Küresel aynalar
 | |
| Optik | |
| Işığın doğası | |
|---|---|
| Işık | |
| Işık hızı | |
| Huygens ilkesi | |
| Fermat ilkesi | |
| Optik aygıtlar | |
| Ayna | |
| Mercek | |
| Prizma | |
| Büyüteç | |
| Kamera | |
| Mikroskop | |
| Teleskop | |
| Lazer | |
| Göz | |
| Olaylar | |
| Yansıma | |
| Toplam iç yansıma | |
| Kırılma | |
| Saçılma | |
| Girişim | |
| Kırınım | |
| Kutuplanma | |
Küresel Aynalar , düz aynadan farklı olarak eğriliğe sahiptirler. Ve bu eğrilik görüntüde değişikliğe sebep olur.
Çukur Aynalar
İç yüzeyi ışığı yansıtan bir kürenin iki özdeş parçaya ayrılması ile elde edilen aynalardır. Aynanın radyal (dönel) simetri eksenine "asal eksen", asal eksen ile çukur aynanın birleştiği noktaya "tepe noktası" adı verilir. Bu aynayı oluşturan yarım kürenin ve aynı zamanda aynanın "eğrilik yarıçapı"; "R", aynanın içinden geçebilecek hayali en büyük yarıçaplı çemberin merkezi; "ayna merkezi"; "M" ve asal eksene paralel ışınların aynadan yansıdıktan sonra asal eksen üzerinde kesiştikleri nokta;"odak noktası"; "F" harfleri ile gösterilirler.
Çukur Aynada Özel Işınlar
- Asal eksene paralel gelen herhangi bir ışın, odaktan geçecek şekilde yansır.
- Tepe noktasına gelen ışın, asal eksene geldiği açı ile, asal eksenin diğer tarafına yansır.
- Merkezden gelen ışın, merkezden geçecek şekilde ve kendisiyle çakışık biçimde yansır.
- Işığın yansıma ilkesi gereği, kaynak ve yansıyan ışınlar yer değiştirdiklerinde de verilen kurallara uydukları görülür.
- Aynanın sonsuz küçüklükteki herhangi bir teğeti, -kendi yüzeyi içinde bir düz ayna gibi davrandığından- üzerine düşen ışını, kendisini merkez ile birleştiren düzlem ile eşit açı yapacağı biçimde yansıtır.
Merkezde Bulunan Cismin Görüntüsü
Merkezde bulunan cismin görüntüsü gerçek görüntü oluşturur.Oluşan görüntü, cisim ile aynı büyüklükte ve görüntüye terstir.Görüntü merkezde oluşur. NOT:Çukur aynaya baktığımızda kendimizi ters ve aynı büyüklükte gördüğümüz nokta, merkezdir.
Merkez İle Odak Arasında Bulunan Cismin Görüntüsü
Merkez ile odak arasında bulunan cismin görüntüsü gerçek, cismin boyundan büyük ve görüntü terstir.Görüntü merkezin dışında oluşur.
Odakta Bulunan Cismin Görüntüsü
Odakta bulunan cismin görüntüsü sonsuzda oluşur. Işınlar kesişmez.
Tepe Noktası İle Odak Arasında Bulunan Cismin Görüntüsü
Tepe noktası ile odak arasında bulunan cismin görüntüsü zahiridir(sanaldır,gerçek değildir).Görüntü düz ve boyu cismin boyundan büyüktür.Görüntü aynanın arkasında oluşur.
Tümsek Aynalar
Bir küreyi ikiye ayıralım.Bu yarı kürenin dış kısmından ışığı yansıtan aynaya tümsek ayna denir. Bu aynanın eğrilik yarı çapı R, merkezi M ve odak noktası F'dir. Odak noktası ile merkezden geçerek tümsek aynanın ortasında birleşen çizgiye asal eksen denir. Asal eksen ile tümsek aynanın birleştiği noktaya tepe noktası denir.
Tümsek Aynada Özel Işınlar
- Asal eksene paralel gelen ışınlar, uzantısı odaktan geçecek şekilde yansır.
- Uzantısı odaktan geçecek şekilde gelen ışın, asal eksene paralel yansır.
- Merkeze gelen ışın, geldiği doğrultuda geri yansır.
- Tepe noktasına gelen ışın, yine aynı açı ile yansır.
Tepe Noktası İle Odak Arasındaki Cismin Görüntüsü
Tepe noktası ile odak arasındaki cismin görüntüsü zahiridir (sanaldır, gerçek değildir). Oluşan görüntünün boyu cismin boyundan küçüktür ve görüntü düzdür. Cisim aynaya yaklaştıkça görüntüsü büyür.
Kaynakça
1) 1.Orhan AKSOY 2.Dr.M.Fuat TURGUT 3.Dr.Celal TÜZÜN 4.Dr.Ayhan ZEREN (1968). FİZİK Birleşik Amerika Fiziksel Bilim İnceleme Komitesi P.S.S.C.. İSTANBUL: MİLLİ EĞİTİM BASIMEVİ.