Küresel İklim Değişikliği

Bu madde veya bölüm İklim değişikliği maddesine çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Küresel İklim Değişikliği (KİD) insani endüstriyel, tarımsal ve enerji tüketimi gibi faalyetlerinin sonucu olarak atmosferdeki miktarı ve yoğunluğu artan sera gazlarının neden olduğu küresel ısınma'nın neden olduğu iklim değşiklikleridir. Bu iklim değişikleri kuraklık, çölleşme, yağışlardaki dengesizlik ve sapmalar, su baskınları, tayfun, fırtına, hortum vb meteorolojik olaylarda artışlar gibi belirtilerle kendini gösterir. [1]

Nedenleri

Küresel iklim değişikliğinin temel nedenleri; nüfus artışı ve buna bağlı enerji tüketimi, toprak kullanımı, uluslararası ticaret ve ulaşım gibi diğer insan aktivitelerindeki artış ile sanayinin gelişmesidir. İklim değişikliğinin asıl nedeni küresel ısınmadır. Bunun sebebi ise atmosferdeki "sera gazlarının" artmasıdır. Sera gazı emisyonlarının insan faaliyetleri ile arttığı bilinmektedir. Karbondioksit (CO 2) en önemli sera gazı olup; araç egzoslarından, ısınma amaçlı yakılan yakıtlardan, fabrika bacalarından atmosfere bırakılmaktadır.

Küresel iklim değişikliği, insan sağlığını koruma konusundaki çabalara engel oluşturmaktadır. İklim değişikliği insan yaşamı için giderek artan bir tehdit haline gelmiştir. Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan çok çeşitli sağlık sorunları ile gün geçtikçe daha sık karşılaşılmaya başlanmıştır.

Uluslararası tartışmalarda önemli yer tutan bu konu 7-8 yıldır halk sağlığı alanında çalışanların gündemindedir. Toplum gündemine taşınmasına yönelik çabalar son zamanlarda artmıştır.

İklim değişikliğinin sağlık etkileri doğrudan ya da dolaylı olarak ortaya çıkmaktadır.

Doğrudan etkiler arasında sıcak dalgalarına bağlı meydana gelen ölümler ve hastane başvurularında artış pek çok ülkede araştırmalarla gösterilmiştir. Aşırı hava olaylarının (seller, fırtınalar vb) sıklığında ve şiddetinde artışlar olmuştur. Gelecekte bu tür afetlerin sıklık ve şiddetinin daha da artması beklenmektedir. Bu tür afetlere bağlı olarak ölümler, yaralanmalar, enfeksiyon hastalıklarında ve vektörlerle bulaşan hastalıklarda artış görülmekte; göçler, toplumsal sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Dolaylı etkilerin neden olduğu sağlık sorunları arasında; vektörlerin yaşam alanlarında değişiklikler olmasına bağlı olarak sıtma, Dang ateşi, viral ensefalitlerde artış, hastalık etmenlerinin virulasında ve çoğalma hızında artışa bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklarda artış, su ve gıda kaynaklarının azalması, çölleşme, buzulların erimesi, deniz suyunun termal genişlemesi, su kaynaklarında tuzlanma, su kaynaklarının azalması sonucunda da su ve gıda ile bulaşan hastalıklarda artış ortaya çıkmaktadır. Ayrıca çevresel bozulmanın sonuçlarına bağlı olarak çevresel göçmenlerin artması, yerleri değiştirilmiş, demoralize toplumlarda ortaya çıkan psikolojik sorunlar, toplumsal çatışmalara bağlı çeşitli sağlık sonuçları da ortaya çıkmaktadır.

Artan sıcaklık polen mevsiminin uzamasına ve astım gibi allerjik hastalıkların artışına da neden olmaktadır.

İklim Değişikliğine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Sağlık Sorunları

Geniş alanda hissedilecektir,

Çok sayıda kişiyi etkileyecektir,

Geniş bir zaman diliminde ortaya çıkacaktır,

Bu konuda araştırma yapmak çok karmaşık ve güçtür.

Ülkemizde de bu konuda araştırma eksiklikleri bulunmaktadır. Ancak bu konu bizi "erken uyarı istemleri" gibi çok yüksek teknoloji gerektiren, sonuçlarından pratik olarak yararlanamayacağımız pahalı uygulamalara yöneltmemelidir. Temel amaç:

1. Konu ile ilgili toplum duyarlılığının artırılması,  2. Ülkemizin kendi özelinde geleceğe yönelik temel verileri sağlayacak sistemlere ve araştırmalara ağırlık verilmesi olmalıdır.

Kaynaklar

1. Epstein R.P., Climate Change and Human Health, N Engl J Med, 353; 14, Oct. 2005  2. Güler Ç. İkim Değişikliği ve Sağlık. Hacettepe Tıp Dergisi. 2002; 33 (1) :34-39  3. Last J.M. Human Health and Changing World, Maxcy-Rosenau- Last, Public Health and Preventive Medicine, Robert, B. Wallace, 14 th Ed. Appleton-Lange, Stamford, Connectcut, 1998; 781-92. 4. Tekbaş Ö.F.,Vaizoğlu A. S., Ogur R., Güler Ç., Küresel Isınma, İklim Değişikliği ve Sağlık Etkileri", Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı, Ayın Kitabı, Ankara, Ocak 2005.

İklim Değişikliği ve İnsan Sağlığı

Dr. Paul R. Epstein

Dr. Paul R. Epstein'in The New England Journal of Medicine'de (NEJM) yayımlanan yazısı iklim değişikliğinin insan sağlığı üzerinde doğal afetler yoluyla görünen etkilerinin yanında, daha uzun dönemli yavaş değişikliklerden kaynaklanan, hastalık yapıcı mikroorganizmaların yayılması dolayısıyla da etkide bulunduğunu ortaya koymaktadır.

İklim değişikliğinin gözle görünen zararları arasında, 2003 yılında Avrupa'da on binlerce insanı öldüren, orman yangınlarına ve ekinlerin kurumasına sebep olan, Alp dağlarındaki buzul tabakasının %10'unu eriten sıcak hava dalgası ile ısınan Meksika Körfezi'nden kuvvet alıp kıyı yerleşimlerini yerle bir eden Katrina kasırgası (2005'te) sayılabilir. 2001 yılında toplanan Birleşmiş Milletler Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli, büyük ölçüde ormansızlaşma ve ısıyı tutan karbondioksit gibi gazları üreten fosil yakıtların kullanılması yoluyla, insanların bu değişiklikte önemli rol oynadıklarına karar vermiştir.

2001 yılından beri, atmosferin ısınması ve karbondioksit birikmesi, kutuplarda ve Alpler'de buzulların erimesi, birkaç yıl önce hiç ihtimal verilmeyen bir hızla artmıştır. Ayrıca, kutup rüzgarlarının hızı artmakta, okyanusun derinlikleri ısınmakta ve atmosferin alt katmanlarının ısınması ozon tabakasının kendini yenilemesini geciktirmektedir. Üstelik, Grönland'da matkapla delinerek incelenen buzul tabakaları iklimin büyük bir hızla değişebileceğini göstermiştir. İklim değişikliği dünyada biyolojik değişikliklere yol açmaktadır.

Yazara göre, daha yavaş seyreden iklim değişiklikleri de insan sağlığına zarar verebilmektedir. Son yirmi yılda ABD'de, iklime dayalı faktörlerin de etkisiyle astım vakaları dört katına çıkmıştır. Karayip adalarında yaşayanların da solunum yolu rahatsızlıkları artmıştır. Yükselen karbondioksit düzeyi ve atmosferik ısınma bitki polenlerinde ve toprak mantarlarında artışa neden olmakta ve oluşan partiküller aeroallerjenler şeklinde akciğer alveollerinin içine girmekte, bağışıklık sistemini de etkilemektedir.

Dr. Epstein ayrıca son otuz yılda biyolojik çeşitlilikte meydana gelen değişikliklerle, zararlı ve patojenleri kontrol altında tutan, avcı ve av hayvanları dengesinin değişime uğradığını saptamaktadır. Isınmayla birlikte mikropların yayılma alanı da genişlemektedir. Örneğin, İsveç'te kışların daha ılıman geçmeye başlamasıyla hastalık taşıyan kenelerin kuzeye doğru yayıldığı, ABD ve Kanada'da da benzer bir değişikliğin olabileceği saptanmıştır. Birçok hastalığın taşıyıcısı olan sivrisineklerin üremesi ısı artışlarına karşı çok hassastır. ABD'nin güney batısında avcı hayvan nüfusunu azaltan, altı yıl süren kuraklıktan sonra 1993 yılında erken gelen şiddetli yağmurlar kemirgenlerin besini olan bol miktarda çam ağacı meyvesi ve çekirge ortaya çıkarmış, sonuçta artış gösteren beyaz ayaklı fare popülasyonu Amerika kıtasında hantavirüse bağlı hantapülmoner sendromda artışa neden olmuştur.

1999'da New York şehrinde ortaya çıkan Batı Nil virüsünün ise, kuşları ısıran Culex pipens sivrisineğinin kuraklık dolayısıyla ortaya çıkan sığ sularda üremesine bağlı olduğu düşünülmektedir. Sıcak ve kurak 2002 yazında tüm ülkeyi kat eden hantavirüs 230 hayvan ve 138 kuş çeşidini enfekte etmiştir. Aşırı nem ve seller de, 1993'te Missisipi nehri taşkınlarında olduğu gibi, hastalıklara yol açan virüs ve toksinleri ortaya çıkarmaktadır. Mercan kayalıklarının yine ısınma dolayısıyla "beyazlanması" ise hem burada barınan balıkların, hem de çeşitli ilaçlara hammadde oluşturabilecek türlerin yok olması dolayısıyla insan sağlığını tehdit etmektedir.

Etkileri ve Sonuçları

İklimdeki değişiklerin neden olduğu birçok olumsuz sonuçları vardır. Bunları

olarak sıralamak mümkündür. [2]

Gelecekteki Olası Durum

HİDP (IPCC)'ye göre 2100 yılına kadar sıcaklık artışı beklentileri[2]

HİDP (IPCC)'nin sera gazı salınımının izleyebileceği seyirlere bağlı olarak geliştirdiği KİD'in olası etkilerine yönelik bilimsel öngürü yapmayı amaçlayan çeşitli senaryoları vardır. 70 ülkeden 300'e yakın bilim adamının titiz çalışmalarıyla hazırlanan HİDP (IPCC) İklim Değişikliği 2014: Etkiler, Uyum ve Kırılganlık Raporu'na göre iklim değişikliğinin etkileri çok belirgin olarak ortada durmaktadır. Sel baskınları, tayfunlar, denizin yükselmesi gibi olaylara bağlı olarak insanların ölmesi, yaralanması, göç etmek zorunda kalmaları, karasal ve tatlı su ekosistemlerinin yıkımı büyük bir olasılık dahilde görülmektedir. [3]

Türkiye

Resmi Kurumlar

Birleşmiş Milletler nezdinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İklim Değişliği Ulusal Odak Noktası olarak tanınmıştır. 2001 yılında Başbakanlığın 2001/2 sayılı Genelgesi ile kurulan İklim Değişikliği koordinasyon Kurulu (İDKK), 2013 yılında İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu (İDHYKK) adıyla yeniden düzenlenmiştir. [4]

Gelecekteki Olası Etkileri

Bu senaryolara göre yapılan bilgisayar destekli similasyon çalışmaları yapılmaktadır. HİDP (IPCC) A2 senaryosu baz alınarak yapılan bir çalışmada Türkiye'de 2071-2100 yılları arasındaki ortalama sıcaklıklar 1961-1990 yıllarının ortalamasına göre iç bölgelerde 5-6 oC, kıyı bölgelerinde ise 4-5 oC artış olacağı öngürülmüştür. [5] Bu derecede büyük bir artış ekolojik dengeleri oldukça olumsuz yönde etkiyecebilecektir.

Ayrıca Bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ↑ Akın, Galip (2006). "Küresel Isınma Nedenleri ve Sonuçları". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (46-2 sayfa=31): 29-43. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/918/11444.pdf. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
  2. 1 2 Kadıoğlu, Mikdat. "Küresel İklim Değişlikliği ve Etkileri". 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150415180659/http://www.researchgate.net/profile/Mikdat_Kadioglu/publication/258108047_Gnmzden_2100_Ylna_klim_Deiimi/links/0deec526f9618c1263000000.pdf. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
  3. ↑ "İklim Değişikliği 2014: Etkiler, Uyum ve Kırılganlık Raporu". IPCC. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150415012210/http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/entitialfocus.aspx?primary_id=1272&target=categorial1&type=2&detail=single.
  4. ↑ "Sık Sorulan Sorular". T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 27 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150227140055/http://www.csb.gov.tr:80/gm/cygm/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=8054. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
  5. ↑ Demir, İsmail; Kılıç, Gönül; Coşkun, Mustafa (2008). Precis Bölgesel İklim Modeli ile Türkiye İçin İklim Öngörüleri: HaDAMP3 SRES A2 Senaryosu. http://212.175.180.11/FILES/iklim/iklimongoruleri.pdf. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.