Mozilla Firefox

Mozilla Firefox

Linux Mint üzerinde Firefox
Geliştirici(ler)	Mozilla
İlk yayınlanma	23 Eylül 2002 (Phoenix olarak) 17 Mayıs 2003 (Firebird olarak) 9 Şubat 2004 (Mozilla Firefox olarak ya da kısaca Firefox olarak)
Kararlı sürüm	49 / 2 Ağustos 2016
Ön izleme sürümü	51.02 a / 1 Temmuz 2016
Programlama dili	C/C++, JavaScript[1] CSS,[2]XUL, XBL
İşletim sistemi	Windows, Mac OS X, Linux, Android
Platform	Android/Windows/Linux/Mac Os X
Tür	Web tarayıcı
Lisans	MPL, GPL, LGPL
Resmî sitesi	mozilla.org/tr/firefox/fx/

Mozilla Firefox ya da kısaca Firefox, Mozilla Vakfı tarafından geliştirilen özgür bir ağ tarayıcısıdır, eski Mozilla Suite'in yeniden tasarlanmasıyla, Netscape - Gecko tabanlı olarak, XUL kullanıcı arayüz dili ile hazırlanmıştır. Günümüzde İnternet kullanıcılarının yaklaşık olarak %20'si Firefox kullanmaktadır.^[3] Özellikle Endonezya, Almanya ve Polonya'da büyük başarı elde etmiş olup bu ülkelerde kullanım oranları sırasıyla %57,^[4] %45,^[5] ve %44^[6] düzeyindedir. Firefox sürekli olarak pratik hızlı internet kullanımı için kendini geliştirir, ön planda yeni özellikler kazandırır, rakipleri Firefox'un birçok yeni özelliğini kendilerine kopyalamıştır.

Firefox'un geliştirilmesinden sorumlu olan Mozilla Vakfı, "kâr amacı gütmeyen" ama geliştirme ve pazarlama süreçlerinde kullanmak üzere çeşitli gelir kaynakları olan bir kurumdur. Arama motorları ile anlaşmalar yapan Mozilla Vakfı'nın yıllık geliri, 200 milyon dolar civarındadır. Örneğin Firefox tarayıcı ile en çok hangi arama motoru kullanılırsa, kullanıma göre arama motoru şirketleri örneğin Google, Mozilla şirketine ödeme yaparlar ya da yıllık ücret anlaşması yaparlar.^[7][8][9]

Mozilla Firefox'un Windows, Linux, Mac OS X, Android gibi yaygın işletim sistemlerini için sürümleri mevcuttur. Firefox'un 31. sürümü PC Mag tarafından yapılan değerlendirmeyi Internet Explorer, Google Chrome ve Apple Safari'yi geride bırakarak 1. sırada tamamlamıştır.^[10]

Tarihçe

Firefox projesi: bünyesinde tarayıcı, e-posta istemcisi ve HTML düzenleyici, IRC sohbet eklentisi özelliklerine sahip olan Mozilla Suite'in deneysel bir kolu olarak geliştirilmeye başlanmıştır. Netscape’in ticari kaygılarla sponsorluk anlaşmaları yapması nedeniyle yeni bir tarayıcı projesinin başlatılmasına ihtiyaç duyulmuştur.^[11] 3 Nisan 2003'te Mozilla'da, projenin odak noktasının Mozilla Suite'ten Firefox ve Thunderbird'e kaydırılması kararı alınmıştır.^[12]

Firefox'un Eylül 2002'de yayınlanan 0.1 nolu ilk resmi sürümünde adı Phoenix'dir.^[13] Ancak BIOS üreticisi “Phoenix Technologies” ile yaşanan sorunlar nedeniyle Mayıs 2003'te yayınlanan 0.6 nolu sürümünde adı Firebird olarak değiştirilmiştir.^[14] Ancak bu seferde, daha önceleri yayınlanmış olan Firebird isimli veritabanı yazılımı nedeniyle ismin tekrar değiştirilmesine karar verilmiştir. Tarayıcının Şubat 2004'te yayınlanan 0.8 nolu sürümünden itibaren “Mozilla Firefox” (ya da kısaca "Firefox") adı kullanılmaya başlanmıştır.^[15][16][17]

İlk sürümler ve çıkış tarihleri Phoenix 0.1 sürümünden bir görüntü Tarayıcı adı Sürüm Kod adı Yayınlanma tarihi Phoenix 0.1 Pescadero 2002-09-23 Firebird 0.6 Glendale 2003-05-17 Firefox 0.8 Royal Oak 2004-02-09 1.0 Phoenix 2004-11-09

Özellikleri

Firefox'un özellikleri hakkında detaylı bilgi almak için web sitesindeki özellikler sayfasını inceleyebilirsiniz.

• Zengin eklenti desteği. İhtiyaçlarınıza yönelik çeşitli eklentiler yükleyerek Firefox'a ilave özellikler katabilirsiniz.
• Persona temaları ve diğer temalar ile görünümünü değiştirebilme.
• Yer imleri, kurulu eklentiler ve parolalar için senkronizasyon desteği (masaüstü ve mobil dahil)
• Yer imlerini etiketlenebilir. Konum çubuğu üzerinde yer imlerinde arama yapılabilir.
• Özelleştirilebilir arayüz: Firefox üzerindeki düğmeler, alanlar ve çubukların yerleri değiştirilebilir, çıkarılabilir, yeni düğmeler eklenebilir.
• Gizli tarama: Bu özellik açıldığında gezintiler ile ilgili hiçbir kayıt tutulmaz.
• Dahili PDF okuyucusu. Firefox bünyesinde geliştirilen PDF okuyucusu sayesinde Adobe Reader vb. bir ek uygulama gerekmeksizin tarayıcı penceresi üzerinden PDF dosyaları okunabilir.^[18]
• Oturum kurtarma: Firefox beklenmeyen bir şekilde kapanırsa o sırada açık olan sekmelerinizin yanı sıra girmiş olduğunuz metinler ve süren indirmeler geri getirilir.
• Çökme koruması; Flash, QuickTime veya Microsoft Silverlight gibi yan uygulamalarından biri çöktüğünde Firefox'un geri kalan kısımları etkilenmez.
• İndirme yöneticisi; indirme işlemine ara verebilme, sıfırdan başlatabilme
• Dahili yazım denetimi (Henüz Türkçe desteği yok)
• RSS beslemesi okuyucu
• Eski yan uygulama tespiti: Flash, Java, Adobe Acrobat gibi yan uygulamaların güncel olup olmadıkları denetlenebilir.
• Web gelişticileri için web konsolu, inceleme, hata ayıklama, karalama defteri, stil editörü gibi araçlar.

Kullanımı

Android'de Firefox 14

• Firefox'un kullanımı, kisişelleştirilmesi ve püf noktaları ile ilgili olarak Mozilla'nın resmi destek sayfası üzerinden geniş bilgi edinilebilir.
• Mozilla Firefox, farklı amaçlara yönelik binlerce eklenti desteğine sahiptir. Bu eklentilere https://addons.mozilla.org adresinden ulaşabilir.
• Bir sayfayı yenilemek için diğer tarayıcılarda olduğu gibi F5 tuşunu kullanabilir ancak bu, Firefox önbelleğini tamamen yenilemez. Sayfayı önbellekle (cache) beraber yenilmek için Ctrl + F5 kullanılmalıdır.
• Firefox'da adres çubuğundan girilerek ulaşılabilen gizli bazı sayfalar bulunmaktadır:^[19]

about: — Firefox hakkında bilgi

about:buildconfig — Kullanılan araçlar ve parametreler

about:cache — Hafıza ve disk belleği hakkında bilgi

about:cache?device=memory — Hafıza belleği bilgileri

about:cache?device=disk — Disk belleği bilgileri

about:config — Gelişmiş kullanıcı ayarları (prefs.js) için grafik arayüz

about:credits — Mozilla Projesi'ne katkıda bulunanların listesi

about:license — Lisans sözleşmesi

about:logo — Logo

about:plugins — Kurulmuş yan uygulamalar ve bunlar hakkında bilgiler

about:mozilla — Mozilla Kitabından özlü sözler

about:robots — Robotlar hakkında ayrıntılı bilgiler

Kazandığı ödüller ve başarılar

2004 Forbes.com Firefox'u en iyi tarayıcı ilân etti.[20] 2005 PC World Product of the Year ve 100 Best Products of 2005 [21] CNET Editörün seçimi[22] UK Usability Professionals' Association Best Software Award[23] PC Magazine Editörün seçimi ödülü.[24] 2006 CNET Editörün seçimi[25] PC World's 100 Best Products of 2006[26] 2007 Webware Webware 100 winner[27] PC World 100 Best Products of 2007[28]

2008 CNET, Safari, Chrome, Firefox, ve Internet Explorer'ı karşılaştırdı; performans, güvenlik ve özellikleri ile Firefox en iyi tarayıcı seçildi.[29] PC Magazine Editörün seçimi[30] PC World, 100 Best Products of 2008 [31] Webware 100 winner[32] 2009 LinuxQuestions.org Members Choice Awards[33] 2010 CNET Top 10 Mac Downloads[34] 2011 CNET Editörün seçimi[35] 2012 Şubat ayında Tom's Hardware Safari 5.1.2, Google Chrome 17, Mozilla Firefox 10, Opera 11.61 ve Internet Explorer 9'u hem Ubuntu 11.10 hem de Windows 7'de karşılaştırdı. Firefox, Windows üzerindeki en başarılı tarayıcı seçildi.[36]

Gelişmeler

Mozilla Firefox, 3.0 sürümü için bir rekor denemesi yaptı. Guiness rekoru denemesi 8 milyonu aşan indirmeyle başarılı oldu. 17 Haziran 2008'deki İndirme Günü ile ilk 24 saat içinde 8.000.000'dan fazla indirilme sayısına ulaşan Firefox bununla bir günde en çok indirilen yazılım unvanının sahibi oldu.^[37]

Tom's Hardware sitesinin Haziran 2013'te gerçekleştirdiği testlerde Firefox'un 22. sürümü, pazardaki popüler tarayıcılar arasında "en hızlı tarayıcı" ve "en başarılı tarayıcı" ünvanını ele geçirdi.^[38]

Firefox'un Ağustos 2013'te çıkan mobil sürümüyle mobil tarayıcıya Türkçe dil seçeneği eklendi.^[39]

Firefox'un 31. sürümü PC Mag tarafından yapılan 21 Ağustos 2014'te değerlendirmede Internet Explorer, Google Chrome ve Apple Safari'yi geride bırakarak 1. sırada tamamladı.^[10]

Ayrıca bakınız

• Mozilla
• Firefox OS
• Mozilla Thunderbird
• Özgür yazılım
• Servo (yazılım)

Dış bağlantılar

• Mozilla resmî sitesi
• Firefox eklentileri
• Mozilla Türkiye
• Mozilla Geliştirici Ağı

Kaynakça

1. http://www.rietta.com/firefox/Tutorial/backend.html
2. http://userstyles.org/styles/browse/app
3. http://gs.statcounter.com/#browser-ww-monthly-200807-201307
4. "Browsers in Indonesia". StatCounter Global Stats. StatCounter. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160329011012/http://gs.statcounter.com/. Erişim tarihi: August 11, 2013. 
5. "Top 5 Browsers in Germany". StatCounter Global Stats. StatCounter. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160329011012/http://gs.statcounter.com/. Erişim tarihi: August 11, 2013. 
6. "Web browsers – groups". StatCounter Global Stats. StatCounter. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160329011012/http://gs.statcounter.com/. Erişim tarihi: August 11, 2013. 
7. https://static.mozilla.com/moco/en-US/pdf/Mozilla%20Foundation%20and%20Subsidiaries%202011%20Audited%20Financial%20Statement.pdf
8. https://www.mozilla.org/tr/about/
9. http://www.hardwaremania.com/haber/2011/12/27/google-firefoxun-arama-motoru-olmak-icin-300-milyon-dolar-odedi/
10. http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2349494,00.asp
11. Where Did Firefox Come From?
12. www-archive.mozilla.org
13. www.mozilla.org - release notes
14. www.mozilla.org - release notes
15. archive.mozilla.org
16. Mozilla browser becomes Firebird
17. “Mozilla's Firebird gets wings clipped” CNET incelemesi
18. "Firefox, kesintisiz web gezintisi için PDF okuyucusunu sunar"
19. "PardusWiki’de Firefox maddesi". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120816040600/http://tr.pardus-wiki.org/Mozilla_Firefox. 
20. Hesseldahl, Arik (September 29, 2004). "Better Browser Now The Best". Forbes. http://www.forbes.com/2004/09/29/cx_ah_0929tentech.html. Erişim tarihi: October 17, 2006. 
21. The Editors of PC World (June 1, 2005). "The 100 Best Products of 2005". PC World. http://www.pcworld.com/article/120763/the_100_best_products_of_2005.html. Erişim tarihi: January 24, 2007. 
22. "Firefox 1.5, CNET editors' review". c|net. http://reviews.cnet.com/security-utility-services/firefox-1-5/4505-9241_7-31516411.html?tag=prod. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
23. "First UK UPA Awards commend Firefox, Flickr, Google, Apple, John Lewis and BA". http://usabilitynews.bcs.org/content/conWebDoc/47878. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
24. Sarrel, Matthew. "Firefox 1.0.3". PC Magazine. http://www.pcmag.com/article2/0,2817,1815875,00.asp. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
25. "Firefox 2 CNET Editor's Review". c|net. 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140219081305/http://reviews.cnet.com:80/browsers/firefox-2/4505-3514_7-32126746.html. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
26. "The 100 Best Products of 2006". PC World. http://www.pcworld.com/article/125706-13/the_100_best_products_of_2006.html. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
27. "Webware 100 Award Winner Firefox". 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080511203017/http://www.webware.com/8301-13546_109-9729691-29.html. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
28. "The 100 Best Products of 2007". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120219133312/http://www.pcworld.com:80/article/131935-5/the_100_best_products_of_2007.html. Erişim tarihi: October 22, 2007. 
29. "Prizefight: Battle of the browsers". CNET. October 30, 2008. 24 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150324125808/http://download.cnet.com/8301-2007_4-10079338-12.html. Erişim tarihi: December 19, 2009. 
30. Michael Muchmore (June 17, 2008). "Firefox 3 – At A Glance". Reviews by PC Magazine (PCMag.com). http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2317294,00.asp. Erişim tarihi: December 19, 2009. 
31. "The 100 Best Products of 2008 – numbers 21 through 30". 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120221123243/http://www.pcworld.com:80/article/146161-4/the_100_best_products_of_2008.html. Erişim tarihi: April 13, 2009. 
32. "Webware 100 Award Winner Firefox". 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20080511152117/http://www.webware.com/8301-13546_109-9913314-29.html. Erişim tarihi: April 25, 2008. 
33. "Browser of the Year". LinuxQuestions.org. February 8, 2009. 20 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160120112309/http://www.linuxquestions.org/questions/2008-linuxquestions-org-members-choice-awards-83/browser-of-the-year-695619/. Erişim tarihi: May 10, 2012. 
34. "Top 10 Mac downloads of 2010". CNET. December 20, 2010. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140709075606/http://download.cnet.com/8301-2007_4-20026094-12.html. Erişim tarihi: May 10, 2012. 
35. "Mozilla Firefox CNET Reviews". 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160321143727/http://download.cnet.com/mozilla-firefox/. Erişim tarihi: May 10, 2012. 
36. "Two Champions are crowned". Toms Hardware. February 21, 2012. http://www.tomshardware.com/reviews/chrome-17-firefox-10-ubuntu,3129-18.html. Erişim tarihi: March 28, 2012. 
37. "Firefox Lider!". http://www.pcworld.com.tr/firefox-lider-haberrss_7210.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+pcworldcomtr+%28PC+World+T%C3%BCrkiye+RSS%29&utm_content=Google+Reader. Erişim tarihi: 2011-06-01. 
38. http://www.tomshardware.com/reviews/chrome-27-firefox-21-opera-next,3534-12.html
39. https://blog.mozilla.org/blog/2013/08/06/firefox-for-android-makes-mobile-browsing-faster-easier/

Ayrıca bakınız

• Android için Firefox