Pan American World Airways
| Pan American World Airways | |
|---|---|
| Pan Am Logo.svg | |
| Tür | Havayolu şirketi |
| Kuruluş | 14 Mart 1927 (Pan American Airways olarak) |
| Kurucu |
Henry H. Arnold Carl A. Spaatz John H. Jouett |
| İflas | 4 Ocak 1991 |
| Şehir | New York |
| Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
| Hizmet bölgesi | Dünya çapında |
| Hizmetleri |
|
| Ana sayfa | www.panam.com |
Pan American World Airways (kısa adı Pan Am) 28 Ekim 1927 yılında kurulmuş bir havayolu şirketidir. Kuruluşundan 4 Aralık 1991'deki batışına kadar Amerika'nın en büyük uluslararası hava taşımacılığı şirketiydi.[1] Şirket 1927-1950 Pan American Airways adını kullanmıştır. 1984'te Pan Am Corporation tarafından yönetilen şirket, mali güçlükler nedeniyle 1986'dan başlayarak hatlarının çoğunu elden çıkarmıştır. Merkezi, New York kentindeki Pan Am Binası'ndaydı. Pan American jet uçağı, jumbo jet, bilgisayarlı rezervasyon sistemi gibi yeniliklerle uluslararası havayolu endüstrisini şekillendirmişti. Logosu tam ortasında Pan Am yazısı olan mavi küreydi, filosundaki uçaklarına ise hızlı yelkenli gemi anlamındaki “Clipper” adını kullanıyordu. Pan American World Airways 20. yüzyılın kültür ikonlarından biridir.
1927'de Pan American Airways'i kuran Juan Terry Trippe, Key West (Florida) ile Havana arasında uçakla posta taşıma ihalesini kazandı. Şirketin bu iki kent arasındaki yolcu seferleri ise 16 Ocak 1928'de başladı.[2] 1929'un sonunda Pan American ABD, Küba, Haiti, Dominik Cumhuriyeti, Porto Riko, Meksika, İngiliz Hondurası (bugün Belize), Panama ve Kolombiya'yı birbirine bağlayan 19,000 km'lik bir uçuş ağı kurmuştu. 1936'da San Francisco ile Manila arasındaki ilk Pasifik hattını, 1939'da ise New York ile Lizbon arasındaki ilk Atlantik hattını açtı. New York'tan çıkıp doğuya doğru uçarak dünyayı dolaştıktan sonra gene New York'a dönen ilk uçuşları da 1947'de başladı.
Pan American 1970'lerin sonlarında, ABD içinde sefer düzenleyen başlıca hava taşımacılığı firmalarından National Airlines'ı denetim altına almak için Eastern Air Lines ve Texas International Airlines adlı havayolu şirketiyle rekabete girdi. 1980'de bu mücadeleyi kazanarak satın alma işlemini tamamladı. Böylece ABD'nin doğu kıyısı boyunca uzanan ve daha batıdaki birçok noktayı da kapsayan yoğun bir havayolu ağı kurdu.
1929'da National Airlines'ı kuran George Theodore Baker (1900-1963) aynı tarihte Chicago'da National Airlines hava taksileri sistemini işletmeye açmıştı. Şirket 1934'te Florida'ya taşındı. 1937'de National Airlines'ı yeniden şirketleştiren Baker 1944'te New York ve Florida arasındaki yolcu taşımacılığı tekelini ele geçirmişti.
1946 yılından itibaren 35 sene boyunca Türkiye’yi dünyaya bağlayan havayolu şirketi konumundaki Pan Am, Türkiye seferlerini iptal etme kararı almış.
İstanbul’dan son seferini 12 Eylül 1981 tarihinde yapmıştır. Frankfurt aktarmalı olarak New York’a gidecek olan uçak, İstanbul’dan 137 yolcusuyla hareket etmiştir.Sefer, Boeing 727 tipi bir uçak ile gerçekleştirilmiştir. Ankara’dan icra edilen son uçuşun tarihi ise 13 Eylül 1981'dir.[3]
1986'da United Airlines Pan American'ın Asya ve Güney Pasifik hatlarını satın aldı. Böylece Pan American Pasifik hatlarından çekilerek Avrupa, Ortadoğu ve Güney Amerika hava trafiği üzerinde uzmanlaştı.
Pan Am, mali güçlüklerinin sürmesi nedeniyle okyanusaşırı ve Avrupa hatlarını Delta Air Lines'a devretti. Elinde yalnızca Amerika kıtası hatları kalan Pan Am bürolarını Miami'ye taşımaya başladı. Aynı yıl içinde Miami'den yapılanlar dışındaki bütün Atlantik hatlarını Delta Air Lines'a devretti.