Nejat Diyarbekirli
| Nejat Diyarbekirli | |
|---|---|
| Doğum |
Erol Nejat Diyarbekirli Adapazarı, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Güzel Sanatlar Akademisi |
| Meslek | Sanat tarihçisi, akademisyen, basketbolcu |
| Ödüller | UNESCO Hizmet Madalyası |
| Notlar | |
|
Fenerbahçe Basketbol takımına kaptanlık yapmıştır. | |
Erol Nejat Diyarbekirli (d. 17 Haziran 1928[1], Adapazarı) Türk sanat tarihçi, akademisyen ve milli basketbolcu.
Erken dönem Türk sanatı üzerine çalışmaları ile tanınır. Sovyetler Birliği ve Çin’de Türkler’in kökeni üzerine araştırmalar yapmıştır. “Türkiye’den Orta Asya’ya giden ilk sanat tarihçisi” olarak bilinir.
Profesyonel bir basketbolcu olarak Fenerbahçe Basketbol Takımı’nda kaptanlık yapmıştır.
Piyanist Ayşegül Sarıca’nın eşidir.
Yaşamı
1925 yılında Adapazarı’nda dünyaya geldi. 18. yüzyılda Diyarbakır’dan Adapazarı’na gelip yerleşmiş, “Diyarbekirlizâdeler” olarak bilinen bir aileye mensuptur. Büyükbabası tüccar Diyarbekirlizâde İbrahim Bey, babası İstiklal Savaşı gazisi Diyarbekirlizâde Ahmet Bey’dir.[2] Babası ve büyükbabası Adapazarı’nda Türk Ticaret Bankası’nın kuruluşunda yer almıştır.
Nejat Diyarbekirli, ilköğrenimini Adapazarı’nda tamladıktan sonra ortaöğrenimine Saint Joseph Fransız Koleji’nde yatılı öğrenci olarak başladı. Ailesinin İstanbul’a taşınmasından sonra aynı okulda gündüzlü olarak öğrenimine devam etti. Fransızca’yı ve Fransız kültürünü bu okulda öğrendi.
Yüksek öğrenimine Güzel Sanatlar Akademisi’nde devam etti. Celal Esat Arseven, Rıfkı Melül Meriç, Nurettin Ormancı, Behçet Ünsal, Kurt Erdman, Kenan Özbel ve Oktay Aslanapa’nın öğrencisi oldu. Saint Josep Lisesi’nde başladığı basketbolu, Akademi yıllarında da da sürdürdü. 1954 yılında Akademi’den mezun oldu. Aynı kurumda yüksek lisans yaptı ve Zeki Faik İzer’in kurduğu Türk Sanat Tarihi Enstitüsü’ne asistan oldu. Akademide asistanlığı sürdürürken bir yandan da Eczacıbaşı Holding’te çalıştı.[2]
Ünlü piyanist Ayşegül Sarıca ile evlendi; bu evlilikten iki çocuk sahibi oldu.
Avrupa ülkelerindeki müzelerde ve özel koleksiyonlarda yer alan Türk sanat eserleri üzerine araştırmalar yaptı. İsveç (1959) ve İngiltere'de (1962-1963) başladığı araştırmalarını Paris, Berlin, Varşova, Viyana, Stokholm, Helsinki, Kopenhag, Oxford ve Cambridge’de ve daha sonra Hindistan, Pakistan, Afganistan ve Ortadoğu ile Kafkasya’da sürdürdü.[1]
1964 yılında sanat tarihi araştırmaları için Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla Orta Asya’ya gitti. Orta Asya’ya Türkiye’den giden ilk sanat tarihçisi oldu. Azerbaycan, Türkmenistan’in ardından Çin ve Moğolistan’a seyahatler yapmaya başladı. İncelemeleri Türk Sanat Araştırmaları ve İncelemeleri, Akademi, Cultura Turcica, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, Türk Kültürü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat-Fakültesi 50. Yıl Armağanı, Tarih Enstitüsü Dergisi, Halı, Orkun, Türk Dünyası Araştırmaları, Türk Edebiyatı, Sanat Çevresi, Boğaziçi, Ars Turcican (Münih), Tarih ve Medeniyet, Tarih ve Düşünce dergilerinde, Türkler Ansiklopedisi’nde yayımlandı. 1969’da doçent, 1979’da profesör oldu. Akademisyen olarak Türk Ocakları ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nın çalışmalarına katıldı.
1987 yılında UNESCO’nun yürüttüğü İpek Yolu Projesi’nde görev alarak projede Türkiye’yi temsil etti. Bu projede 12 yıl görev yaptı. Katkılarından ötürü UNESCO Hizmet madalyası ile ödüllendirildi.[1]
1995’te emekli olduktan sonra Muğla Üniversitesi’nde dersler verdi.
Basketbol yaşamı
Basketbola Saint Joseph Lisesi’nde öğrenci iken başladı. Moda Kulübü’nde başladığı profesyonel basketbolculuğa Fenerbahçe’de devam etti. Fenerbahçe'nin takım kaptanlığına kadar yükseldi.
Türkiye Millî Basketbol Takımı ile 1951 yılında Paris’te Avrupa Basketbol Şampiyonası’na ve 1952 yılında Helsinki’deki yaz olimpiyatlarına katıldı.
Bazı eserleri
- Türk Sanatının Kaynaklarına Doğru, Hun Sanatı (1972),
- İslâmiyet’ten Önce Türk Sanatı: Hunlar – Göktürkler – Uygurlar (1977)
- İslâmiyet’ten Önce Türk Sanatı -Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı (1993),
- Orhun’dan Geliyorum
Kaynakça
- 1 2 3 "Diyarbekirli, Nejat". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160113091308/http://www.turizm.gov.tr/yazdir?25E54B9C86BADA8D18BBC43E9C114482. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
- 1 2 Okutan, Metin. "İlk Orta Asya Yolcusu". Chronicle Dergisi, 2009. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160328234914/http://biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=4401. Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.