Richter ölçeği
Richter ölçeği ya da yerel magnitüd ölçeği, sismoloji´de kullanılan, dünya genelinde meydana gelen depremlerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı oranını (magnitüd, İngilizce: magnitude) belirleyen ve sınıflara ayıran uluslararası ölçüm birimi. Günümüzde, özellikle büyük ölçekli depremlerde moment magnitüd ölçeği, Richter'in ("Rihter" okunur.) yerini almıştır.
Tarihçe
Bu ölçek, 1935 senesinde Charles Francis Richter ve Beno Gutenberg tarafından Kaliforniya Teknik Enstitüsü'nde (California Institute of Technology) tasarlanıp, ilk olarak ML-ölçeği (yerel magnitüd İngilizce:Magnitude Local) olarak isimlendirilmiştir.
Amerikan Sismoloji Derneği Bülteni´nde (Bulletin of the Seismological Society of America) "Bir aletsel deprem büyüklük ve sarsıntı oranı ölçeği" isimli (An instrumental Earthquake Magnitude Scale) bilimsel yayımlamada, Charles Francis Richter´in ilk defa K. Wadati´nin 1931´de yayımladığı, "bir aletsel deprem ölçeği" fikrini Kaliforniya´da meydana gelen depremlerde uyguladığı belirtilmiştir.
Açıklaması
Deprem büyülük ölçeği yukarıya doğru sınırsız olsa da, bir jeolojik levhanın jeolojik enerji potansiyelinin, bilim adamlarına göre, tahminen 9,5 büyüklüğünü geçemeyeceği düşünülür. Açıklama olarak şu nokta öne sürülür: Her jeolojik levhada, zaman geçtikçe farklı derecelerde ve zamanlarda tektonik hareket ile jeolojik enerji potansiyali artmaktadır. Bu artış, levhalar rahat ve serbest şekilde hareket edemediklerinden, itici, çekici vb. kuvvetlerin levhalarda jeolojik enerji olarak saklanmasından, bir başka deyişle potasiyel enerji birikmesinen doğar. Deprem, jeolojik potansiyel enerjinin levhalarda daha fazla saklanamaması sonucu oluşur; böylece, levhanın en zayıf noktasından ani hareketle jeolojik enerji potansiyeli doğal yoldan azalır. Bu sanı gereğince, dünyadaki mevcut jeolojik levhaların hiçbiri, 9,5'ten büyük deprem oluşturacak jeolojik enerji potansiyeline sahip değildir.
Richter ve Mercalli Deprem Büyüklük/Şiddet Ölçeği | |||||
---|---|---|---|---|---|
Richter´e göre büyüklük |
Mercalli´ye göre şiddet |
Hissetme ve Etkiler |
Oluşma sıklığı | ||
ton TNT güç eşitliği |
Joule enerji eşitliği | ||||
0 ile 1,9 |
I |
|
0,001–0,7 |
(4..4000)106 |
günde yaklaşık 8.000 kez |
2 ile 2,9 |
II |
|
1–22 |
(4..90)109 |
günde yaklaşık 1.000 kez |
3 ile 3,9 |
III |
|
30–700 |
(0,1..3)1012 |
yılda 49.000 kez |
4 ile 4,9 |
IV ile V |
|
(1–22)103 |
(4..90)1012 |
yılda 6.200 kez |
5 ile 5,9 |
VI |
|
(30–700)103 (orta çaplı Atom bombası) |
(0,1..3)1015 |
yılda 800 kez |
6 ile 6,9 |
VII ile IX |
|
(1–22)106 (büyük çaplı Atom bombası) |
(4..90)1015 |
yılda 120 kez |
7 ile 7,9 |
X ile XI |
|
(30–700)106 (Gök taşı 100–200 m) |
(0,1..3)1018 |
yılda 18 kez |
8 ile 8,9 |
XII |
|
(1–22)109 (Gök taşı 250–700 m) |
(4..90)1018 |
yılda 1 kez |
9,0 ve üstü |
- |
|
- |
- |
20 yılda 1 |
Depremin enerji potansiyelinin hesaplanması
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Konu hakkında uzman birini bulmaya yardımcı olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Enerji ve magnitüd arasındaki logaritmik bağlantı, aşağıdaki formül gereğince tahminen elde edilebilinir:
M = magnitüd ve W = eşdeğer TNT ton bazında enerji
Richter ölçeği ile ölçülen en büyük depremlerden bazıları
- 1960 Şili depremi, ilk dönemde sadece 8,6 magnitüdü daha sonra çeşitli araştırma doğrultusunda (US Geological Surveys´de dahil) 9,5 ile tespit edilmiştir.
- 24 Aralık 2004 Sumatra depremi, 9,5 magnitüdü, en son 9,0+ magnitüdlü deprem.
- 27 Mart 1964 Prince William Sound, Alaska depremi, 9,2 magnitüdü
- 11 Mart 2011 Japonya depremi 9,0 magnitüdü