Hasan Kâfî el-Akhisârî

Hasan Kâfî el-Akhisârî (1544 - 1616) Osmanlı yazar ve sosyal bilimcisi; özellikle mantık ve kelam (İslam teolojisi) konularında birçok eser vermiştir. Siyaset bilimi üzerine görüşleriyle de tanınan Hasan Kâfî el-Akhisârî siyasî düşüncede pragmatist ve gerçekçi bir bakış açısına sahipti.

Önde gelen eserlerinden biri bir siyasetname veya ıslahatname olan Usûl el-Hikem fî Nizâm el-'Âlem isimli siyaset bilimi ve sosyoloji konulu eseridir. Eser toplumsal ve siyasi sorunları ele almakta, sorunların kaynağına dair varsayımlar sunmakta ve çeşitli çözüm yolları önermektedir. 1596'da yazılan eserde, eserden önce yazılmış farklı yazarların çeşitli siyasi ve toplumsal konulu eserlerinden de yararlanılmıştır. Yararlanılan kaynaklara örnek vermek gerekirse; Kâdî Beyzâvî tarafından yazılmış ve Envâr el-Tenzîl ve Esrâr el-Te'vîl ismini taşıyan tefsir ile Zemahşerî tarafından kaleme alınmış Rebî' el-Ebrâr ismini taşıyan nasihatname örnek verilebilir. Hasan Kâfî Usûl el-Hikem fî Nizâm el-'Âlem eseriyle, Osmanlı siyaset tarihinde yeni bir siyasetname ve ıslahatname akımına ("Usûl el-Hikem" geleneği) yol açmıştır. Örneğin kendisinden sonra Hasan Beyzâde Usûl el-Hikem fî Nizâm el-'Âlem isimli eserini yazarken, tanınmış Osmanlı yayımcı ve yazarı İbrahim Müteferrika da Usûl el-Hikem fî Nizâm el-Ümem isimli eserini kaleme almıştır.