Kütahyalı Ahmet İzzet Paşa
Ahmed İzzet Paşa (d. Kütahya; ö. Eylül 1782, Hotin), Osmanlı devlet adamı, vezir.
Kütahya'da doğdu. Germiyanoğulları ailesindendir. Genç yaşta İstanbul'a gelerek teşrifatçı[1] Akif Efendi'nin dairesine girip tahsilini tamamladı ve o sayede ilerleyerek efendisi Akif Efendi'nin yerine teşrifatçı oldu. 1764'te çavuşbaşı ve yine aynı sene sadrazam kethüdası oldu. Kısa süre sonra bir iftiraya uğrayarak Limni Adası'na sürgün edildi.
Ahmed İzzet Paşa 1765'te affını müteakip başmuhasebecilikte tersane ve darphane eminliklerinde ve iki defa sadrâzam kethüdalığında bulunup son kethüdalık hizmeti 1770 senesinde devam eden Rus Muharebesi'ne tesadüf etmekle orduya gitti ve akabinde vezirlikle Bükreş seraskerliğine tayin edildi. İzzet Paşa bu vazifesini başarıyla yerine getirip 1771'de Vidin seraskeri ve daha sonra Vidin valisi oldu. Bu hizmeti sırasında Ruslarla Yergöğü'de yaptığı bir muharebede yedi top, yüz altmış harbeli[2] tüfek, üç cephane arabası ve bir miktar zâbıt ve asker esir aldığı için, sürekli mağlup gelen ordu; bu ufak zaferden memnun kalmıştır. Aynı sene içinde Rusçuk seraskerliğine naklolulan paşa, buradan sonra 1774'te Halep valiliğinde bulundu.
Halep valiliği sırasında Vahhabi istilâları iyice genişlediğinden kendisine yüz elli kese akça ve Medine-i Münevvere muhafızlığı verilmiş ise de parayı alamadığından dolayı hareket edememiş ve hükûmet kendisini Medine'ye varmış olabileceğini düşünerek kendisini Cidde'ye yönlendirmiştir. İzzet Paşa'nın Halep'te bulunup gönderilecek parayı beklediği ve kabahatin de merkezi hükûmette olduğu anlaşılınca Kudüs mutasarrıflığına gönderilmiştir.
1778'de Diyarbekir, bir sene sonra ikinci defa Halep valisi olup aleyhtarlarının Silahdar Seyyid Karavezir Mehmed Paşa'ya şikayetleri üzerine bu görevinden azledilip Kudüs'te ikamete memur edildi. Sürgün yerine giderken yolda eşkıyalarnın mallarını gasp etmesi üzerine devletçe de malları müsadere edilen paşa iyice zor durumda kalmış ve iki sene fevkalade yokluk içerisinde yaşamıştır. Hatta Halep'te bıraktığı ailesinin dilenecek dereceye düşüp Halep halkının yardımlarıyla geçindikleri devletçe haber alınınca yeni sadrazam olan İzzet Mehmed Paşa'nın girişimleriyle kendisine arpalık olarak Köstendil sancağı verilmiş ve vezâreti de iade edilmiştir.
Ahmed İzzet Paşa, 1781 senesinde tayin edildiği Hotin valiliğinde iken Eylül 1782'de vefat etmiştir.
Değerlendirme
Ahmed İzzet Paşa cesur ve tedbirli idi. 1768 Rus Seferi'nde güzel hizmetler yaptı. Kısa sürede yükselerek kendisi sadaret kethüdası iken efendisi ve veli nimeti olan Akif Efendi tekrar teşrifatçı olmuştur. Teşrifatçı olanların usülen sadrazam kethüdasının elini öpmeleri adet olduğu için bu merasim sırasında her ikisi de kaderin cilvesini hatırlayarak ağlaşmışlardır.[3]