III. İsmail
| III. İsmail | |
|---|---|
| Fatımi Halifesi | |
| Hüküm süresi | 1749-1773 |
| Önce gelen | II. Süleyman |
| Sonra gelen | Şahruh Şah Afşar |
| Hanedan | Safevi Hanedanı |
| Babası | Seyyid Murtaza Mirza |
| Annesi | Meryem beyim Safevi |
| Doğum |
1733 İsfahan, İran |
| Ölüm |
1773 Abadan, Huzistan, İran |
| Dini | Şii İslam |
Şah III. İsmail Ebu Turab (Farsça: شاهاسماعیل سوم), III. İsmail Safevi, Şah İsmail Seyyid Murtaza oğlu Safevi - İran şehinşahı, Safeviler hanedanı devletinin XIII. hükümdarı. Aslında hiçbir gücü olmamıştır. Devleti adına Zend Kerim Han yönetmiştir.
Hayatı
Şah III. İsmail 1733 yılında doğdu. Sultan Hüseyin'in soyundandır, babası Seyyid Murtaza Mirza, annesi Safevi hükümdarı Şah Hüseyin'in kızı Meryem Begim'dir.
1747 yılında Nadir Şah öldürüldükten sonra İran'da ve Azerbaycan'da iktidar mücadelesi başladı. İran'ın güneyinde de kendilerine Şiraz şehrini başkent seçen Fars Zend sülalesi egemenlik mücadelesi izlemekteydi. Onlara gore, Nadir Şah'ın öldürülmesi ve Afşarlar İmparatorluğu'nun parçalanmasının en büyük nedenlerinden biri de Safevi hanedanı mensuplarının hala kendilerini İran siyaseti içinde görülmeleri idi. Kerim Han Zend ve Ali Merdan Han Bahtiyari bu politik gerçeği kendi yararlarına ustalıkla kullandılar.
1747 - 1749 döneminde Nadir Șah'in varislerinden oluşan Afşar hanedanlığı de derin bir siyasi kriz geçirmekte idi. Hakimiyet uğruna mücadeleler ve iç çekişmeler sonucunda devletin kendilerine bağlantıları zayıflamıştı. Bu sülalenin egemenliği sadece Horasan üzerinde kalmıştı. Aralık 1749'da yapılan bir saray darbesi sonucunda Şahruh İran şahlığından atıldı. 19 Ocak 1750'de ise Afşar Hanedani şahi olarak iktidara, II. Süleyman Şah Hatai adı ile Mir Seyyid Muhammed getirildii. Fakat az sonra Mart 1750'de yeni saray darbesi sonucunda II. Süleyman Şah Hatai de şahlık makamından atıldıı ve șahlık tahtına yeniden Şahruh Şah Afşar getirildi.
Bu olaylarla eş zamanlı olarak, Ocak 1750'de İsfahan'a hakim olan Ali Merdan Han Bahtiyari ve Kerim Han Zend tarafından, Isfahan'daki Şahlık tahtina III. Şah İsmail ismi ile Safavi Hendani üyesi 17 yaşındaki İsmail getirildi. Böylece hukuken yasal olarak İran'da Safeviler hanedanı şahlık unvanini geri almaktaydı. Fakat Şah İsmail Safavi'nin hiçbir gerçek iktidar gücü ve egemenliği bulunmuyordu. Devleti onun adına "Vekil'ul Reaya" adı ile Kerim Han Zend yönetiyordu. Aslında Zendler ve Bahtiyariler Şah III. İsmail Safavi'yi halkı yatıştırmak ve kendi egemenliklerine bir resmi hukuki taban kurmak için kullandılar. Onun için III. Ismail Safavi'yi İran'ın güneyinde Abadan şehrindeki kalede devamlı göz hapsinde bulundurdular ve orada hiçbir görev yapmadan oturmasını sağladılar. Ali Merdan Han Bahtiyari öldürüldükten sonra Kerim Han Zend, tek başına İran'ın güneyini kontrol etmeye başladı. Bu dönemde Şah III. İsmail yine de Abadan kalesinde hapiste tutuldu.
1773 yılında Şah III. İsmail Safevi İran'ın güneyinde Huzistan vilayetindeki Abadan kenti kalesinde gözaltında bulunmakta iken öldü.