Kötülüğün Döngüsü
| Kötülüğün Döngüsü | |
|---|---|
| Özgün ismi: | Turning of the Screw |
| Müzik: | Benjamin Britten |
| Libretto: | Myfanwy Piper |
| Galası: | 14 Ekim 1954 |
| İlk gösterim yeri: | Teatro di Fenice, Venedik |
| Oyuncular: | *Anlatıcı: Tenöor
|
Kötülüğün Döngüsü (İngilizce: Turning of the Screw) Ingılız opera bestecisi Benjamin Britten tarafından bestelenmiş Prolog ve İki Perde'den oluşan bir oda operasıdır. Eserin librettosu romancı Henry James'in aynı isimli hayalet öyküsünden ilham alınarak uyarlanmıştir ve bestecinin bir aile dostu olan ve Briten'in birçok opera eserine sahne dekorlarını hazırlayan modern İngiliz ressamı John Piper'in karısı olan, "Myfanwy Piper" tarafından İngilizce olarak hazırlanmıştır. Eserin konusu opera sanatının geleneksel temalarının dışına çıkıp günsel sorunlardan olan çocuklara yönelik şiddet ve taciz konularını işlemektedir. Müziksel olarak ise eser bir tema ve 15 serilik onikilik sisteme göre yazılmış varyasyonlardan oluşmakta ve orkestranın aktif olarak katkısını içermektedir.
Bu eser 1954 Venedik Biennale tarafından verilen siparişe göre hazırlanmış ve prömiyeri 14 Ekim 1954'de Teatro La Fenice, Venedik'te sahnelenmiştir. Bu operanın ilk orijinal ses kayıtı da aynı yıl yapılmıştır. Prömiyer de ve ilk ses kayıtları icin orkestra şefliğini eserin bestecisi Benjamin Britten yapmıştır.
Roller
| Rol | Ses | İlk gösterim rolleri, 14 Ekim 1954 (Orkestra şefi: Benjamin Britten)) |
|---|---|---|
| Anlatıcı | Tenor | Peter Pears |
| Mürebbiye | Soprano | Jennifer Vyvyan |
| Miles | Cocuk soprano | David Hemmings |
| Flora | Soprano | Olive Dyer |
| Mrs. Grose, Kahya kadın | Soprano | Joan Cross |
| Miss Jessel, Eski mürebbiye | Soprano | Arda Mandikian |
| Peter Quint, Eski uşak | Tenor | Peter Pears |
Konu özeti
Mekan: İngiltere'de Bly' adlı bir malikane.
Zaman: 19. yüzyıl ortası.
Şablon:Spoiler
Prolog
Anlatıcı olarak anılan bir şarkıcı esere bir Prolog olarak eskiden şahsen tanışmış olduğu ve Bly Malikanesi'nde iki çocuğuna bakıcılık yapan (ve ismi verilmeyip opera içerisinde sadece "Governess - Mürebbiye" olarak anılan) bir genç bir kadından bahseder. Bu genç mürebbiye çocuklara o zamanlara bakımından sorumlu olan amcaları tarafından tutulmuştur; ama bu kişi yoğun işleri dolayışyla Londra'da yaşamakta ve yeğenlerinin yetiştirilmesi ile hiç ilgilenmemektedir. Mürebbiyeyi ise alırken ondan üç şarta uyması istenmiştir: çocuklarla ilgili herhangi bir haberi bir mektübla amcalarına göndermiyecektir; Bly Malikanesi'nin geçmişi ile hiç ilgilenmiyecektir ve çocukları hiçbir şekilde bırakıp işini terketmeyecektir.
I. Perde
Mürebbiye yeni işinden çok endişelidir. Bly Malikanesi'ne eriştiği zaman kahya kadın Mrs. Grosse ile çocuklar tarafından karşılanır. Mürebbiye küçük Miles'le karşılaştığı zaman sanki onu daha önce biliyormuş gibi ona karşı yakınlık duyguları duyduğunu hisseder. Mrs Grosse mürebbiye ve çocuklar arasına gire ve onları malikaneinin büyük ve ihtişamlı bahçelerini gezmeye davet eder. Mürebbiye bir şarkı ile endişelerinin kaybolduğunu açıklar.
Miles'in gittiği yatılı okuldan bir mektup gelmiştir ve bu mektupta hiçbir belirtilen neden gösterilmeden Miles'in diğer öğrencilere tehdit oluşturduğu için onun okuldan atıldığı ifade edilmiştir. Mürebbiye Miles'in, ve kızkardeşi Flora'nın, masum çocuklar olduklarına ve hiçbir kötülük yapmalarının mizaçlarına uymadığına inanmıştır ve Mrs. Grosse ile konuştuktan sonra Miles'in okuldan ihraç edilme mektubunu ciddiye almamaya karar verir.
Mürebbiye malikanede çok güzel işinden ve bakımı altında bulunan çocuklardan ne kadar çok hoşlandığı hakkında bir şarkı söyler. Fakat hemen o akşam oda kapısının dışında ayak sesleri ve bazı haykırışlar duyar ve bunlar onu çok korkutur. Birden malikanenenin kulesi balkonunda bir soluk-yüzlü adam görünur. Bu adamın birden ortadan kaybolması onu daha da korkutur ve bir hayalet gördüğünü anlar. Çocuklarla birlikte oyun oynamaya başlar ve onlarla "Tom, Tom, the Piper's Son (Tom, Tom, Kavalcının oğlu") adlı çocuk şarkısını söyleyip korkusunu azaltmayı başarır.
Sonra aynı adamı bir pencereden evin içine bakarken görür. Bu adamın kim ve ne olduğunu Mrs Grosse'a sormaya karar verir. Mürebbiye'nin açıklamalarndan kahya bu kişinin Bly Malikanesi'nde çalışmış olan eski bir uşak olan Peter Quint olduğu açığa çıkar. Kahya kadının konuşmalarından bu kişinin küçük Miles'a tecavüze yeltendiğini ve daha önce çocukların mürebgiyesi olan genç ve güzel Miss Jessel'le bir aşk bağlantısı olduğunu da öğrenir. Mrs. Grosse aynı zamanda Miss Jessel'in bakım ve eğitiminden mesul olduğu çocuklarla gereğinden yakın ilişkileri olmuş olabilceğini da kapalı olarak ima eder. Quint onu tehdit edip korkuttuğu için Mrs. Grose buna karşı bir şey yapmamış ve bu hatasını "benim mesuliyetim altında değildi" diye avuntu ile kabul etmemiştir. Miss Jessel işini ve malikaneyi bırakmış olduğunu; ve çok geçmeden öldüğünü ve ondan kısa zaman sonra da Quint'in de Bly Malikanesine dönüp buz tutmuş yolunda bir kaza geçirip esrarengiz bir şekilde öldüğünü de ifşa eder. Bunları duyan Mürebbiye kendisini çocukları korumaya adar.
Ertesi sabah Mürebbiye Miles'a Latince dersini verdikten sonra, Miles kendinden geçmiş bir halde "Malo" adlı bir şarkı söyler.
Biraz sonra Mürebbiye, Flora ile bir göl kenarında oturmaktadır. Flora Mürebbiyesine dünyada bulunan denizlerin isimlerini tekrarlamaktadır ve son olarak "Ölü Deniz" ismini verir. Mürebbiye hemen bu "Ölü Deniz" isminin Bly Malikanesi ile bir ilgisi olabileciği aklına gelir ve endişelenir. Flora göl kıyısında taş bebeği ile oynamaya başlar. Birden Mürebbiye gölün karşı sahilnde Floara'ya bakan bir acayip kadının bulunduğunu farkeder. Bundan çok korkan Mürebbiye bu kadının Flora'nın eski mürebbiyesi Miss Jessel'in hayaleti olduğunu anlayıp ürperir ve bu hayaletin Flora'yı alıp götüreceği korkusu içine girer. Mürebbiye hemen Flora'yı oradan alıp evin emniyetine geri döner.
O akşam Flora ve Miles malikaneden gizlice ayrılarak etrafta yakındaki korulukta Miss Jessel ve Peter Quint ile buluşmaya giderler. Hayaletler çocukları büyüleyerek onların her isteklerini hemen olacağı bir dünya hakkında hayalleri görmelerine neden olurlar. Mürebbiye ve Mrs. Grosse çocukları evde bulamayıp bahçede onları aramaya başlamışlardır. Hayaletler tarafından büyülenip bu dünyadan ayrılmak üzere olan çocuklara tam zamanında yetişirler. O zaman hayaletler ortadan kaybolurlar. Miles kendinin ne kötü bir çocuk olduğuna dair bir şarkı söyler. Kahya ve Mürebbiye çocukları tekrar alıp eve geri getirirler.
II. Perde
Peter Quint ile Miss Jessel'in hayaletleri karşılaşırlar. Hayatta iken kimin hangi çocuğu taciz ettiği ve çocukların ruhlarını biran önce çalmamakla hangi hayaletin yavaş davranıp firsatları kaçırmalarina neden olduğu hakkında bir münakaşaya girişirler. Mürebbiye odasında bu fena niyetli hayaletlerin malikaneyi ellerine geçirmelerinden endişe etmeye başlamıştır.
Ertesi sabah birlikte kilise ayinine giderler. Burada çocuklar burada bir ilahiye benzer bir şarkı söylerler. Mrs Grosse bu kadar güzel şarkı söyleyen çocukların hiç fena olamıyacaklarını belirtir. Ama Mürebbiye ona Miles'in kendinden geçmiş olarak söylediği şarkıdan ve Flora'nın acayip davranılarından söz açcar. Bu açıklamalardan dehşete kapılan kahya kadın mürebbiyeye bu gelişmeleri anlatan bir mektubu çocukların amcasına göndermesini salık verir. Ama önce işe alınma şartlarından birinin bunu yasakladığı için Mürebbiye bir mektup yazmaktan kaçınır.
Fakat sonra mürebbiye kiliseden döndükten sonra çocukların çalışma odasında Miss Jessel'in hayaletini öğretim masası başında otururken görür. Hayalet kandı kaderinin çok fena olduğunu ve ölümden sonra bile eziyet çektiğine dair bir şarkı söyler. Mürebbiye, hayalete karşı çıkar ve ve hayalet ortadan kaybolur. Hayaletlerin herşeyi kontrol alamakdıkları inancında olan Mürebbiye çocuklarain amcasına o akşam bir mektup yazarak durumu ayrıntıları ile anlatır.
O akşam Quint'in hayaleti ışıkları yakıp söndürüp Miles'a görünüp Miles'dan mürebbiyenin yazmış olduğu mektubu çalmasını ister. Miles da bu mektubu çalışma odasından çalıp ona getirir.
Ertesi sabah çalışma odasında mürebbiye ve Mrs. Grosse'a Miles piyano çalarken, Flora kaçar ve gole gider. İki kadın Flora'nın kaçtığını anlayınca onu aramaya çıkarlar. Mürebbiye ve Mrs.Grosse, kızı göl kenarında bulurlar. Mürebbiye kızın yanında Miss Jessel'in hayaletinin bulunduğunu görür. Ama Mrs. Grosse bu hayaleti görmemektedir. Mürebbiye Flora'yı kendisinin de o hayaleti gördüğünü itiraf etmesi için zorlar. Ama Flora bu itirafa yanaşmaz ve Mürebbiyeye nefret ifadeleri yağdırmaya başlar. Mrs. Grosse da hayaleti görmediği için Flora'nın yanını tutar. Mrs. Grosse, Flora'yı zorlayan mürebbiyenin fazla ileri gettiğini düşünerek küçük kızı ondan uzak tutmaya karar verir.
O akşam Flora bağırıp çağırarak acayip hareketlere geçer. Kayha kadın Flora'yı yanına alır ve malikaneden uzaklaşır. Ama daha önce kahya Mürebiyyeye çocukların amcasına yazmış olduğu mektup emalıkaneden disarı göndermedi=ğini ve Miles'in bunu çalmış olabileceğini açıklar.
Miles'la malikanede yalnız kalan Mürebiyye Miles'a bunu itiraf ettirmeye baskı yapmaya çalışır. Ama Quint'in hayaleti de orada bulunup Miles'a böyle bir itirafı yapmaması için zor kullanır. Mürebbiyye Quaint'in de oda da olduğunu hissedince, Miles'a baskısını artırak çocuktan gördüğü kişinin adını söylemesini daha şiddetle ister. Sonunda Miles, 'Peter Quint, seni şeytan!' diye çığlık atıp suçunu itiraf eder. Kendi ismini duyan hayalet ortadan kaybolur ve Miles da mürebbiyenin kucağında can verir. Ölü çocuğu kucağında tutan mürebbiye yasını anlatan bir ağıt söyler. Kendi davranışının da doğru bir iş olup olmadığını kendi kendine soruşturmaya başlar.
Seçilmiş disk kayıtları
Dipnotları
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- "English Touring Opera" icin konu özeti (İngilizce) (Erişme:30.3.2011)
- "Istanbul Opera ve Balesi Devlet Opera ve Balesi" icin konu özeti (Erişme:20.10.2011)
- "operadis-opera-discography.org.uk" sitesinde diskografi listesi (İngilizce) (Erişme:30.3.2011)
| ||||||