki ayanları bu yöneticilerden biri olan Melik Necef'i Nadir Şah'a şikâyet ettiler. Şah Şekililerin şikâyetine cevaben halkın saygı duyduğu Hacı Çelebi adlı şahsı Melik Necef'in işlerini takip etmesi için görevlendirdi. Normalden fazla miktarda vergi toplayan Melik Necef'le Hacı Çelebi arasındaki gerginlik sürekli artmaktaydı. Melik Necef'i şikâyet etse de bir sonuca ulaşamayan üstüne üstlük idam cezasından zor kurtulan Hacı Çelebi, onu 1743 yılında öldürtür.[1]
O dönemde Şirvan ve Doğu Gürcistan'da İran aleyhine isyanlar çoğaldığından İran Şahı Nadir Şah, Hacı Çelebi'yi cezalandırmak için 1744 yılının sonbaharında 15.000 kişilik orduyla Şeki seferine çıktı. Hacı Çelebi arkadaşlarıyla birlikte Şeki şehrinden 8 km uzakta Kiş köyünün yakınlarındaki "Gələsən Görəsən" ("Gelirsin Görürsün") Kalesine sığındı. Yol dar derelerden geçtiği için Nadir Şah, ordusunun esas kuvvetlerini cephanesiyle birlikte Kotan bölgesinde sakladı.[2] Birkaç gün durmadan devam eden savaş sonucu, Nadir Şah 500 asker kaybederek Berde'ye geri çekilmek zorunda kaldı. Berde'de bir müddet kalan Nadir Şah, daha sonra Derbent'e ilerledi. 1745 yılının başlarında Nadir Şah, yeniden kaleye saldırı düzenledi. Fakat, yine amacına ulaşamayınca kale önüne 3.000 asker bırakarak bölgeyi terk etti. Yalnız 1746 yılının Mart ayında çıkan kıtlık ve kalede meydana gelen durum sebebiyle Hacı Çelebi, Nadir Şah'ın hakimiyetini tanıdığını bildirdi. Nadir Şah da Hacı Çelebi'yi affederek onu yeniden Şeki'ye hakim tayin etti. 1747'de Nadir Şah'ın öldürülmesiyle zaten çökmekte olan İran Devleti tamamen çöktü ve 1743'te temelleri atılan Şeki Hanlığı, kesin olarak bağımsızlığını kazandı ve Hacı Çelebi, kendini bağımsız bir han ilan etti.