Moğol Halk Partisi

Moğol Halk Partisi Монгол Ардын Нам Mongol Ardiin Nam
Kısaltma	NAM
Başkan	Sükhbaataryn Batbold
Kuruluş tarihi	1 Mart 1921
Merkez	Ulan Bator, Moğolistan
Gazete(leri)	Moğol Gerçeği
Üyelik  (Mayıs 2012)	220,000
İdeoloji	Sosyal Demokrasi (eski Marksist-Leninist)
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Uluslararası üyelik	Sosyalist Enternasyonal
Büyük Devlet Khural	65 / 76
İnternet sitesi
http://www.nam.mn/

Moğol Halk Partisi (Moğolca: Монгол Ардын Нам, Mongol Ardiin Nam), eskiden Moğol Devrimci Halk Partisi (Moğolca: Монгол Ардын Хувьсгалт Нам, Moğolistan'da siyasi parti.

1921'den 1990'a kadar Moğolistan'ı tek başına yönetmiş, çok partili sisteme geçilmesinden sonra da 1991-1996, 2000-2004 ve 2006'dan beri tek başına ya da koalisyonlarla hükümetlerde yer aldı.

Komünist dönem

1911'e kadar Çin'in etki alanında bulunan Moğollar, bu ülkedeki 1911 Devrimi'nden sonra Rusya'nın desteğiyle bağımsızlıklarını ilan ettiler. Ancak Batı ve Japonya'yı karşısına almak istemeyen Rusya Moğolistan'ın Çin'e bağlı özerkliğini kabul etmek zorunda kaldı. Rusya'daki 1917 Devrimi'nden sonra, Kızıl Ordu'dan destek alan devrimci Moğol kuvvetleri, işgalci Beyaz kuvvetler ile Çin'i yenilgiye uğratarak Temmuz 1921'de başkent Urga'yı (bugün Ulan Bator) aldı. 26 Kasım 1924'te halk cumhuriyeti ilan edildi.

1921'de kurulan Moğolistan Halk Partisi, 1924'teki bir kongresinde adına “Devrimci” kelimesini de ekledi. Parti'nin örgütsel yapısı büyük ölçüde Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ni örnek almıştı.

1920'ler ve 1930'lar parti içindeki hiziplerin sert ve kanlı rekabetine sahne oldu. Sıkı bir Stalinci olan Horlogin Şoyibalsan döneminde iki başbakan SSCB'ye gönderilerek orada idam edildi. Daha ılımlı bir lider olan Yumcagin Sedenbal 1952'den 1974'e kadar başbakanlık yaptı.

Demokratik dönem

1980'lerin sonlarında Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Moğolistan'da da reform talepleri güç kazandı. 1989'da Moğolistan Devrimci Halk Partisi Merkez Komitesi hantal işleyişi ve bürokratik engelleri ortadan kaldırmak için bir reform programı yürürlüğe koydu. 1990'da düzenlenen gösterilerin ardından çok partili sisteme geçiş için gerekli anayasa değişiklikleri yapıldı. Aynı yıl düzenlenen ilk çok partili seçimlerde Moğolistan Devrimci Halk Partisi oyların büyük bölümünü toplarken, muhalefet partileri de parlamentoya temsilci sokmayı başardı. 1991'de piyasa ekonomisine geçiş yolunda ilk adımlar atılırken, ülke önemli ekonomik sorunlarla karşı karşıya kaldı. 1992'de yürürlüğe giren yeni anayasayla ülkenin adındaki “halk cumhuriyeti” sözcüğü kaldırıldı.1992'deki seçimleri de kazanan parti, yozlaşmış görünümünü ve komünist ideolojisini değiştirdi. MDHP kendini sosyal demokrat bir parti olarak tanımladı.

Bütün bu değişim çabalarına karşın 1996'daki seçimlerde Moğolistan Demokratik Koalisyonu karşısında yenilgiye uğradı. 2000 yılında ise ezici bir üstünlükle seçimi kazandı, 2003 yılında Sosyalist Enternasyonal'e tam üye oldu.

2004 seçimlerinde büyük oranda güç kaybetti, muhalefetin itirazları üzerine birkaç küçük seçim bölgesinde yenilenen seçimler de sonuçları değiştirmedi. Bunun üzerine her iki tarafta Ağustos 2004'te bir iktidar paylaşımı antlaşması yaptılar; bunun sonucunda başbakanlık makamının 4 yıllık dönemde yarı yarıya Demokratik Parti'yle paylaşılması ortaya çıktı.

2008 parlamento seçimlerinde oy satınalındığı ve hile karıştırıldığı iddiaları üzerine başkent Ulan Bator'da karışıklar çıktı. Karışıklıklar nedeniyle başkentte 4 günlük olağanüstü hal ilan edildi. 14 Temmuz 2008'de açıklanan sonuçlara göre Devrimci Halk Partisi 76 sandalyeli parlamentoda 46 üyelik kazanarak tek başına iktidar oldu.

Seçimlerden yaklaşık bir yıl sonra Mayıs 2009'da yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde muhalefetteki Demokratik Parti'nin adayı Sahiyacin Elbegdorc МАХН'ın adayı Nambarin Enhbayar'ı yenerek devlet başkanlığına seçildi.

Kaynaklar

• İngilizce Vikipedi, Moğolistan Devrimci Halk Partisi maddesinden tercüme edilmiştir.

Dış bağlantılar

• Resmî site (İngilizce)