Nijerya'daki Yahudilerin tarihi

Yahudilik binlerce yıla yayılmış bir din olup, bölgedeki Yahudi-merkezli dini grupların varlığı Nijerya'daki Yahudilik'in tarihi varlığı konusunu tartışmaya açmıştır. Bu gruplar atalarının Bilad el-Sudan Yahudileri olduğunu ve yüzyıllar boyunca Yahudiliği icra ettiğini savunsa da daha yakın zamanda Avrupa'lı Hıristiyanların buraya gelmesiyle halkın Yahudilik'le tanışması ihtimaller arasındadır. Fakat Yahudi varlığının sebebi ne olursa olsun bu durum başta İsrail ve ABD olmak üzere dünya Yahudilerinin ilgisini çekmektedir.

İgbo Yahudileri

Nijerya'nın İgbo Yahudileri bölgedeki İgbo etnik grubunun bir unsurudur. Rivayete göre Suriye, Portekiz ve Libya'daki İsrailoğulları Batı Afrika'ya göç etmiştir. Tarihi kaynaklar bu göçün M.S. 740'larda gerçekleştiğini gösterir. Adli tıbbiyeci ve amatör Yahudi tarihçisi Aguleri'li Chinedu Nwabunwanne Los Angeles'ın UCLA kütüphanelerinde 15 yıldan fazla bu konuyu araştırdı, "Emeviler'in son lideri Halif Muhammed kuvvetlerini Suriye'deki Yemen Emevileri üzerine 744'te sürdü; Yemenli Araplar ve onların destekçisi Yahudiler Suriye'den kovuldu. Dan, Naftali, Gad ve Aşer kabilelerinden oluşan Suriye Yahudileri Nijerya'ya yerleşti ve burada Sambatyon Yahudileri olarak bilindi. 1484'te Yehudalar Portekizden ve 1667'de Zevulunlar Libya'dan Nijerya'daki Sambatyon Yahudilerine katıldı. Yani Nijerya Yahudileri şu altı kabileden oluşmaktadır: Yehuda, Dan, Naftali, Gad, Aşer ve Zevulun."

İgbo sözlü geleneğine göre Nri ailesinin Kuzey Afrika'dan göç etmiş Levi rahiplerinin soyundan gelme ihtimali vardır. Nri klanı üyesi Chinedu Nwabunwanne bu varsayıma karşı çıkmaktadır.

Yahudi ibadetleri bulunan bazı Nijerya cemaatleri Kulanu gibi Yahudi örgütlerinden ve İsrail, ABD ve Kuzey Afrika Yahudi cemaatlerinden yardım almaktadır.^[1] Nijerya dışındaki Yahudilerce yaptırılan iki sinagoga İgbolar katılıp bakımını yapmaktadır. Resmi bir nüfusu yapılmadığından kendilerinin İsrailoğlu veya Yahudi olduğunu söyleyen kaç İgbo olduğu tam olarak bilinmemektedir. Çeşitli boylarda toplam 26 tane sinagog vardır. Bazı araştırmacılara göre Yahudiliği veya bu dinin bir çeşidini icra eden 30,000 İgbo bulunmaktadır.

Akwa Ibom ve Cross River Yahudileri

Nijerya'nın Akwa Ibom ve Cross River eyaletlerinde Annang, Efik ve İbibio halklarının Yahudi Torası'nda anlatıldığı biçimiyle ibadet şekilleri vardır. Bu ibadetler arasında köylerin ileri gelenleri tarafından özellikle hastalıktan arınmak için uygulanan kurban törenleri bulunur. 14.yy'da buraya varan Avrupa'lı misyornerler bu dini ibadetlerin bir "geleneksel din" olduğunu ifade eder. Fakat halk ibadetlerini ve kendilerini Yahudiliğin bir mirası olduğunu kabul eder. İnançlarına göre ataları Kuzey İsrail Krallığı'ndan Babil Sürgünü'nden evvel Mısır, Etiyopya ve Sudan üzerinden gelip Efik/İbibio/Annang topraklarına yerleşmiştir. Bölgede aktif olan sinagoglarında Şabat servisleri yapılırken bu törenler internet üzerinden seyredilebilmektedir.

Kaynakça

1. Kulanu website, especially relevant is the Nigeria page, which treats the Igbo question more extensively.