Süper küme

Başak Süperkümesi'ne yakın süperkümeler haritası.

Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.

Gökadaların çoğu, kütleçekimi etkisi sayesinde birbirlerine bağlı “kümeler” adı verilen topluluklar oluştururlar; onlar da yine kütleçekimi etkisi sayesinde birbirlerine bağlı süperkümeleri oluştururlar. Süperkümeler de Büyük Duvar CfA2 denilen daha büyük bir yapıya bağlı olduğundan,[1] bu gruplaşmalar zinciri süperkümelerle de son bulmaz ve muhtemelen Evren'in git gide daha büyük ölçekteki gruplaşmalarca kapsanma söz konusu olacak şekilde, hiyerarşik olarak uzar gider. Süperkümelerin çoğu 50’ye yakın gökada içeren gökada grupları ile birkaç bine kadar gökada içeren gökada kümelerinden oluşur.

Süperkümeler gökada kümeleri, gökada grupları ve bazen de bireysel gökadalar halinde onbinlerce gökada içerirler. Bir milyar ışık yılı uzunlukta olabilen bu muazzam büyüklükteki yapılarda, aralarında büyük boşluklar olan gökadalar, rastgele değil, bir yapıdaki teller ya da ipliksiler gibi dizilmişlerdir.[2] Bunlara galaktik ipliksi ya da gökada iplikçiği (İng. galaxy filament) adı verilir. Süperküme ölçeğinin daha üzerinde Evren'in izotropik ve homojen olduğu düşünülür.[3] Gökadaların yaklaşık % 90’ı bir kümeye ya da bir süperkümeye dahildir.

30 civarında gökadadan oluşan, içinde bulunduğumuz Yerel Grup’un (Local Group) kendisi de Yerel Süperküme de denilen Başak Süperkümesi’nin içindeki bir bulutumsu yapının bir parçasıdır.[4]

Süperkümeler listesi

En parlak 60.000 gökadanın tüm gökyüzü haritası, gökadaların nasıl yığınlar halinde bir araya gelerek büyük süperküme yapıları oluşturduklarını göstermektedir. Yalnızca en yakın süperkümeler belirgin olsalar da büyük süperkümelerin bazıları haritada belirtilmiştir. Bu gökadalardan yalnızca dördü çıplak gözle görülebilmektedir. Haritada görülen geniş, yuvarlak, koyu renk kuşak kendi gökadamızın düzlemidir. Önde bulunan bütün o gaz, toz ve yıldızlar nedeniyle uzak gökadaları görmek zorlaşmaktadır.

Yakın süperkümeler

Gökada süperkümesinin adı Veri Notlar
Yerel Süperkümesi
  • z=0,000 (0 ışık yılı uzaklıkta)
  • uzunluk = 33 Mpc (110 milyon ışık yılı)
Gökadamız Samanyolu Gökadası ile Yerel Grup'u içermektedir. Aynı zamanda merkezine yakın Başak Kümesi'ni de içerir. 47.000'in üzerinde gökadayı içerdiği düşünülmektedir.
Suyılanı-Erboğa Süperkümesi İki gövdeden oluştuğu için bazen iki isimle de gösterilir.
  • Suyılanı Süperkümesi
  • Erboğa Süperkümesi
Kahraman-Balıklar Süperkümesi
Pavo-Indus Süperkümesi
Saç (Coma) Süperkümesi 300 milyon ışık yılı uzaklıkta olup, Büyük Duvar CfA2'nin merkezinde yer alır.
Ankakuşu Süperkümesi
Heykeltıraş Süperkümesi SCl 9
Herkül Süperkümesi SCl 160
Aslan Süperkümesi SCl 93
Yılancı Süperkümesi
  • 17s 10d -22°
  • cz=8500–9000 km/sn (merkez)
  • 18 Mpc x 26 Mpc
Yılancı Boşluğu'nun uzak duvarını oluşturur. Pavo-Indus Süperkümesi ve Herkül Süperkümesi'ne bir iplikçik ile bağlı olabilir. Üyeleri arasında, merkezindeki cD kümesi Yılancı Kümesi ile en az iki gökada kümesi, dörtten fazla gökada grubu ve birçok alan gökadası sayılabilir.[5]
Shapley Süperkümesi
  • z=0,046 (650 MIy uzaklıkta)
Yerel Süperküme'den sonra bulunan ikinci süperküme.

Uzak süperkümeler

Gökada süperkümesinin adı Veri Notlar
Balıklar-Balina Süperkümesi
Çoban Süperkümesi
Saat Süperkümesi Bazen gökbilim kaynaklarında Saat-Ağcık Süperkümesi olarak yer alır.
Kuzeytacı Süperkümesi
Güvercin Süperkümesi
Kova Süperkümesi
Kova B Süperkümesi
Kova-Oğlak Süperkümesi
Kova-Balık Süperkümesi
Çoban A Süperkümesi
Çelikkalem Süperkümesi
Ejderha Süperkümesi
Ejderha-Büyükayı Süperkümesi
Ocak-Irmak Süperkümesi
Turna Süperkümesi
Aslan A Süperkümesi
Aslan-Altılık Süperkümesi
Aslan-Başak Süperkümesi
Mikroskop Süperkümesi
Kanatlıat-Balıklar Süperkümesi
Balıklar Süperkümesi
Balıklar-Koç Süperkümesi
Büyükayı Süperkümesi
Başak Süperkümesi

Çok uzak süperkümeler

Gökada süperkümesinin adı Veri Notlar
Vaşak Süperkümesi z=1.27 RXJ 0848.9+4452 (z=1.26) ve RXJ 0848.6+4453 (z=1.27) olmak üzere en azından iki küme içerir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. Galaxy Clusters and Large-Scale Structure". University of Cambridge. Retrieved on 2007-01-15.
  2. Bahcall, Neta A. (1988). "Large-scale structure in the universe indicated by galaxy clusters". Annual review of astronomy and astrophysics 26: 631–686. doi:10.1146/annurev.aa.26.090188.003215.
  3. Mandolesi, N.; Calzolari, P.; Cortiglioni, S.; Delpino, F.; Sironi, G. (1986). "Large-scale homogeneity of the Universe measured by the microwave background". Letters to Nature 319: 751–753. doi:10.1038/319751a0.
  4. Tully, R. B. (1982). "The Local Supercluster". Astrophysical Journal 257: 389–422. doi:10.1086/159999.
  5. Hasegawa, T. ve diğ. (2000). "Large-scale structure of galaxies in the Ophiuchus region". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 316 (2): 326–344. Bibcode 2000MNRAS.316..326H. DOI:10.1046/j.1365-8711.2000.03531.x.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 4/18/2015. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.