Satılmış Nişanlı
| Satılmış Nişanlı | |
|---|---|
 Libretto kitabi kapagi | |
| Özgün ismi: | Prodaná nevěsta |
| Müzik: | Bedřich Smetana |
| Galası: | 30 Mayıs 1866 |
| İlk gösterim yeri: | Provisional Theatre, Prag |
| Oyuncular: | * Krušina: bir köylü, bariton
|
Satılmış Nişanlı (Cekce:Prodaná nevěsta) Bedřich Smetana tarafından bestelenmiş üç perdelik bir komik operadır. Opera'nın liberettosu Karel Sabina tarafından Çekce hazırlanmıştır. Bu eserin hazırlanması 1863-66 döneminde olmuş ve prömiyer temsil konuşma dialogları içeren iki perdelik bir komik-opera şekiliyle 30 Mayıs 1866da yapılmıştır. Bu eser ilk şekli ile tutulmamıştır. Bundan sonraki 4 yıl eserin içerigi ve müziği genişletilip revize edilmiş ve 1870de prömiyeri yapılan revize tüm verziyon temsilinde hemen popüler olmuştur. Bu son verziyonu ile eser dünya opera sahnelerinde büyük başarı kazanmıştır. Türkiye'de bu eser pek popüler olup ilk defa ...... yılında Ankara Devlet Operası'nda yapımlanmışdır.
Eserin mekanı Bohemya'da kırsal alanda bir köydür. Gerçeksel karakterlerle konusu, biraz geçikmiş olarak açığa çıkan iki köylü gencin birbirine gerçek aşklarının, hırslı ailelerin ve dalevereci bir çöpcatanın aksine gayretlerine rağmen, nasıl üstün çıktığını incelemektedir.
"Satılmış Nisanlı" opera eserinin Çek müziğinin gelişmesine ve dünyada tanınmasına çok büyük bir katkısı olduğu hatta bu gelişmeye kılavuzluk yaptığı iddia edilir. O zamana kadar Cek operası pek az temsil edilen birkaç zayıf eserden oluşmaktaydı. Smetna'nın ikinci opera eseri olan "Satılmış Nişanlı" operası bestecinin gerçekten Çek kökenleri olan bir opera yaratma isteğinden ortaya çıkmıştır. Smetna'nın bu eserdeki müziği doğrudan doğruya halk şarkılarını içermemekle beraber polka ve Furiant gibi gerçek geleneksel Bohemya halk dans formlarını gayet ustalıkla ve gayet genişce ihtiva etmektedir. Smetna'nın yarattığı müzik Çek halkı tarafından Çek müzik ruhunu özelliğini yitirmeden koruduğu kabul edilir. Kendi başına bir konser parçası olarak popüler olarak çalınan ve dinlenen bu eserin overtürü, opera bestelemenin alışılan şeklinden değişik olarak, Smetna bu opera için daha hiç başka müzik bestelenmeden önce yaratılmıştır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyer'de rol alanlar, 25 Agustos 1866 (Orkestra şefi: Bedřich Smetana) |
|---|---|---|
| Krušina, bir köylü | Bariton | Josef Paleček |
| Ludmila, karısı | Soprano | Marie Procházková |
| Mařenka, kızları | Soprano | Eleonora von Ehrenberg |
| Mícha, zengin bir toprak sahibi | Bas | Vojtěch Šebesta |
| Háta, karısı | Mezzo-soprano | Marie Pisařovicová |
| Vašek, oğulları | Tenor | Josef Kysela |
| Jeník, Bir önceki evliğinden Mícha'nın oğlu | Tenör | Jindřich Polák |
| Kecal, bir çöpçatan | Bas | František Hynek |
| Principál komediantů, sirk müdürü | Tenor | Jindřich Mošna |
| Indián, Hint komedyen | Bas | Josef Křtín |
| Esmeralda, dansöz ve komedyen | Soprano | Terezie Ledererová |
| Köylüler korosu | ||
Konu özeti
I. Perde
Bir kalabalık köylüler grubu bir kilise kermesinde iyi vakit geçirmektedirler ("Haydi, şenlenelim ve eğlenelim."). Bunlar arasında Marenka ve Jenik de bulunmaktadır. Marenka mutsuzdur, çünkü ailesi onu hiç tanımadığı bir erkele evlendirmek istemektedir. Onu bu evliliği yapmaya zorlamaya çalşiacaklarını bildirir. Onun evlenmek istediği kişi Jenik'dir ama onun geçmişi halkında hiçbir şey bilmemektedir. Bu gerçeği "Eğer öğrenebilseydim." adlı arya ile dile getirir. Sonra bu çift birbirlerine karşı yakın duygularını çok ("Sadık aşkı gölgeleyen olamaz" ) adlı ateşli bir aşk ikilisi ifade ederler.
Çift ayrı ayrı sahneden ayrılırken Marenka'nın ailesi, Ludmilla ve Krusina, cocatan Keçal ile birlikte sahneye girerler. Aralarında yaptıkları konuşmalardan sonra Kaçal Marenka'ya çok uygun olan bir koca adayı bulduğunu aciuklar. Bu o köyde bir zengin toprak sahibi olan Tobias Micha'nın ikinci oğlu Vasek'dir. Kaçal bu toprak sahibinin birinci oğlunun hiç değersiz ipe sapa yaramaz bir kış olduğunu ama ikinci oğlu Vasek'in birçok erdemi bulunduğunu ("İyi yetişmiş çok iyi bir çocuktur") aryası ile anlatır. Tam o sırada Marenka sahneye geri gelir. Ondan sonraki bir dörtlü şarkıda kendinin kendi isteklerine uygun sevgili seçmiş olduğunu ailesine ve çöpçatana açıklar. Keçal onu aklından çıkar diye nasihat eder. Bu dört kişi bir münakaşaya girişirler ama bundan hiçbir sonuç ortaya çıkmaz. Köylüler geri dönüp şarkı söyleyip çok kıvrak bir polka dansı yapmaya başlarlar. Keçal ise Jenik'e giderek onu Marenka ile evlenmekden vazgeçirmeye karar verir.
II. Perde
[[Dosya:Emmy Destinn as Marie.jpg|thumb|right|upright|alt=Marenka rolünde Amerikan şarkıcı [Emmy Destin" 1917]]
Köylü erkekler çok canlı bir içki içme şarkısı söylemeye koyulurlar ("Biraya!"). Jenik ile Keçal ise birlikte Jenik'in dediği gibi aşkın mı yoksa Keçal'ın savunduğu gibi servetin mi biraya tercih edilebileceği konusunda bir ciddi konuşmaya girişirler. Kadınlar sahneye girerler ve bütün grup bir "furiant" dansı yapmaya başlarlar. Bu eğlenenlerden uzakta bir köşede bulunan Vasek ise yakın gelecekte olacak evliliği hakkında kekeme bir sesle bir şarkı söylemeye başlar ("A-an-annem b-ba-bana dedi ki"). Marenka gelir ve onun kim olduğunu tanımıştır ama kendinin kim olduğunu ona hiç açıklamak istememektedir. Başka bir kişiymiş taklidi yaparak "Marenka"'in hakkında çok kötü izlenim verecek şeyler söyler ve onun vefasız, aldatıcı birisi olduğunu anlatır. Vasek bunlara hemen inanır. Marenka bu taklid ettiği şahıs gibi onunla yakından kur yapmaya başlar ("Ben güzel bir genç kız biliyorum."). Vasek bunlara hemen kapılarak Marenka'yı feda etmeye hazır olduğuna yemin eder.
Bu sırada Keçal Jenikle pazarlığa girişerek onun Marenka'dan vazgeçmesi için ne kadar para istediği üzerinde anlaşma sağlamaya çalışmaktadır. Marenka'yı bırakması için Jenik'e 100 florin teklif edder. Jenik bunu yeterli olmadığını söyler. Bu sefer Keçal teklifini 300 florine çıkarır. Jenik buna razı olmuş gibi davranır ama bir şart koşar - Marenka ile Micha'nın oğlundan başka kimsenin evlenmesine müsaade edilmiyecektir. Keçal bunu kabul ettiğini bilirdir ve hemen evlilik kontratını hazırlamak üzere sahneden ayrılır. Sahnede tek kalan Jenik sanki satmış olduğu sevgilisi için eline geçireceği para üzerinde düşünmeye koyulur ("Ne satın aldığını öğrendiğin zaman"). Gerçekten nişanlısını sattığına kimin inanabileceğini düşünmeye başlar. Sonunda Marenka'ya olan büyük aşkını söyler.
Keçal köylüleri içeri çağırarak hazırlamış olduğu evlilik anlaşmasını dinledikten sonra şahitlik yapmalarını talep eder. ("Girin içeri ve beni dinleyin.") Bu anlaşma şartına göre Marenka Micha'nın bir oğlundan başka kimse ile evlenemiyecektir. Krusina ve köylüler Jenik'in nasıl olup da aşkını redediğine şaşırıp kalmışlardır. Ama onun bu vazgeçmeyi büyük bir meblağ para karşılığında yaptığını duyunca tavırları çok değişir ve menfileşir. Krusina ve etrafta bulunan köylüler Jenik'i alenen çok kötü şekilde kınarlar ve onun bir alçak kişi olduğunu düşündüklerini açıklarlar.
III. Perde
.jpg)
Vašek kafa karışıklıklarını kısa ve üzüntülü bir şarkı ile ifade eder: (Vašek arya:İ can't get it out of my head"). Tam bu sırada bir gezici sirkin gelişi duyulur. Sirk Müdürü trübündaki yıldız atrakyasyonları bağırark ilan eder: İspanyol dansöz Esmeralda, kılıç yutan bir "gerçek Hindistanlı" ve dans eden bir ayı. Bir kıvrak halk dansı. "skočná" oynanır. Vašek İspanyol dansöz Esmereldanın sihirine kapılmıştır. Fakat ona yaptığı ürkek kurları "Hindistanlı"'nın sahneye gelip "ayının" fazla şarap içip sarhoş olup sızıp gittiğini ilan etmesi nedeniyle ortada kalır. Onun yerine alacak birisi gerekmektedir. Vašek, özellikle Esmerelda'nın (Esmeralda: "Seni çok cici birsey yapacağız.") teşvikleri dolayısıyla, bu işi yüklenmeyi kabul eder.
Sirk mesupları sahneden ayrılırlar. Vašek anne babası – Mícha ile Háta – Keçal ile birlikte sahneye girerler. Vašek onlara, artık güzel ve ekzotik bir kızdan, Mařenka'nın gerçek yüzünü öğrendiği için onunla evlenmekten vazgeçtiğini bildir. Ailesi oğullarının bu tutumunu anlamazlar.(İkili - Mícha ve Háta: "Oğlumuz kızı istemiyor. Acaba ona ne oldu?") Vašek koşarak ayrılır. Sonra hemen kendi anne ve babasıyla Mařenka sahneye girer. Jenik ile Keçal'ın anlaşmalarını yeni duymuştur. Çok hareketli bir ensambl şarkısı başlar. (Marenka, ve diğerleri:"Hayır, hayır. Ben buna inanmıyorum."). Vašek geri dönünce işler daha da karmaşıklaşır; çünkü daha önce konuştuğu "ekzotik kız"ın Mařenka olduğunu anlamıştır ve şimdi onunla evlenmeye gönülden razı olduğunu bildirir. Bir altı şarkı (Altılı:"Mařenka durumu tekrar düşün") söylenip ona durumu yeniden gözden geçirmesi için ısrar edilir. Herkes onu yalnız bırakıp sahneden ayrılır.
Mařenka kendine yapılan ihanet hakkında bir üzüntlu arya söyler (Mařenka:"O, ne büyük üzüntü.") Jenik sahneye girer ama onun barışıp birleşme teklifleri Mařenka sınırlı bir şekilde red eder ve Vašek ile evlenmek istediğini açıklar. Keçal gelir ve Jenik'in Mařenka'ya yaklaşma girişimlerinden çok eğlenceli bulur. Mařenka eski sevgilisine oradan ayrılmasını emreder. Köylüler ve her iki tarafın ailesi tekrar gelirler Mařenka'ya ne karar verdiğini sorarlar.(Ensambl:"Mařenka neye karar verdin?")
Mařenka Vašek ile evlenme kararını açıklamaktadır ki Jenik yeniden gelip herkesi sürpriz içinde bırakacak şekilde Vasek'in babası Micha'ya "baba" diye hitap eder. O zaman herkesçe bilinmeyen bir gerçek ortaya çıkar; Micha gerçekten daha önce yaptığı bir evlilikten olan büyük oğludur. Annesi, daha önce Keçel tarafından "hiç değersiz beş para etmez" kişi olarak rededilmiş olan ve Micha'dan boşanmadan sonra üvey annesi olan Hata tarafından köyden kovulması sağlanan bir kadındır. Şimdi Jenik Micha'nın oğlu olduğu ortaya çıkınca kontrat şartlarına göre Mařenka evlenmesi uygun olmaktadır. Bu herkesle anlaşılınca Mařenka Jenik'in daha önce yaptıklarını birden anlar ve hemen onu kucaklayıp öper. Perde dışından bir büyük gürültü duyulunca kherkes ona dikkatini çeker. Anlaşılır ki bir ayı sirkten kaçmıştır ve köye doğru gelmektedir. Hayvan sahneye girince, bunun ayı kiyafetine girmiş olan Vašek olduğu anlaşılır. (Vašek:"Benden korkmayın") Vašek'in bu acayip yaklaşımlarına ailesi çok kızar ve daha evlenmek için olgun bir kişi olmadığı açığa çıktığı için onu oradan uzaklaştırırlar. Micha o zaman Mařenka ve Jeník'in evlenmesini canıgönülden uygun gördüğünü ilan eder. Böylece koronun bu evlenmeyi kutlayan bir kıvrak şarkısı ile perde kapanır.
Ünlü müziksel parçalar
Bu unlü müziksel parçalar listesi bu eserin 1870 verziyonunda bulunan parcalardır.
| Parça | Çalan veya söyleyen | Ad (Çek) | Ad (Türkçe)[1] |
|---|---|---|---|
| Üvertür | Orkestra |
I. Perde
| Parça | Çalan veya söyleyen | Ad (Çek) | Ad (Türkçe) |
|---|---|---|---|
| Acilis Korosu | Koyluler korosu | Proč bychom se netěšili | "Niye biz eglenelim" |
| Arya | Mařenka | Kdybych se co takového | "Eger oyle birsey olsaydim" |
| Ikili | Mařenka ve Jeník | Jako matka požehnáním ... Věrné milování | "Bir anneye tanrinin lutfu ... Inancli ask" |
| Uclu | Ludmila, Krušina, Kecal | Jak vám pravím, pane kmotře | "Ben sunu soyluyordum, efendim size" |
| Uclu | Ludmila, Krušina, Kecal | Mladík slušný | "Ne iyi yetistirilmis bir genc delikanli" |
| Dortlu | Ludmila, Krušina, Kecal, Mařenka | Tu ji máme | "Iste simdi o burada" |
| Dans: Polka | Koro ve orkestra | Pojd' sem, holka, toč se, holka | "Sevgili kizlarim gelin buraya!" |
II. Perde
| Parça | Çalan veya söyleyen | Ad (Çek) | Ad (Türkçe) |
|---|---|---|---|
| Soloistlerle Korus | Koro, Kecal, Jeník | To pivečko | "Şerefler biraya" |
| Dans: Furiant | Orkestra | ||
| Arya | Vašek | Má ma-ma Matička | "Annecigim bana dedi" |
| Ikili | Mařenka ve Vašek | Známť já jednu dívčinu | "Ben guzel bir kiz oldugumu biliyorum" |
| Ikili | Kecal ve Jeník | Nuže, milý chasníku, znám jednu dívku | "Simdi efendim ben bir kiz biliyorum" |
| Arya | Jeník | Až uzříš – Jak možna věřit | "Gordugun zaman anlarsin" |
| Ensembl | Kecal, Jeník, Krušina, Koro | Pojďte lidičky | "Ahali gelin iceri ve beni dinleyin" |
III. Perde
| Parça | Çalan veya söyleyen | Ad (Çek) | Ad (Türkçe) |
|---|---|---|---|
| Arya | Vašek | To-to mi v hlavě le-leži | "Aklimdam hic mi hic cikmiyor" |
| Komedyenlerin Marşı | Orkestra | ||
| Dans: Skočná | Orkestra | ||
| Ikili | Esmeralda, Principál | Milostné zvířátko | "Seni bir guzel seye dondurecegiz" |
| Dortlu | Háta, Mícha, Kecal, Vašek | Aj! Jakže? Jakže? | "Bak bakalim ne, ne bu" |
| Ansembl | Mařenka, Krušina, Kecal, Ludmila, Háta, Mícha, Vašek | Ne, ne, tomu nevěřím | "Yok, yok inanmam" |
| Altili | Ludmila, Krušina, Kecal, Mařenka, Háta, Mícha, | Rozmmysli si, Mařenko | "Mařenka kararini ver" |
| Arya | Mařenka | Ó, jaký žal ... Ten lásky sen | "Ne uzucu"... "Bu ask ruyasi" |
| Ikili | Jeník ve Mařenka | Mařenko má! | "Benim Mařenkam!" |
| Uclu | Jeník, Mařenka, Kecal | Utiš se, dívko | "Kendini rahat et ve bana inan" |
| Ensembl | Koro, Mařenka, Jeník, Háta, Mícha, Kecal, Ludmila, Krušina, | Jak jsi se, Mařenko rozmyslila? | "Mařenka ne karar verdin?" |
| Final | Tüm karakterler ve Koro | Pomněte, kmotře ... Dobrá věc se podařila | "Hatirla efendim ... Guzel birsey oldu inancli ask ustun geldi" |
Seçilmiş ses ve video kayıtları
Seçilmiş disk üzerine ses ve video kayıtları için bakınız Satılmış Nişanlı diskografisi.
Film uyarlamaları
- 1919: Prodaná nevěsta Cek yapimi sessiz film. Rejisor:Max Urban Başrol:Andulá Sedlacková
- 1932: Die verkaufte Braut; Rejisor: "Max Ophüls"
Medya
- Smetana: Satılmış Nişanlı uverturu - London Philharmonic Orchestra (1930)
Referanslar
- ↑ Türkçe ifadeler otomatik çeviriden ve İngilizce Vikipedia'yadaki İngilizce ifadelerden geliştirilmiştir.
İçsel kaynaklar
Dış kaynaklar
- Ingilizce Wikiepedia "Bartered Bride" maddesi (İngilizce) (Erişim:7.1.2010)
- IMSLP "The Bartered Bride" maddesi (İngilizce) (Erişim:7.1.2010)
- Youtube sitesinde "Bedřich Smetana" Satılmış Nişanlı uvertürü (Erişim:25.5.2010)
| ||||||||
