Potasyum sülfat

Potasyum sülfat
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7778-80-5
PubChem	24507
KEGG	D01726
ChEBI	32036
RTECS numarası	TT5900000
SMILES	[K+].[K+].[O-]S([O-])(=O)=O
InChI	1/2K.H2O4S/c;;1-5(2,3)4/h;;(H2,1,2,3,4)/q2*+1;/p-2
ChemSpider	22915
Özellikler
Molekül formülü	K2SO4
Molar kütle	174.259 gr/mol
Görünüm	Beyaz katı
Koku	kokusuz
Yoğunluk	2.66 gr/cm^3[1]
Erime noktası	1069 °C
Kaynama noktası	1689 °C
Çözünürlük (su içinde)	111 gr/L (20 °C) 120 gr/L (25 °C) 240 gr/L (100 °C)
Çözünürlük ()	gliserinde çok az çözünür aseton, alkol, CS2de çözünmez
Tehlikeler
R-ibareleri	R22
G-ibareleri	S36
Parlama noktası	Yanıcı değildir
LD50	6600 mg/kg (oral, sıçan)[2]
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, standart haldedir. (25 °C, 100 kPa)
Bilgikutusu kaynakları

Potasyum sülfat, formülü K₂SO₄ olan, yanmaz, suda çözünebilen beyaz kristal yapıda bir potasyum tuzudur. Genellikle potasyum ve kükürt kaynağı olarak gübrelerde kullanılır.

Tarihi

Potasyum sülfat (K₂SO₄) 14üncü yüzyılın başlarından beri bilinmekteydi, ve Johann Rudolf Glauber, Robert Boyle ve Tachenius tarafından araştırılmaktaydı. 17. yüzyılda, asit tuzu ile alkali tuzu kombinasyonundan oluştuğu için arcanuni veya sal duplicatum olarak adlandırılıyordu.^[3][4]

Doğal kaynakları

Potasyum sülfatın mineral formu, arkanit, nispeten nadir bulunan bir mineraldir. Potasyum sülfatın doğal kaynakları Stassfurt tuzuunda bolca bulunan minerallerdir. Bu mineraller potasyum sülfat vemagnezyum kalsiyum ve sodyum sülfatların kaynağıdır.

Bu mineraller:

• Kainit, MgSO₄·KCl·H₂O
• Schönit, K₂SO₄·MgSO₄·6H₂O
• Leonit, K₂SO₄·MgSO₄·4H₂O
• Langbeinit, K₂SO₄·2MgSO₄
• Glaserit, K₃Na(SO₄)₂
• Polihalit, K₂SO₄·MgSO₄·2CaSO₄·2H₂O

Kainit gibi bazı minerallerden potasyum sülfat kolayca ayrılabilir çünkü içerdiği diğer tuzlar suda daha az çözünür.

Kieserit, MgSO₄·2H₂O, potasyum sülfat elde etmek için potasyum klorür çözeltisi ile karıştırılabilir.

Üretimi

Potasyum sülfatın üretim şekli sodyum sülfat üretimindekine benzerdir.

Potasyum sülfat

Nicolas Leblanc yöntemine göre potasyum klorürle sülfürik asit tepkimesinden elde edilebilir. Potasyum sülfat aşağıdaki reaksiyona göre üretilir

2 KCl + H₂SO₄ → 2 HCl + K₂SO₄

Hargreaves(en) yöntemi potasyum sülfat üretimi için başlangıç materyali olarak kükürt dioksit, oksijen, su ve potasyum klorür kullanır. Hidroklorik asit buharlaşır. Kükürtün yanmasından SO₂ üretilir.

Özellikleri

Susuz kristalleri çift 6-yüzlü piramit şeklindedir, fakat buna rağmen rombik olarak sınıflandırılır. Şeffaftır, acı, tuzlu bir tadı vardır. Bu tuz, suda çözünebilir ancak Potasyum hidroksit (yoğunluk 1,35) çözeltileri ve saf etanolde çözünmez. 1067 °C'de erir.^[5]

Kullanımı

Potasyum sülfatın temel kullanımı gübre olaraktır. K₂SO₄, bazı bitkilere zararlı olabilecek klor içermez. Tütün, bazı meyveler ve sebzeler gibi klora duyarlı bitkiler için potasyum sülfat tercih edilir. Daha az duyarlı bitkiler de eğer toprakta sulama suyundan kaynaklanan klor birikmesi varsa yine de optimum gelişme için potasyum sülfat gerektirebilir.^[6]

İşlenmemiş potasyum sülfat tuzu bazen cam yapımında da kullanılır.

Potasyum hidrojen sülfat

Potasyum hidrojen sülfat veya bisülfat, KHSO₄, K₂SO₄ ve eşit mol sülfürik asit ile kolayca üretilebilir. 197 °C'de eriyen rombik piramit yapı oluşturur.

Yararlanılan kaynaklar

1. Patnaik, Pradyot (2002). Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill. ISBN 0-07-049439-8. 
2. http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/7778-80-5
3. De Milt, Clara (1942). "Christopher Glaser". Journal of Chemical Education 19 (2): 53. DOI:10.1021/ed019p53. 
4. Klooster, van (1959). "Three centuries of Rochelle salt". Journal of Chemical Education 36 (7): 314. DOI:10.1021/ed036p314. 
5. Windholtz, M(Ed.)& Budavari, S (Ed). (1983). The Merck Index, Rahay: Merck & Co.
6. Fertilizer manual (3rd ed. bas.). Dordrecht: Kluwer academic publ.. 1998. s. 615. ISBN 0-7923-5032-4. 

Dış bağlantılar

• mindat.org: Arcanite
• webmineral: Arcanite