Kerkük
Koordinatlar: 35°28′0″K 44°19′0″D / 35.466667°K 44.316667°D
| كركوك |
|
  Kerkük Kerkük'ün Irak'taki konumu |
|
| Koordinatlar: 35°28′0″K 44°19′0″D / 35.466667°K 44.316667°D | |
| Ülke |  Irak |
|---|---|
| İl | Kerkük İli |
| Rakım | 346 m (1.135 ft) |
| Nüfus (2009 tahmini [1]) | |
| - Toplam | 850,787 |
| Zaman dilimi | DAZD (+2) |
| - Yaz (YSU) | DAZD (+3) |
Kerkük (Arapça: كركوك; Kürtçe: کهرکووک Kerkûk), Irak Federal Cumhuriyeti'ndeki Kerkük ilinin başkenti olan şehirdir. Ülkenin başkenti Bağdat'ın 236 km kuzeyinde, Erbil'in 83 km güneyinde, Musul'un 149 km güneydoğusunda, Süleymaniye'nin 97 km batısında, Tikrit'in 116 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde şehrin büyük çoğunluğu Kürtler ve Araplardan oluşmaktadır.[2]
Tarih
Eski Asur başkenti Arrapha bölgesinde yer alan Kerkük, 5000 yıllık harabeleri üzerinde, Khasa nehri yanında yer alır. Arrapha, MÖ 10 ve 11. yüzyıllarda Asurlular döneminde çok büyük bir öneme kavuşmuştur. Stratejik ve coğrafik önemi nedeniyle şehir, üç imparatorluk için adeta bir savaş meydanıydı; Asur imparatorluğu, Babil ve Med imparatorlukları, ki hepsi şehri belirli zamanlarda yönetmiştirler.
Kerkük çok geniş bir şekilde yayılmış ve karışmış bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde şehir merkezi çoğunluğunu Türkler oluşturuyordu, Kürtler de taşranın çoğunluğunu oluşturuyordu.[3] Şehir özellikle 20. yy'da daha dramatik değişimler deneyimlemiştir. Kürtler, Türkmenler ve Araplar bu bölgeye dair sahiplik iddialarında bulunmakta, ve iddialarını destekleyecek tarihi bilgi ve verilere sahip olmaktadırlar.
Tarihi olarak, şehir her zaman Kürtler ve Türkmenler tarafından kültürel bir başkent olarak atfedildi. 2010'da Irak Kültür Bakanlığı tarafından Irak kültürünün başkenti olarak isimlendirildi.
Şehirde günümüzde etnik kökeni Kürt, Türkmen, Arap ve belirli ölçüde Süryani olan insanlar yaşamaktadır.
İşidin Kuzey Irak Taarruzu sonrası Irak ordusnun çekilmesi üzerine Kerkük'ün kontrolü Kürdistan Bölgesel Yönetiminin Kontrolü geçmiştir.[4][5]
Nüfus
| Kerkük Valiliği için Nüfus Sayımı Sonuçları[6] | |||||||
| Etnik grup | 1957 | Oran | 1977 | Oran | 1997 | Oran | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Araplar | 109,620 | 28.2% | 218,755 | 45% | 544,596 | 72% | |
| Kürtler | 187,593 | 48.2% | 184,875 | 38% | 155,861 | 21% | |
| Türkmenler | 83,371 | 21.4% | 80,347 | 17% | 50,099 | 7% | |
| Asurlular | 1,605 | 0.4% | |||||
| Yahudiler | 123 | 0.03% | |||||
| Diğer | 6,545 | 1.77% | 0 | 0% | 2,189 | 0.3% | |
| Toplam | 388,829 | 100% | 483,977 | 100% | 752,745 | 100% | |
| Kerkük şehri için nüfus sayımı sonuçları 1957[7] | ||
|---|---|---|
| Etnik grup ilk dillerine göre | nüfus sayısı | yüzdesi |
| Türkmence | 45306 | 37.6 % |
| Kürtçe | 40047 | 33.3 % |
| Arapça | 27127 | 22.5 % |
| Süryanice | 1509 | 1.3 % |
| İbranice | 101 | 0.1 % |
| Toplam | 120402 | |
Ana yerler
- Kerkük Kalesi
- Kerkük Kışlası, 1863'de Osmanlı tarafından kurulmuştur. Türkmenler tarafından imar edilip müzeye çevirme çalışmaları devam etmektedir.
- Danyel Peygamber'in Cami ve Türbesi
- Pirehmerd Pazarı
Arkeolojik Jarmo Kalesi ve Yorgantepe alanları da modern şehrin dışında bulunmaktadır.
Kerkük'un mimarisi Birinci Cihan Harbi'nde ve Irak Savaşı'nda ağır hasarlar görmüştür. 2007 raporlarına göre, "18 adet kutsal yer harap edilmiştir, bunların 10'u Kerkuk ve güneydedir."[8]
iklim
 Kerkük iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Ocak | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık, °C | 13,8 | 15,7 | 20,1 | 26,3 | 33,7 | 39,8 | 43,2 | 42,8 | 38,7 | 31,4 | 22,6 | 15,8 | 28,66 |
| Ortalama sıcaklık, °C | 4,5 | 5,7 | 9,0 | 13,8 | 19,6 | 24,5 | 27,5 | 27,1 | 23,2 | 18,1 | 11,2 | 6,3 | 15,87 |
| Ortalama yağış, mm | 68,3 | 66,7 | 57,3 | 44,1 | 13,4 | 0,1 | 0,2 | 0 | 0,7 | 12,4 | 39,1 | 59 | 361,3 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "World Gazetteer". World Gazetteer. 2009-01-26. http://erbil.ostgotarentvatt.se. Erişim tarihi: 2009-01-26. (EN)
- ↑ "Kirkuk". Cities in transition. http://citiesintransition.net/fct-cities/kirkuk/#.
- ↑ Bruinessen, Martin van, and Walter Posch. 2005. Looking into Iraq
- ↑ http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/kerkuk-pesmerge-korumasinda
- ↑ http://t24.com.tr/haber/pesmerge-tek-kursun-atmadan-kerkukte-kontrolu-ele-aldi,261321
- ↑ Part I. Kirkuk and its environs. — Chapter 2. Kirkuk in the Twentieth Century, page 43. // Crisis in Kirkuk: The Ethnopolitics of Conflict and Compromise. Authors: Liam Anderson, Gareth Stansfield. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2011, 312 pages. ISBN 9780812206043
- ↑ "Iraq". www.let.uu.nl. Retrieved 2016-10-16.
- ↑ Jenkins, Simon (7 June 2007). "In Iraq's four-year looting frenzy, the allies have become the vandals". The Guardian (London). http://www.guardian.co.uk/commentisfree/story/0,,2098272,00.html.