John Bull
John Bull, (Boğa John), edebiyatta ve siyasal karikatürde, Büyük Britanyayı ya da İngiltere'yi ya da İngiliz karakterini temsil eden düşsel kişi.
Yaratıcısı, İskoç matematikçi, hekim ve yazar John Arbuthnot bu tipi, 1712'de beş risalelik bir dizi halinde yayımlanan uzun alegorik öyküsünde geliştirmişti. Aynı yıl diziyi, The History of John Bull (John Bull'un Öyküsü) adıyla kitaplaştırdı. Öyküde dürüst bir giysi imalatçısı olan Bull'un (Boğa), manifaturacı arkadaşı Nicholas Frog'la (Kurbağa) birlikte, ticarete müdahale eden Lewis Baboon'a (Maymun) karşı mücadelesi anlatılıyordu; Nicholas Felemenk Cumhuriyeti'ni, Lewis ise Fransa kralı XIV. Louis'yi simgelemekteydi. Yaygın biçimde okunan bu yergili öykü Bull'u, 18. yüzyılın siyasal yazılarında en popüler karakterlerinden biri yaptı.
Daha sonra Fransız Devrimi ve Napoléon Savaşları sırasında John Bull karikatürlerde görülmeye başladı. James Gillray ve Thomas Rowlandson gibi yergicilerin fırçasında karikatürcünün siyasal görüşlerine göre borçtan, vergiden ya da baskılardan omuzları çökmüş, iri yarı ve kaba görünümlü, aptal bir kişiliğe dönüştü. Elli yıl geçmeden "HB" (John Doyle), John Bull'un toplumsal konumunu değiştirerek onu kerliferli, işleri yolunda bir İngiliz olarak yeniden canlandırdı. Ama bu yerli bir yorumdu; yabancı karikatürcüler ise John Bull'u, "Hain Albion" biçiminde yorumladılar.
19. yüzyılın ortalarından başlayarak, özellikle de Punch dergisinde yayımlanan karikatürler John Bull'u herkese tanıttı. En yaygın ve tanınmış John Bull tipi, Punch karikatürcülerinden John Leech ile Sir John Tenniel'ın yarattığı tipti. Bu karikatürlerde John Bull, kimi zaman Britanya bayrağından (Union Jack) yapılma bir yelek giymiş ve yanında bir buldog olan, sağlam yapılı, neşeli ve dürüsüt bir çiftçi olarak canlandırıldı. Giderek uluslararası bir ün kazanan John Bull'un adı kitaplarda, oyunlarda ve dergi başlıklarında görülmeye, çeşitli mallarda ticari marka olarak kullanılmaya başladı.
Kaynaklar
- Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki John Bull maddelerinden yararlanılmıştır.