Seyhun

Seyhun
Seyhun
Kaynak Narin ve Kara Derya
Ağız Aral Gölü
Uzunluk 2.212 km

Seyhun veya Siri Derya, (Kazakca: Сырдария; Tacikçe: Сирдарё; Özbekçe: Sirdaryo; Farsça:سيردريا) Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

İsimleri

Ortaçağ İslami kaynaklarda bu nehir Sayhoun (سيحون) ismiyle bahsedilir, böylece Cennet'teki dört nehirlerden biridir. Orhun Yazıtlarında bu akarsuyun adı Yinçü-Öğüz (İnci öz) olarak geçer[1]. Oğuzlar Yincü Ügüz (İnci nehri), eski Türkler de bu nehire Yençü Ügüz derlerdi.[2], keza "İnci Nehir" anlamına gelirdi. Oğuzlar bu nehir boyunca birçok şehir kurmuşlardır. Bunlar Yenkent (Dizruyin), Cend (Cend), Sapran (Sepren), Sugnak ve Sitgün'dür. İlkçağ'da batı'da Jaxartes veya Yaxartes Yunanca'dan gelme ὁ Ιαξάρτης Irmağı olarak bilinirdi.

Kaynakları

Irmak Tanrı Dağları (Uygurca: Tengri Tagh), (Çince: 天山 "Tian Shan") Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardan iki kol alarak doğar. Kaynakları günümüz Kırgızistan'dan doğan Narin Nehri ile Kara Derya adlarıdaki nehirlerdir ve Fergana Vadisi'inde birleşerek Seyhun'u oluştururlar. Uzunluğu 2,212 km (1,380 mil) olan nehir Aral Gölüne dökülür.

Seyhun'un üzerine birkaç defa tarımsal alanların sulanması ve Enerji üretimi amacıyla Barajlar için inşaa edilmiştir; bunlardan en büyüğü olan Kairakkum (Kajrakkum veya Kayrakum) Barajıdır. Bu barajın hacmi 520 km² ve gövde hacmi 4,16 milyar m³'tür. Seyhun nehrinin kıyılarında yerel halk kara kavak, söğüt ve kamış yetiştirirler.

Kâşgarlı Mahmud haritasında da Seyhun alt havzasını açıkça Oğuz şehirleri bölgesi olarak işaret eder[3].

Notlar

  1. bkz. Kültigin Yazıtı Doğu 39.
  2. Amanjolov, 2002, sayfa 153; Malov, 1951, sayfa 34, 41; DTS, sayfa 269
  3. Tolstav, S. P. Die Städte der Ghuzen in : Sowjet-Ethnographie, Jg. 1947, Heft 13.

Bakınız

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.