Mişel Eflak
Ahmed Mişel Eflak (1910, Şam-23 Haziran 1989, Paris, Fransa), Arap milliyetçi hareketinde önemli rol oynayan Suriyeli siyaset adamı. Zeki el-Arsuzi ve Salah Bitar ile birlikte Baas hareketinin üç kurucusundan biridir[1].
Genç yaşta milliyetçi görüşleri benimsedi. Başlangıçta milliyetçi mücadelenin emperyalist güçleri, özellikle de I. Dünya Savaşı'ndan sonra Suriye ve Lübnan'da bir manda yönetimi kurmuş olan Fransızları hedef alması gerektiğine inanıyordu. Ama Paris Üniversitesi'nde öğrenim gördüğü 1929-34 arasında görüşleri Marksizm doğrultusunda değişmeye başladı.
Artık, yalnızca işgalci güçlerle değil, yerli aristokrasiyle de mücadele edilmesi gerektiğine inanıyordu. 1943'e gelindiğinde Arap Dirilişi'nin (El Baas el Arabî) kurucuları arasında yer aldı. Ancak Eflak'ın konumu öğretmenlik, kuramcılık ve örgütçülükle sınırlıydı; resmi görev üstlendiği enderdi, 1947'de Arap Diriliş hareketi partileşince genel sekreterliğe getirildi.
Eflak'ın siyasal görüşleri birlik, bağımsızlık ve sosyalizm temeline dayanıyordu. Amacı, emperyalizmin boyunduruğundan kurtulmuş tek bir Arap devleti kurmaktı. Ona göre bu birlik, Arap toplumunu düzeltip yeni bir kimlik kazandıracak ve ahlaki açıdan ideal olan sosyalist bir toplumun kurulmasını sağlayacaktı. Ona göre Baas Partisi'nin hedefine ulaşması, statükonun kökünden ama şiddete başvurulmaksızın yıkılmasının sonucu olacaktı.
1953'te Ekrem Havrani'nin Arap Sosyalist Partisi Eflak'ın Arap Diriliş Partisi ile birleşerek BAAS-Arap Sosyalist Diriliş Partisi (Hizb El-Baas El-Arabi El İştiraki)[2] ismini aldı. Suriye'deki siyasal ortam, 1955 sonrasına değin Eflak'ın düşlerinin gerçekleşmesine fırsat vermedi. Eflak, muhafazakar eğilimli partilerin kendi aralarında çekiştiği bir dönemde Suriye Komünist Partisi'yle ittifak kurarak, Baas Partisi'nin siyasal etkisini artırdı. Ama Suriye hükümetini denetimi altına almayı başaramadı ve komünistlerin etkinliklerinin sağcıları kışkırtabileceğinden korkmaya başladı. Buradan yola çıkarak Mısır'la 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin (BAC) kurulmasıyla sonuçlanan birlik görüşmelerini başlattı. Suriye ve Mısır birliğinin 22 Şubat 1958'deki şartları dolayısıyla Baas kendisini feshetti.
Mısır devlet başkanı Cemal Abdül Nasır'ın Birleşik Arap Cumhuriyeti'ne bağlı Suriye ilinde Baas egemenliğine izin vereceğini ummuştu. Eflak'ın beklentisinin tersine, Nasır'ın tüm Arap dünyasını egemenliği altına alma yolundaki girişimleri sonucunda, Baas kısa süre içinde siyasal etkinlik gösteremez duruma geldi. Bu durum iki ülke arasında anlaşmazlıkların doğmasına yol açtı ve Suriye, 1961'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden çekildi.
Eflak kendisini ve Baas'ı, Nasır'a yöneltilen sert eleştirilerden ve ayrılıkçı yönetimin tutucu politikalarından uzak tuttu. 1962'deki Humus Kongresi'nde Havrani Baas Partisi'nden koptu ve Beyrut'a çekildi. Eflak bu tarihten sonra kendisini, Suriye'nin bağımsızlığına saygı gösterecek bir federal devlet içinde Suriye, Irak ve Mısır'ın birleştirilmsi amacına adadı. Mart 1963'teki bir darbeyle Suriye'deki ayrılıkçı hükümet devrildi ve Baas Partisi yeniden iktidara geldi. Aynı dönemde Irak'ta da Baas yanlısı bir grup, darbe yaparak iktidarı ele geçirmişti. Bunun üzerine, Eflak iki hükümet arasında eşgüdümü sağlamaya ve Mısır'la yeni bir birlik kurma yolunda hazırlıklara girişti. Nasır'a güvenmiyor, ama onun saygınlığından yararlanarak Irak ve Suriye'de Baas yönetimini güçlendirmek istiyordu. Birlik görüşmeleri sonuç vermedi; 17 Nisan 1963'te kuramsal bir anlaşmaya varıldıysa da, Nasır'ın kendi otoritesini paylaşmaya yanaşmaması üzerine bu girişim başarısızlıkla sonuçlandı.
Öte yandan, Bağdat'ta mareşal Abdüsselam Arif'in Irak Baas'ını yönetimden uzaklaştırmasını engelleyemeyen Eflak Baas'ın uzlaşmaz sol kanadının Şam'da gerçekleştirdiği bir darbeye kurban giderek ülkeden kaçmak zorunda kaldı (Şubat 1966).
Darbeden sonra önce Irak'a sığınan; ardından, uzunca bir süre Brezilya'da kaldıktan sonra ekim 1968'de Lübnan'a yerleşen Eflak, izleyen yıllarda Suriye siyasetinde önemli bir etkinlik göstermediyse de Baas'ın Irak, Suriye ve Lübnan'daki bazı hiziplerine önderlik etmeyi sürdürdü. Şubat 1970'te Baas Partisi'nin Irak'taki ulusal koluna yeniden genel sekreter seçildi. Ama Irak'ın, Ürdün'deki Filistinlilerden yana müdahalede bulunmamasını onaylamadığını vurgulamak için ekim 1970'te Irak'tan ayrıldı. Şam ile ilişkileri düzelmediyse de (1971'de gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı, ama birkaç ay sonra affedildi), Bağdat'ta Baas'ın ideologu olarak kabul edildi. 1974'te yeniden Bağdat'a yerleşti. 1977'de, Baas'ın Ulusal Arap Birliği XI. Kongresi, Eflak'ın parti genel sekreterliğini yeniden onaylandıysa da, bu ünvanı sembolik olarak kaldı. 1978'de, Hafız Esed tarafından barışmak için Şam'a davet edilince memleketine sadece birkaç günlüğüne gitti ama Esed ile hiçbir konuda anlaşamadı ve yine Paris'e döndü.
Mişel Eflak, 23 Haziran 1989'da Paris'te geçirdiği kalp ameliyatından sonra öldü. Cenazesi Irak'a getirildi ve çok büyük bir merasimle Bağdat'taki Devrim Komuta Konseyi binasının hemen yanına defnedildi.