Colorado Platosu

Colorado ile birlikte Utah, Arizona, New Mexico eyaletlerinde bulunan Kolorado Platosu

Kolorado Platosu (Ingilizce : Colorado Plateau), ABD'nin güney-doğusunda coğrafik ve jeolojik niteliklere göre belirlenmiş çok büyük bir bölgedir. Tüm yüzölçümü 337.000 km² olup Utah, Arizona, New Mexico ve Kolorado eyaletlerine yayılmıştır.

Kolorado Platosu ABD'de en çok sayıda federal devlet koruması altında bulunan bölgedir. Bu platoda 9 tane "Ulusal Park", 17 tane "Ulusal Anit" ve bircok "Vahşi Doğa Bölgesi" statülü korumalı araziler bulunmaktadir.

Nitelendirme ve belirtme

Kolorado Platosu'nun arazisini çoğu bazı ormanlar da bulunmakla beraber, yüksek rakımlı çöl arazisidir.

Kolorado Platosu'nun güneybatı köşesinde Kolorado Nehri'nin geçtiği Büyük Kanyon bulunur. Platoda bulunan arazilerin çoğunluğu, hem görüntü itibariyle hem de jeolojik tarih itibariyle, bu kanyon arazisi ile gayet ilişklidir. Bu arazilere verilen "Kırmızı Kaya Arazisi" lakabı bu plato arazilerini çok parlak renkli ve iklim kuruluğu ve erozyon dolayısıyla yeryüzünde açığa çıkmış kayaçları olarak iyi tasvir etmektedir. Bu platoda kayalarin aldığı acayip şekillere verilen "kubbeler", "peribacaları", "balık yüzgeçleri", "cinler", "ırmak daralmaları", "doğal köprü veya kemerler" vb. gibi niteleyici sözcükler de bu platoda bulunan özel arazi-kaya şekillerine gayet uygun olmaktadır.

Kolorado Platosu'nu nitelendirilmesi için başlıca özellik bu platonun Kolorado Nehri ve altkollarının su toplama havzası olmasıdir. Kolorado Platosu'nda bulunan Kolorado Nehri'nin en önemli altkolları Green Irmağı, San Juan Irmağı ve Little Kolorado Irmağı'dir. Bu ırmakların guzergahlarında çok kavisler yapıp akmaları ve bu akarsuların geçtiği platodaki kayalık araziler içinde çok derin kanyonlar içinden geçtikleri de özel niteliklerden oldugu kabul edilmiştir.[1] Bu kanyonların en iyi bilineni Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur.

Kolorado Platosu'nun nitelendirilip belirtilmesi ABD'li coğrafya bilim adamı olan Nevin Fenneman'ın ilk defa 1917'de ortaya attığı ABD arazilerini "Fiziyografik Bölge"ye ayırmasıdır. Bu ayırıma göre ABD'de 8 "bölge (region)", 25 "vilayet (province)" ve 85 "kısım (section)" bulunmaktadir. Bunlardan "İntermontane Plato Bölgesi" adını verdiği VII. "Bölge"de bulunan 3 "vilayet" içinde "Kolorado Platosu" bulunmaktadır. Bu ayırıma göre Kolarado Platosu "vilayet"i içerisinde 7 "kısım" bulunmaktadır. Bunlar:

  1. "Utah Yüksek Platoları",
  2. "Uinta Havzası",
  3. "Kanyon Arazileri",
  4. "Navajo Kısmı",
  5. "Büyük Canyon Kısmı",
  6. "Datıl-Mogollon Kısmı",
  7. "Acoma-Zuni Kısmı"

olarak adlandırılmıştır.[2][3][4]

Kolorado Platosu "vilayet"inin sınırları Colorado'da Rocky Dağları ve kuzey ve merkezi Utah'da Rocky Dağlarınin kısımları olan "Uinta Dağları", "Wasatch Dağları" olarak belirlenmiştir. Diğer sınırlar Rio Grande Çatlağı (Rift), "Mogollan Rim" (Kenar) ve "Havza ve Sıradağ Vilayeti" dir. Güney Rocky Sıradağlari ve Kolorada'da bulunan "San Juan Sıra Dağları" ve Utah'da "La Sal Dağları" diğer sıradağlardan ayrık olmakla beraber Kolorado Platosu'nun merkezi ve güney kısmı sınırlarını oluştururlar.

Korumali araziler

Kolarado Platosu'nda Federal devletin Ulusal Park Hizmeti buro-dairesi tarafından idare edilen 9 tane ulusal park; 17 tane "Ulusal anit" ve 30 tane federal "vahsi doga arazisi" bulunmaktadir. Bunlara soyle siralanabilir:

Ulusal Parklar (guneyden kuzey dogru)

Ulusal Anıtlar (alfabe sirasi)

"Vahşi Doğa Bölgesi" (en:Wilderness area)

  • Kachina Peaks Vahşi Doğa Bölgesi
  • Strawberry Crater Vahşi Doğa Bölgesi
  • Kendrick Mountain Vahşi Doğa Bölgesi
  • Beaver Dam Mountains Vahşi Doğa Bölgesi
  • Paiute Vahşi Doğa Bölgesi
  • Grand Wash Cliffs Vahşi Doğa Bölgesi
  • Mount Logan Vahşi Doğa Bölgesi
  • Mount Trumbull Vahşi Doğa Bölgesi
  • Kanab Creek Vahşi Doğa Bölgesi
  • Cottonwood Point Vahşi Doğa Bölgesi
  • Paria Canyon-Vermilion Cliffs Vahşi Doğa Bölgesi
  • Saddle Mountain Vahşi Doğa Bölgesi
  • Mount Baldy Vahşi Doğa Bölgesi
  • Escudilla Vahşi Doğa Bölgesi
  • Black Ridge Canyons Vahşi Doğa Bölgesi
  • Flat Tops Vahşi Doğa Bölgesi
  • Uncompahgre Vahşi Doğa Bölgesi
  • Mount Sneffels Vahşi Doğa Bölgesi
  • Lizard Head Vahşi Doğa Bölgesi
  • Weminuche Vahşi Doğa Bölgesi
  • South San Juan Vahşi Doğa Bölgesi
  • Cebolla Vahşi Doğa Bölgesi
  • Ojito Vahşi Doğa Bölgesi
  • West Malpais Vahşi Doğa Bölgesi
  • Bisti/De-Na-Zin Vahşi Doğa Bölgesi
  • Pine Valley Mountain Vahşi Doğa Bölgesi
  • Ashdown Gorge Vahşi Doğa Bölgesi
  • Box-Death Hollow Vahşi Doğa Bölgesi
  • Dark Canyon Vahşi Doğa Bölgesi
  • High Uintas Vahşi Doğa Bölgesi

Resimler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Kıver, Eugene P. ve David V. Harris, (1999) Geology of U.S. Parklands, Wiley, 5th ed., s.395, ISBN 0-471-33218-6
  2. ↑ İlk bildiri: Fenneman, Nevin M. (Ocak 1917). "Physiographic Subdivision of the United States" ((İngilizce)). Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 3 (1): 17–22. OCLC 43473694. PMC 1091163. PMID 16586678. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1091163. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.
  3. ↑ 1931 tarihli kitap:Fenneman, Nevin Melancthon (1931) ((İngilizce)). Physiography of Western United States. McGraw-Hill.
  4. ↑ 1938 tarihli kitap: Fenneman, Nevin Melancthon (1938) ((İngilizce)). Physiography of Eastern United States. McGraw-Hill. OCLC 487628.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.