Sâhib Ata Fahreddin Ali
Sahip Ata Fahrettin Ali, Anadolu Selçuk yapıtlarına (mimarlarına) çok sayıda bağışta bulunan, yardımsever bir ve son Selçuklu büyük veziridir. Sahip Ata Fahrettin Ali, daha çok Sâhib Ata veya Sâhip Ata diye tanınırdı.
Sâhipataoğulları, merkezi Afyonkarahisar (eski ismi Karahisar-i Sahip veya Afium Kara hissar) olan ve çevresini içine alan bölgede, bir Anadolu Türk Beyliği'ni Anadolu Selçuklu Devleti'nin (Arapça: السلاجقة الروم al-Salājiqa al-Rūm Farsça: سلجوقیان روم Saljūqiyān-e Rūm; Rum Selçukluları), bir ve son veziri olan Fahrettin Ali tarafından yaklaşık 1275 yılında kurulmuştur.
Sahip Ata, 1277 yılında ölen Pervâne Muineddin'den sonra o zamanlar Anadolu'da en çok sözü geçen bir kişidir. 1258 yılında ölen Celaleddin Karatay'ın yerine hukuk (adalet) vezirliğine (emir-î dâd) atanmıştır. İki yıl sonra da, Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykavus tarafından 1260 yılında Sâhip ünvanı verilip, Büyükvezir'liğe atanmıştır. Sâhip Ata ve Pervane Muineddin, birlik olup İlhanlılarla barışcıl ve sakin bir ilişki kurmuşlardır. Bu birlik Selçukluların ünlü tarih yazarı İbn Bibi'ye göre 1271 yılına kadar sürmüştür. Sâhip Ata'nın, kişisel ilgisi tek Mimarlık değil, ayrıca Mimarlara'da ilgi gösterirdi. O dönemin değerli Mimarları Kölük bin Abdullah ve Kaluyan el-Konevi ile beraber çalışmıştır. Onun mimari bağışlarında Kölük bin Abdullah ve Kaluyan el-Konevi'yi çalıştırmıştır.
Eserleri
Sahip Ata'nın yaptırmış olduğu tarihi eserler:
- İshaklı Hanı (Sâhipata Han) 1249 (Hicrî 647) yılında,
- Akşehir Taş Medrese'nin tamiri 1250 yılında,
- Konya Sahip Ata Hanı 1260-61 yıllarında,
- Konya Sahip Ata (Larende) Camisini 1258-79 yıllarında,
- Konya İnce Minareli Medrese (Darülhadis veya Dar-ül Hadis) 1258-79 yıllarında,
- Ilgın (Sahip Ata) kaplıcası 1267-68 yıllarında,
- Ilgın (Sahip Ata) Hanı 1267 yılında,
- Kayseri Sahibiye Medrese 1267-68 yıllarında,
- Sivas Gök Medrese 1271 yılında[1]
Doğum tarihi belli olmayan Sahip Ata, 1288 yılında vefat etmiştir.
Notlar
- ↑ J.M. Rogers, “The Çifte Minare Medrese at Erzurum and the Gök Medrese at Sivas: A Contribution to the History of Style in the Seljuk Architecture of 13th Century Turkey” Anatolian Studies, Vol. 15. (1965), pp. 66
Kaynakça
- AKOK, M. (1969), Kayseri’de Gevher Nesibe Hatun Darüşşifası ve Sahibiye Medresesi Röleve ve Mimarisi, Türk Arkeoloji Dergisi, (vol.17, no.1) pp. 133–184.
- AKSARAYİ, Selçuki Devletleri Tarihi, M. N. Gençosman (trans. 1943), Ulusoğlu Basımevi, Ankara.
- BAYBURTLUOĞLU, Z. (1977), Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni, Vakıflar Dergisi, (vol.11), pp. 67–106.
- BAYRAM, S. ve KARABACAK, A. H. (1981), Sahib Ata Fahrü’d-din Ali’nin Konya, İmaret ve Sivas Gök Medrese Vakfiyeleri, Vakıflar Dergisi, (vol.13) pp. 31–69.
- İBN BİBİ, Anadolu Selçuklu Devleti Tarihi, Gençosman, M.N. (trans. 1941), Uzluk Basımevi, Ankara.
- Çağla Caner, Gökçe Şimşek Kuran - Searching Traces of a Donor: Sahipata in Seljuk Architecture
Dış bağlantılar
- Çağla Caner, Gökçe Şimşek Kuran - Searching Traces of a Donor: Sahipata in Seljuk Architecture (İngilizce)