Lut Gölü

Başlığın diğer anlamları için Ölü Deniz sayfasına bakınız.

Lut Gölü veya Ölüdeniz (Arapça: البحر الميت Bahr'ül-meyyit, İbranice: ים המלח Yām Ha-Melaḥ), yeryüzü'nün en alçak ve üçüncü en tuzlu gölü.

Günümüzde akarsularla beslenmeyen ve 600 km² civarında bir alanı kaplayan Lut Gölü, Afrika-Suriye ayrımındaki en alt noktada yer alır. Lut Gölü'nün tabanı, su derinliği çok fazla olmasa da (yaklaşık 376 metre), göl seviyesi deniz seviyesinden 350 metre aşağıdadır. Bu büyük tuzlu göl, karşılıklı uzak noktalarından 80 km/18 km genişliktedir. Aslında göl, eski Lisan Denizi’nin bir parçasıdır.

Su seviyesindeki çekilme eski zamanlarda yılda ortalama 18 cm iken, bugün bu değer İsrail ve Ürdün'ün artan içme suyu ihtiyacı nedeniyle, yıllık 50 cm civarına yükselmiştir. Lut Gölü %28 ile %33 arasında değişen tuz oranıyla (Akdeniz %3) Antarktika'daki Don Juan Gölü (%40'ın üzerinde) ve Asal Gölü'nden (%35) sonra dünyadaki en tuzlu üçüncü göldür.

Lut Gölünden bir görünüm

Gölde bazı dengesizliklerin işaretleri görülmektedir: su altındaki bazı asfalt parçaları su yüzeyine çıkmaktadır. Geçmiş zamanlarda bu parçalar toplanır, kurutulur ve ısınmak için kulanılırdı.

Çevreciler, Lut Gölü’nün yok olmaya başladığı yönünde uyarılar vermektedirler. Gölün iki yakasındaki Ürdün ve İsrail’in bromür endüstrisinin buna neden olduğunu ileri sürülür. Ancak daha çok İsrail'deki fabrikalar yüzünden temiz su sıkıntısı çekilmektedir. Oluklar endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Fabrikaların kirli atık boşaltımı ayrıca zarar veren faktörlerin başında yer alır.

Küresel ısınma sonucu olarak, Lut Gölü kuruma tehlikesi altındadır.

Coğrafyası

Lut Gölünün azalan su seviyesi

Ölüdeniz, Ürdün Rift Vadisi'nde bulunan bir endorheic gölüdür. Lut gölünü oluşturan fay Afrika Levhası ve Arap Levhası arasındaki tektonik plaka sınırı boyunca yer alır. Levha yanal hareket yapar. Türkiye’de Doğu Anadolu fay zonu ve Sina bölgesinin güney ucu Kızıl Deniz'deki Rift Vadisi'nin kuzey ucu arasında çalışır. Kenarları boyunca havuzları ve bataklık çukurları oluşturan Ölüdeniz, altında ve çevresinde yıllık küçük kaynaklar olmasına rağmen Ürdün nehri, Lut gölüne (Ölüdeniz) akan tek önemli kaynaktır. Hiçbir akarsu çıkışı yoktur. Kuzey kesiminde yılda 100 mm ve güney kesiminde 50 mm yağış olmaktadır. Ölüdeniz Judean Hills Bölgesinin yağmur gölge etkisi nedeniyle kuraktır. Ölü Deniz'in doğusundaki dağlık bölge, Ölü Deniz'in kendisinden daha fazla yağış alır. Batısında bulunan Judean Hills, doğusunda bulunan dağlardan daha alçaktır. Gölün güneybatısında "Sodom Dağı" denilen 210 metre boyunda halit (kaya tuzu) bulunmaktadır.

İklim

Ölü denizin iklimi yıl boyunca güneşli ve havası kurudur. Gölün yıllık ortalama yağış miktarı 50 mm den az ve 32 ve 39 C arasında ortalama sıcaklığı vardır. Kışın ortalama sıcaklığı 20 ve 23 C arasında değişmektedir. Bölge ultraviyole radyasyon, özellikle UVB (eritrojenik ışınlar) zayıflatmıştır. Ağır atmosfer basıncı nedeniyle hava deniz seviyesinde oksijen ile karşılaştırıldığında kışın %4,8 yaz için %3,3 daha yüksek bir oksijen içeriğine sahiptir.Ölüdenizde barometrik basıncı yüksek rakımda sağlık etkileri ile karşılaştırıldığında 796 ve 799 mm Hg ve klinik arasında ölçülmüştür.(Bu barometrik ölçü küresel okyanusta ortalama 750 mm Hg, deniz seviyesi standart atmosfer basıncına göre %5 daha yüksektir.). normal durumda kışın deniz sıcaklıkları yazın toprak sıcaklıkları yüksek iken burada tam tersi bir durum gözlenmektedir. Bu durum su kütlesi ve özgül ısı kapasitesi sonucu oluşmuştur. Ortalama olarak her yıl 192 gün 30 C üzerinde bulunmaktadır.

Etimoloji ve toponomi

İbranice "yam ha-Melah" anlamına gelen Ölüdeniz ‘’tuz denizi ‘’ anlamına gelmektedir. Arapça "al-Bahr el-Mayyit" anlamına gelen Ölüdeniz'e az sıklıkla "bahr u lut a" (Lut denizi) denilir. Yunancada "yam ha-‘avara" olarak ifade edilmiştir.

Görünüm

1972, 1989, ve 2011 Yılları Görüntülerin Karşılaştırılması ^[1]

Kaynaklar

1. "The dead sea:Image of day (İngilizce)". NASA. 11 Ekim 2011. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151119021358/http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=77592. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 

1. David Bridger; Samuel Wolk (September 1976). The New Jewish Encyclopedia. Behrman House, Inc. p. 109. ISBN 978-0-87441-120-1. Retrieved July 25, 2011. "It was named the “Dead Sea” because of the fact that no living thing can exist there, since the water is extremely salty and bitter."

2. Jump up to:a b The first article al- is unnecessary and usually not used.

3. See bitumen and asphalt for more about asphaltite.

4. "Springs ve Ölüdenizde quicksand" . August 27, 2008 erişilmiştir

5. "Dead Sea" . Tam Me.org . 21 Ocak 2013 erişilmiştir .

6. "Natural Resources" . Ölüdeniz Araştırma Merkezi . 27 Ekim 2013 erişildi .

7. "Ölüdeniz düşük Yükselmesi" . Extreme Bilim . May 22, 2007 erişilmiştir .

8. Kramer, MR;. Springer C, N Berkman, Glazer M, Bublil M, Bar-Yishay E, Godfrey S (Mart 1998)Dead Sea, en düşük yerde düşük irtifada KOAH'lı hipoksemik hastalarda "Rehabilitasyon toprak " . Göğüs 113 (3):. 571-575 DOI : 10.1378/chest.113.3.571 . Sayfalar 9.515.826 ." PMID 9515826 "

9. "Dead Sea İklimsel Ortalamalar" . IMS . 9 Haziran 2011 erişilmiştir .

10. Jump up to:a b c Dead Sea Data Summary 2012.Water Authority of Israel. The World Bank - 'The Red Sea - Dead Sea Water Conveyance Study Program' - 2013.

11. "Monitoring of the Dead Sea". Israel Marine Data Center (ISRAMAR).

12. The Dead Sea (April 6, 2012)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Lut Gölü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.