James Barry Munnik Hertzog
| James Barry Munnik Hertzog | |
|---|---|
 | |
| Güney Afrika Başbakanı | |
| Görev süresi 30 Haziran 1924 - 5 Eylül 1939 | |
| Hükümdar | V. George VIII. Edward VI. George |
| Yerine geldiği | Jan Christiaan Smuts |
| Yerine gelen | Jan Christiaan Smuts |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 3 Nisan 1866 Wellington, Kap Kolonisi |
| Ölüm | 21 Kasım 1942 (76 yaşında) Pretoria, Güney Afrika Birliği |
| Partisi | Ulusal Parti (NP) Birleşik Parti (VP) |
James Barry Munnik Hertzog, (d. 3 Nisan 1866, Wellington, Kap Kolonisi - ö. 21 Kasım 1942, Pretoria, Güney Afrika Birliği), 1924-39 arasında Güney Afrika Birliği'nin başbakanlığını yapan asker ve devlet adamı. Britanya'nın Güney Afrika üzerindeki egemenliğine karşı çıkmış, ülkenin beyaz nüfusunu oluşturan İngilizlerle Boerlerin (Afrikaner) eşit haklara sahip olmaları gerektiğini savunmuştur.
Yaşamı
Stellenbosch'taki Victoria College'da ve Amsterdam Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördü. 1892-95 arasında Pretoria'da avukatlık yaptı. 1895'te Oranj Bağımsız Devleti'nde yüksek mahkeme üyeliğine atandı. Boerlerle İngilizler arasındaki Güney Afrika Savaşı (1899-1902) sırasında, generalliğe yükselerek, Oranj Bağımsız Devleti'ne bağlı birliklerin başkomutan yardımcısı oldu. Çarpışmalarda yetenekli ve cesur bir gerilla önderi olarak kendini gösterdi. Savaşın sürdürülmesinden yana olmasına karşın, Boerlerin bağımısızlıklarını yitirmeleriyle sonuçlanan Vereeniging Barışı'nı (Mayıs 1902) imzalamak zorunda kaldı.
Bir süre sonra Oranj Birliği (Orangia-Unie) adlı bir parti kurarak siyasete atılan Hertzog, nüfusunun büyük bölümünü Boerlerin oluşturduğu Oranj Bağımsız Devleti'ne özerklik tanınmasının ardından (1907) bakan olarak hükümete girdi. Bu görevi sırasında Felemenkçenin resmi dil olmasını savunması ülke içinde büyük bir tartışma başlattı. 1910'da Louis Botha başkanlığındaki ilk Güney Afrika Birliği hükümetinde görev aldıysa da, aşırı milliyetçi görüşleri nedeniyle 1912'de kurulan yeni Botha hükümetine alınmadı. 1914'te kurduğu Ulusal Parti (NP) I. Dünya Savaşı sırasında Britanya'ya etkin destek sağlayan Botha'ya karşı yürüttüğü muhalefetle önemli bir siyasi güç durumuna geldi.
Başbakanlığı
Hertzog 1924'te İşçi Partisi'nin desteğiyle başbakan oldu. Başbakanlığı sırasında Güney Afrika Birliği'nin bayrağı kabul edildi. Afrikaner dili İngilizcenin yanında ülkenin ikinci resmi dili oldu ve yerli sanayiler koruma altına alındı. 1925'te çıkarılan Ücretler Yasası'yla oluşturulan İşçi Dairesi'yle tarım işçileri, hizmetçiler ve devlet memurları dışındaki vasıfsız çalışanlar için asgari ücret uygulamaya kondu. Ayrıca oluşturulan bir Ücret Kurulu'yla etnik kökenine bakılmaksızın belirli işler için belirli bir ücret uygulamasına gidildi (beyazlar bu uygulamadan en çok yararlanan kesim oldu).[1] 1927'de çıkarılan Emeklilik Yasası'yla Beyaz çalışanlar için emeklilik hakkı tanındı. Beyaz olmayanlar için de beyazların maaşının yüzde 70'ini geçmeyecek biçimde emekli maaşı bağlanması kararlaştırıldı.
Bu dönemde Britanya'nın dominyonlarıyla ilişkilerini düzenlemek üzere toplanan çeşitli imparatorluk konferanslarına da katılan Hertzog, başta ayrılma hakkı olmak üzere dominyonlarına Britanya'yla eşit haklar tanıyan Westminster Tüzüğü'nün (1931) kabul edilmesinde önemli rol oynadı.
Parti içinde başgösteren çekişmeler ve altın standardını korumaya yönelik politikasının başarısızlıkla sonuçlanması üzerine 1933'te Jan Smuts'la bir koalisyon hükümeti kurmak zorunda kaldı. Hertzog'un önderliğindeki NP'yle Smuts'un başkanı olduğu Güney Afrika Partisi ertesi yıl Birleşik Parti (VP) adlı yeni bir partinin çatısı altında birleştiler. Boerlerden büyük destek gören Hertzog, bu dönemde Siyahlarla beyazlar arasındaki eşitsizlikleri daha da artıran, Kap'ta yaşayan Bantuların seçilme haklarını ellerinden alan ve Yerlileri belirlenmiş bölgelerde oturmaya zorlayan ırkçı bir politika izledi. Ama Siyahlara karşı daha katı önlemler alınmasını savunan Daniel F. Malan önderliğindeki Arınmış Ulusal Parti, Hertzog'un izlediği politikaları yetersiz bularak hükümete karşı güçlü bir muhalefet yürüttü.
Hertzog'un partisi 1938 seçimlerinde büyük bir zafer kazandıysa da seçimlerden kısa süre sonra II. Dünya Savaşı'nın başlaması, iç politika konularında görüş birliği içinde olan partinin Güney Afrika'nın savaştaki rolü konusunda bölünmesine ve Hertzog'un iktidardan uzaklaşmasına yol açtı. Hertzog ülkenin savaşta tarafsız kalmasını, Smuts ve yandaşları ise Güney Afrika'nın Britanya'yı desteklemesini savunuyorlardı. Hertzog 4 Eylül 1939'da parlamentoya sunduğu tarafsızlık önerisinin 67'ye karşı 80 oyla reddedilmesi üzerine başbakanlıktan istifa etti, Smuts yeni hükümeti kurdu.
Hertzog bundan kısa süre sonra Malan önderliğindeki Arınmış Ulusal Parti'yle anlaşmazlıklarını gidererek muhalefetin önderi durumuna geldi. İki parti arasındaki birlik, Malan yandaşlarının, Hertzog'un Güney Afrika'da yaşayan İngilizlerle Boerlere eşit haklar tanınmasını öngören programını reddetmesine değin sürdü. Hertzog bu olayların ardından, 1940 sonlarında siyasi yaşamdan çekildi.
Kaynakça
| ||||||