Muhammed Beheşti

Muhammed Hüseyin Beheşti محمد بهشتی
İran Başyargıcı
Görev süresi 3 Haziran 1979 - 28 Haziran 1981
Aday Gösteren	Ruhullah Humeyni
Yerine geldiği	Naser Yegane
Yerine gelen	Abdülkerim Musavi Erdebili
Uzmanlar Meclisi Başkanı
Görev süresi 1 Kasım 1979 - 15 Kasım 1979
Yerine geldiği	Hüseyin Ali Muntazeri
Yerine gelen	Ali Meşkini
Kişisel bilgiler
Doğum	24 Eylül 1929 Isfahan, İran
Ölüm	28 Haziran 1981 (51 yaşında) Tahran, İran
Partisi	İslami Cumhuriyet Partisi
Eşi	Ezatulşariye Mutlak
Çocukları	Ali-Rıza Muhammed-Rıza Muluk Sultan Mahbube Sultan
Bitirdiği okul	Tahran Üniversitesi
Dini	Şia İslam

Muhammed Hüseyin Beheşti (d. 24 Ekim 1928 - ö. 28 Haziran 1981), İranlı din âlimi ve yazar, İslam devrimi'nin kurucularındandır.

Ailesi

Babası İsfahan şehrinin önde gelen âlimlerinden birisiydi, din üzerine araştırmalar yapmış, sonrasında İslami tebliğ çalışmalarında bulunmuştu. Lumban mahallesinde cami imamlığı yapıyordu. Annesi Muhammed Sadık Hatunabadi’nin kızı idi. Oğullarının adını Muhammed ve Hüseyin Bin Ali’ye olan sevgilerinden dolayı Muhammed Hüseyin koydular.

Eğitimi

İlk ve orta öğrenimini İsfahan’da tamamladı, ortaokulu bitirdikten sonra 15 yaşında İslami eğitim almaya başladı.

Hüccetiye medresesinde Murtaza Mutahhari, Musa El Sadr ve Ali Hamaney gibi arkadaşlarıyla, ilim ve tezkiye eğitimi gördü. 1948 yılında hariç dersleri ve Muhammed Hüseyin Tabatabaî’den felsefe dersleri almaya başladı. Bu dersler Mutahhari tarafından “Felsefenin Temelleri ve Realizm Metodu” adı altında kitap haline getirildi.

Kum'daki derslerini ilerlettikten sonra Tahran Üniversitesine kayıt yaptırarak yüksek öğrenimini burada tamamladı. Sonrasında 1951 yılında Kum’a döndü ve bir lisede İngilizce öğretmenliği yapmaya başladı.

1953 yılında yine kendisi gibi ulemadan olan bir ailenin kızıyla evlendi ve bu evlilikleri sonucu iki erkek iki de kız çocuğu oldu. Dört yıl sonra İlahiyat fakültesinde felsefe doktorluğu derecesini aldı.

Eserleri

• 1-Namaz Nedir?
• 2-Kuran Açısında Yüce Allah
• 3-Tanıma
• 4-Dini Tanıma
• 5-Dinin İnsan Yaşamındaki Konumu
• 6-Hangi Din?
• 7-İslam’da Ve Müslümanlar Arasında Ruhaniyet
• 8-Direniş
• 9-İslami Bankacılık
• 10-Mülkiyet

Siyasal mücadelesi

1962 yılında Humeyni’nin Muhammed Rıza Pehlevi'ye karşı başlatmış olduğu harekete katıldı. İslami koalisyon hareketi din konseyi başkanlığına seçildi, buradaki çabaları sonucu âlimlerle halk arasında yakın irtibat kuruldu ve bunun organizasyonunda önemli rol oynadı. Aynı zamanda gelecekte kurulacak olan İslami hükümet konusunda araştırmalar yaptı, kurulacak yönetimin anayasa taslağını hazırladı. Fakat şahlık rejimi tarafından faaliyetlerinin önünü almak için Kum’dan çıkartılarak sürgüne gönderildi.

1964 yılında Ayetullah Burucerdi tarafından Almanya’da İslami tebliğde bulunması için gönderildi ve burada Hamburg camiini kurdu, kiliseler, üniversiteler ve çeşitli kurumlarda birçok konferans verdi. Arabistan, Suriye, Lübnan ve Türkiye’ye seyahatlerde bulundu. 1969 yılında Irak’a giderek burada sürgünde bulunan Humeyni ile görüştü, İran’a döndüğünde ulemayı siyasi bir organizasyon etrafında toplama konusunda yoğunlaştı. “Ulemayı halkla birleştirme” tasarısını bir model biçiminde gerçekleştirdi ve bir yıl sonra Humeyni’nin emri ve diğer âlimlerin katılımıyla İslam Devrim Konseyi kuruldu.

Beheşti, İslam Konseyi üyeliğinin yanı sıra, anayasayı hazırlamakla görevlendirildi ve bu işi uzmanların yardımıyla gerçekleştirdi. Birçok liberal görüşlünün karşı olmasına rağmen kesin delillerle “velayeti fakih”i anayasaya yerleştirdi.

İslam devriminin başarıya ulaşmasından sonra Ayetullah Hamaney ile birlikte İslami Cumhuriyet Partisi'ni kurdu. Ölümüne kadar da bu partinin başkanlığını yürüttü. Ayrıca Humeyni tarafından 1979 yılında Yüksek Mahkeme Başkanlığına getirildi.

Öldürülüşü

28 Haziran 1981 yılında İslami Cumhuriyet Partisi'nde büyük bir patlama sonucu 72 arkadaşıyla birlikte öldü. Mezarı Tahran’da Beheşti Zehra kabristanında bulunmaktadır.

Kaynakça