Hava kirliliği
Hava kirliliği, canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyen ve havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerinde miktar ve yoğunluğa ulaşmasıdır.
Bir başka deyişle hava kirliliği; havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve uzun sürede atmosferde bulunmasıdır. İnsanların çeşitli faaliyetleri sonucu meydana gelen üretim ve tüketim aktiviteleri sırasında ortaya çıkan atıklarla hava tabakası kirlenerek, yeryüzündeki canlı hayatını olumsuz yönde etkilemektedir.
Hava kirliliği yüzünden her sene 7 milyon kişi ölmekte.[1][2]
Kaynaklar
Isınmadan kaynaklanan hava kirliliği
Isınma amaçlı, düşük kalorili ve kükürt oranı yüksek kömürlerin [3] yaygın olarak kullanılması ve yanlış yakma tekniklerinin uygulanması hava kirliliğine yol açar.
Motorlu taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliği
Nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine paralel olarak, sayısı hızla artan motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları, hava kirliliğinde önemli bir faktör oluşturmaktadır, mesela partikül.
Sanayiden kaynaklanan hava kirliliği
Sanayi tesislerinin kuruluşunda yanlış yer seçimi, çevrenin korunması açısından gerekli tedbirlerin alınmaması (baca filtresi, arıtma tesisi olmaması vb.), uygun teknolojilerin kullanılmaması, enerji üreten yakma ünitelerinde vasıfsız ve yüksek kükürtlü yakıtların kullanılması, hava kirliliğine sebep olur.
Hava kirliliğinin sonuçları
Kirli hava, insanlarda kronik obstrüktif akciğer hastalığının v.s. artmasına sebep olmaktadır.[4] Örneğin; kurşunun alyuvarnın gelişmesini ve olgunlaşmasını engellediği, kanda ve idrarda birikerek sağlığı olumsuz yönde etkilediği, karbon monoksit (CO)'in ise, kandaki hemoglobin ile birleşerek oksijen taşınmasını aksattığı bilinmektedir. Bununla birlikte kükürt dioksit (SO2)'in, üst solunum yollarında keskin, boğucu ve tahriş edici etkileri vardır. Özellikle duman akciğerden alveollere kadar girerek olumsuz etki yapmaktadır. Cilt hastalıkları, saç dökülmesi, akciğer hastalıkları ve kansere yol açtığı somut bir gerçektir.[5] Ayrıca kükürt dioksit ve ozon bitkiler için zararlı olup; özellikle ozon, ürün kayıplarına sebep olmakta ve ormanlara zarar vermektedir. Kirli hava kilo yapar [6] ve genleri etkiliyor.[7]
300 milyon çocuk 'zehir soluyor'.[8]
Sanayi, endüstri ve ısınmada kullanılan fosil yakıtlar ile ormanların tahribi ve arazi değişmesi sonucu, atmosferdeki karbondioksit miktarının %5 oranında arttığı tespit edilmiştir. Bunun ise küresel ısınmaya yol açabileceği öngörülmektedir.
Hava kirliliğini önlemek için alınabilecek tedbirler
- Karbon piyasası [9]
- Kentlerde kömür kullanmaz [10]
- Elektrikli araçlar [11]
- Sanayi tesislerinin bacalarına filtre takılması sağlanmalı, ayrıca sanayi kuruluşları yer seçimi düzenli yapılmalı,
- Evleri ısıtmak için yüksek kalorili kömürler kullanılmalı, her yıl bacalar ve soba boruları temizlenmeli,
- Pencere, kapı ve çatıların izolasyonuna önem verilmeli,
- Kullanılan sobaların TSE belgeli olmasına dikkat edilmeli,
- Doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılarak, özendirilmeli,
- Kalorisi düşük olan ve havayı daha çok kirleten kaçak kömür kullanımı engellenmeli,
- Kalorifer ve doğalgaz kazanlarının periyodik olarak bakımı yapılmalı,
- Kalorifercilerin ateşçi kurslarına katılımı sağlanmalı,
- Yeni yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma sistemleri kullanılmalı,
- Toplu taşıma araçları yaygınlaştırılmalı,
- Sanayi tesisleri kurulurken yeşil alanlar artırılmalı, planlanmalı, sanayi atıklarının yeterince filtre edilmeden havaya verilmesi önlenmeli,
- Kentlerde arabaların egzozlarından kaynaklanan kirliliğin azaltılması için önlemler alınmalıdır. Bu kirleticiler kış aylarında ozon oluşmasına neden olduğu için canlıların solunumunu güçleştirir.
- İnsanlar toplu taşımacılığa özendirilmeli, yakıt olarak kullanılan doğal gazın toplu ulaşım araçlarında kullanılması yaygınlaştırılmalı
- Ormanların tahribatı önlenmeli, ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmeli,ağaçlar kesilmemelidir
Maliyet
Hava kirliliğinin maliyeti 225 milyar dolar.[12] Temizliğin getirdiği fayda masraflardan daha büyük.[13]
| ||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ↑ "DSÖ: Hava kirliliği nedeniyle dünyada her yıl 7 milyon kişi ölüyor!". Medikal Akademi. https://www.medikalakademi.com.tr/dso-hava-kirliligi-nedeniyle-her-yil-7-milyon-kisi-oluyor/.
- ↑ "İlk kez hava kirliliği ve enerji raporunu açıklayacak". Businiss Ankara. http://www.businessankara.com/ekonomi-haberleri/ilk-kez-hava-kirliligi-ve-enerji-raporunu-aciklayacak.html.
- ↑ [www.mdpi.com/2071-1050/8/1/73/pdf "Assessing Air Quality in Turkey"]. www.mdpi.com/2071-1050/8/1/73/pdf.
- ↑ "Hava Kirliliği Ve Hekimler Sempozyumu". 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160323192055/http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/adana-haberleri/hava-kirliligi-ve-hekimler-sempozyumu_239397/.
- ↑ "Hava Kirliliği ve İstanbul; Alarm zilleri". Heinrich Böll Stiftung Derneği. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160823121158/https://tr.boell.org/tr/2016/04/12/hava-kirliligi-ve-istanbul-alarm-zilleri.
- ↑ "Kirli hava neden kilo yapar?". BBC. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160303_vert_fut_hava_kirliligi_obezite.
- ↑ "Kirli hava genleri nasıl etkiliyor?". BBC. http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160211_vert_fut_hava_kirliligi.shtml.
- ↑ "BM: 300 milyon çocuk 'zehir soluyor'". BBC. http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-37824310.
- ↑ "Prof. Akbay: Hava kirliliğine çözüm, karbon piyasası". Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/prof-akbay-hava-kirliligine-cozum-karbon-piy-40276507.
- ↑ "Vatandaşa kömür yerine doğalgaz yardımı yapılsın". Durus Gazetesi. http://www.durusgazetesi.com/siyaset/vatandasa-komur-yerine-dogalgaz-yardimi-yapilsin-h37443.html.
- ↑ "Elektrikli araçlar 10 yıl içinde hava kirliliğini ortadan kaldıracak". Donanım Haber. https://www.donanimhaber.com/otomobil-teknolojileri/haberleri/Elektrikli-araclar-10-yil-icinde-hava-kirliligini-ortadan-kaldiracak.htm.
- ↑ "Hava Kirliliği En Ölümcül Çevre Kirliliği". VOA. http://www.amerikaninsesi.com/a/hava-kirliligi-en-olumcul-cevre-kirliligi/3520932.html.
- ↑ "Co-benefits of mitigating global greenhouse gas emissions for future air quality and human health". Nature. DOI:10.1038/nclimate2009. http://www.nature.com/nclimate/journal/v3/n10/full/nclimate2009.html.