Pedro de Valdivia
Pedro de Valdivia (1500 - 1 Ocak 1554) İspanyol konkistador ve Şili`nin ilk valisidir. Valdivia, Santiago, Concepción şehirleri başta olmak üzere, bölgedeki birçok şehrin kurucusudur.
Pedro de Valdivia`nın hidalgo soyundan 1500 yılında (bazı kaynaklarda 1497`ye kadar gider) Badajoz, İspanya`da dünyaya geldiği sanılmaktadır. 1520`de V. Karl`ın ordusuna yazılarak 1521`de Flanders`te 1522 ve 1525 yılları arasında İtalya`da savaştı. 1533 yılında Marina Ortiz de Gaete ile evlendi. Valdivia, 1535`te Venezüela`ya gezi yaparak onu terk etti.
Sefer
Diego de Almagro`nun seferinin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra, Valdivia güney Peru`daki yerlerin fethinin tamamlanması için Peru valisinden izin istedi. Gerekli izni aldı ve "Vali vekili" olarak atandı.
Sefer, henüz başlangıçta yaşanan sorunlar yüzünden sıkıntılı başladı. Valdivia bu seferi finanse edebilmek için kendisine bağlı yerleri satmak zorunda kalmıştı. Asker ve maceracı eksikliği de bir sorun oluşturuyordu, çünkü sefer heyeti fakir olduğundan emin olduğu yerleri fethetmek istemiyordu. Sonunda heyet Ocak 1540`ta Cuzco, Peru`dan ayılarak hareket etti, heyette yaklaşık bin Hindistan yerlisi ve sadece birkaç İspanyol bulunuyordu. Yolda heyete daha fazla İspanyol katıldı. Bu yeni katılan maceracı istilacılar Bolivya dağlarında başarısızlığa uğrayan seferin bir parçasını oluşturanlardı. Sonuçta sefere hepi topu 150 İspanyol daha katılmıştı
Valdivia, Almagro`nun Peru`ya döndüğü Atakama Çölü rotasını izleyerek ilerledi. Copiapo vadisine vardıklarında Valdivia bölgeyi kral adına tasarrufuna aldı. Kısa bir süre sonra güneye doğru ilerlemeye başladılar, aynı yılın Aralık ayında Mapocho nehrine vararak burada kalıcı bir yerleşim birimi oluşturdular.
Şili`nin fethi
Cuzco`dan ayrılmasından on bir ay sonra Valdivia ve ekibi Mapocho nehrine varmıştı, fakat yolculuk oldukça uzun ve sıkıntılı sürmüştü. Daha önceden İspanyol akınlarını yaşayan yerliler, geri çekilirken mahsüllerini yakmış, hayvanlarını da yanlarında götürmüş ve Valdivia`nın tayfası için hiçbir şey geriye bırakmamıştı.
Mapocho vadisinin geniş ve yerlilerle dolu olması, verimli toprakları ve bol temiz su buranın kalıcı yerleşim yeri olarak seçilmesinde önemli rol oynamıştır. Ayrıca iki yüksek tepeyle çevrili olması da savunma için elverişliydi. Burada varmalarından kısa bir süre Valdivia yerlileri içten dilekleriyle ikna etmeye çalıştı, aşiret reislerine çeşitli hediyeler vermesi için delegeler yolladı.
Santiago`nun kuruluşu
Yerliler hediyeleri kabul etti ama Michimalonco önderliğindeki birleşik güç, İspanyollara saldırdı, hatta üstün gelmeye de çok yaklaştı, fakat aniden yerliler silahlarını atarak kaçmaya başladılar. Yakalananlar beyaz bir atın üstünde, bulutların soyundan gelen bir kişinin çıplak (saydam?) bir kılıçla saldırdığını söyledi. İspanyollar bunun Santo Iago`nun (Saint James) mücizevi görünümü olduğunu söylediler ve bu şehre Santiago de la Nueva Extremadura ismini verdiler.
12 Şubat 1541`de Valdivia şehri resmi olarak kurdu. Seremoni, şimdi Santa Lucia Tepesi olarak bilinen, Huelén tepesinde gerçekleştirildi. Valdivia`nın verdiği ilk emirlerden biri Marga Marga madenlerinde altın araştırması yapılması ve Peru`ya kurye servisinin kurulmasıydı. Bu altın madenlerinin varlığını yakalanan şef Michimalonco`dan öğrenmişti.
Santiago`nun ilk yıkımı
Barış içinde geçen bir süreden sonra, yöre yerlileri Michimalonco önderliğinde 11 Eylül 1541 tarihinde Santiago`nun yeni köy halkına saldırdılar, Valdivia o sırada orada bulunmuyordu ve şehri savunmak görevi Inés de Suárez tarafından yürütüldü.
Bu olay Şili`nin fethinde önemli bir aksilik, geriye dönüş yaşattı, çünkü şehrin tekrar kurulması yeni tedariğin gelmesiyle 1543 yılında başlayacaktı.
Yeni girişimler
Eylül 1543`te yeni silahlar, giysiler ve diğer malzemeler Peru`dan gelen bir gemiyle bölgeye ulaştı. Valdivia daha sonra kuzeye bir keşif heyeti yolladı. Juan Bohon önderliğindeki bu heyet, Atakama Çölü`nün kuzeyi ve Santiago arasında La Serena şehrini kurdu.
Şubat 1546`da 70 adamla birlikte Valdivia kuzeye doğru hareket etti. Bío-Bío Nehri`ne ulaştı, burada da bir şehir kurmayı planlıyordu ama yerli halkın düşmanlığı onu Mart 1547`de Santiago`ya dönmeye zorladı.
1547 ve 1548 yıllarında Peru`da bulunan Valdivia daha fazla kaynak ve insan toplamaya çalıştı, bir muharebeye katıldı. Sonunda Peru Genel Valisi, yaptığı hizmetlerden ötürü Valdivia`yı vali olarak ilan etti.
1549-1553 yılları arasında Valdivia tekrar güney Şili`yi fethetme görevini üstlendi, fakat bu sefer yerlilerden güçlü bir direniş gördü. Direnişe rağmen, 1550`de Bio Bio Bölgesi'ne dönerek yerli halka karşı bir zafer kazandı ve Concepción şehrini kurdu. Güneye doğru La Imperial, Valdivia ve Villarrica şehirlerini kurarak devam etti.
1553 isyanları
Valdivia, Eylül 1552`de güneye döndü, Concepción ve daha güneydeki yerleşim birimleri arasındaki iletişimi açık tutmak için hisarlar inşa etti. İlk olarak Tucapel hisarina düzenlenen saldırıyla isyan başladı. Valdivia hisari kişisel olarak kontrol etmek istedi, kafile hisar yakınlarındayken bir saldırı daha başladı ve Valdivia yakalandı. Tucapel muharebesi Valdivia`nın son savaşı olmuştur, Mapuçe tarafından yakalanan Valdivia öldürülmüştür. Boğazına kadar sıvı altına batıralarak idam edildiğinin bir mit olması kuvvetle muhtemeldir, geleneksel işkence ve idam şekliyle öldürülmüş olması daha büyük bir olasılıktır.
Beşyüzlük Şili Pesosu banknotlarında Pedro de Valdivia'nın sureti bulunur.
Kaynak
İngilizce Wikipedia, Pedro de Valdivia maddesi 11 Aralık 2007 sürümü