Hiperpiron

Hiperpiron (Yunanca: νόμισμα ὑπέρπυρον) geç Orta çağda Bizans parası, Bizans İmparatorluğu sikkesi olarak Solidusun yerini almıştır.

Tarih

İmparator I. Manuil Komnenos'un (1143–1180 arası hükümdar) Hiperpiron parası, tipik scyphate (fincan şekilli) formu gösterir.

Bizans İmparatorluğu'nun geleneksel sikkesi olan solidus'un ya da nomisma'nın yerini almıştır. Yedi yüzyıl boyunca 24 ayar altından yapılan ve değeri yüksek sikkeler 1030lardan 1080lere kadar değeri düşmüştür, son on yılda yaşanan askeri felaketler ve iç savaşlarlarla sikkenin altın içeriği nerdeyse sıfıra indi.^[1] Sonuçta 1092 yılında İmparator I. Aleksios Komnenos (r. 1081–1118) Bizans para sisteminde esaslı bir revizyona giderek yeni bir altın sikke hyperpyron'u ("aşırı-rafine") devreye soktu. Bu paranın standardı solidus ile aynı olacak şekilde 4.45 gram ağırlığındaydı fakat dolaşımda olan değeri düşmüş sikkelerin geri dönüşümü nedeniyle altın içeriği (24 ayar yerine 20,5 ayar) daha azdı.^[2]

Hiperpiron, 14 yüzyıl ortalarına kadar, Bizans tarafından basılan altın sikkelerde standart altın sikke olarak kaldı. Fakat nihayetinde kıymeti azaltıldı: İznik İmparatorluğu (1204–1261) yönetimi altında, altın içeriği 18 ayara düşürüldü, VIII. Mihail Paleologos (r. 1259–1282) yönetimi altında, altın içeriği 15 ayara düşürüldü onun oğlu ve ardılı II. Andronikos Paleologos (r. 1282–1328) yönetimi altında, altın içeriği 12 ayara düşürüldü. Aynı zamanda sikkelerin kalitesi de düştü.ve 14. yüzyılda ağırlıkları yeknesaklıktan çok uzaktı.^[3] Son hiperpiron ve bu nedenle Bizans'ın son altın sikkesi İmparator VI. Yoannis Kantakuzinos (r. 1347–1352) tarafından bastırıldı. İsim kullanımda sadece para birimi olarak kullanılmaya devam etti, 24 keratia bölündü.^[4]

İsim, Batı Avrupalılar (Latince: perperum, İtalyanca: perpero) ve Balkanların Slav ülkeleri (perper, iperpero, v.b.) tarafından çeşitli formlarda para birimi yanında, genellikle gümüş olarak farklı sikkeleri belirtecek şekilde benimsenmiştir.^[5] Daha sıklıkla hiperpiron, özellikle İtalya tüccarlar arasında olmak üzere Batı'da bezant olarak kullanılmıştır.

Komnenos Hanedanı döneminde, hiperpiron, üç Elektrum trachea, 48 billon trachea ya da 864 bakır tetartera'ya denkti, trachea'nın değerinin düşmesiyle zamanla 12 electrum trachea ve 288'den 384 billon trachea geldi.^[6] 14. yüzyılda hiperpiron, 12 yeni gümüş basilika, 96 tournesia, 384 bakır trachea ve 768 bakır assaria'ya denk hale geldi.^[7]

Kaynakça

1. Grierson 1999, s. 10.
2. Grierson 1999, s. 11; Kazhdan 1991, s. 964.
3. Grierson 1999, ss. 11–12.
4. Grierson 1999, s. 12; Kazhdan 1991, ss. 964–965.
5. Kazhdan 1991, s. 965.
6. Grierson 1999, s. 44.
7. Grierson 1999, s. 45.

Kaynaklar

• Grierson, Philip (1999). Byzantine Coinage. Washington, DC: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88402-274-9. http://www.doaks.org/resources/publications/doaks-online-publications/byzantine-coinage. 
• Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6. 

İleri okuma

• Grierson, Philip (1982). Byzantine Coins. London: Methuen. ISBN 978-0-416-71360-2. http://books.google.com/books?id=_kpOCsoUwksC. 
• Hendy, Michael F. (1989). The Economy, Fiscal Administration and Coinage of Byzantium. London: Variorum Reprints. ISBN 0-86078-253-0. http://books.google.com/books?id=xjxoAAAAMAAJ. 
• Hendy, Michael F. (1985). Studies in the Byzantine Monetary Economy c. 300–1450. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-24715-2. http://books.google.com/books?id=STZV-gc--04C.